Faiz ödemeleri ilk kez ana parayı geçti: Devlet 100 TL anapara, 109,5 TL faiz borcu ödüyor

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın Merkezi Yönetim 2023 yılı borç servisi rakamlarını inceleyen Ekonomi yazarı İbrahim Ekinci, gelinen çarpıcı durumu veriler üzerinden inceledi. AKP iktidarı döneminde artan borçların geldiği nokta, artık yapılan borç ödemelerinde sadece faize ödenen para, ana paraya ödenin parayı ilk kez geride bırakmış oldu.

2023 yılında;  616,2 milyar ana para ödemesi yapılmış. Buna karşılık; 674,6 milyar lira faiz ödemesi olmuş. 100 liralık ana para borcuna karşılık, 109,5 lira faize gitmiş.

Ekinci, Türkiye'nin bu hale nasıl geldiğini şöyle özetledi:

Buraya nasıl geldik?

Elbette "Cumhurbaşkanlığı Sistemi" denen, esasta "Erdoğan ne derse o" rejimiyle geldik. O dönemde oldu bu.

2017 yılında, "Cumhurbaşkanlığı Sistemi" öncesi son yılda borç stoku 876 milyardı. CB sisteminin ilk yılı sonunda, 2018'de 1 trilyon eşiği ilk kez aşıldı ve 1 trilyon 67 milyar lirayı buldu. 2019 yılı 1 trilyon 329 milyar lira ile kapandı.

Merkezi yönetim brüt borç stoku:

2020 sonu 1.8 trilyon,
2021 sonu 2,7 trilyon,
2022 sonu 4 trilyon,
2023 sonu 6.7 trilyon,

Ve şimdi Ocak 2024 itibariyle 6 trilyon 965 milyar lira!



Faiz yükünü olağanüstü artıran temel faktör bu elbette. Bu gelişmeler olurken, eski Hazineci Hakan Özyıldız, iktisatçı Kerim Rota, özellikle enflasyona endeksli faizle yapılan borçlanmalar nedeniyle iç borç kısmında, tahakkuk etmiş faiz toplamının ana parayı geçtiğini saptadılar. O hesaplar borç toplamı üzerinden yapılan projeksiyonlardı. İşte bu durumu şimdi "borç servisi" rakamları üzerinde de görüyoruz.

İkinci tabloyu ben ürettim. Faiz ödemelerinin, ana paraya oranlarını hesapladım. "2023'te faiz ödemeleri ana para ödemelerini aştı" başlıklı ikinci tabloya dikkat buyurun:

İlk kez faiz ve diğer borçlanma giderleri toplamı iç + dış ana para ödemelerini aşmış. 616,2 milyar ana para ödemesine karşılık 674,6 milyar (iskonto, kısa vadeli işlem faizleri ve giderler dahil) faiz ödemesi yapılmış. Faiz ödemesi ana paranın yüzde 109,5'unu bulmuş. Faiz harcamaları bütçe rakamlarından da izlenebilir.



Biraz geri gidelim. 2004'te iç borç faiz ödemeleri ana para ödemelerinin sadece yüzde 39,3'ü düzeyinde. Geliyoruz 2023'e (iskonto ve kısa vadeli işlem faizleri ve diğer giderler hariç!) yüzde 82,5'ine ulaşıyor. Dış borçta aynı tarihler itibariyle yüzde 61,8'den yüzde 80'e çıkıyor. Üzerine iskonto ve kısa vadeli işlem faizleri ile giderleri koyunca yüzde 100'ü aşıyor. Bu kalem için 2004'te ödenen miktar sadece 379 milyon lira. Geliyoruz 2023'e 170,6 milyara çıkıyor! Böylece toplam faiz ödemeleri de ana para ödemelerinin yüzde 109,5'ine geliyor.

Yazının tamamı için