Garantörlük tehlikeli

MURAT ÇABAS / HABER ANALİZ

İlki 10 Mart 2022 tarihinde Antalya'da gerçekleşen Türkiye arabuluculuğunda Rusya-Ukrayna görüşmelerinin ikincisi dün İstanbul'da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde yapıldı. Saat 10.30'da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açılış konuşmasıyla başlayan toplantı, yaklaşık 4.5 saat sürdü. Müzakerelerin bugün de devam etmesi bekleniyordu, yapılan açıklamalar bu şekildeydi ama Rus heyeti müzakerelerin hemen ardından Atatürk Havalimanı'na geçerek saat 17.00 sıralarında ülkelerine geri döndü. Bir sonraki müzakerelerin 2-3 hafta sonra yapılacağı belirtiliyor.

En dikkat çeken konu: Garantörlük

İstanbul'da Rus heyetiyle görüşmelere katılan Ukraynalı müzakereci, Ukrayna Halkın Hizmetkarı Partisi Başkanı David Arakhamia, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 8 ülkeyi garantör ülke olarak görmek istediklerini söyledi. Arakhamia, görüşmeler sonrası yaptığı açıklamada, "NATO'nun beşinci maddesine benzer bir garanti istiyoruz. Bu madde ile Ukrayna'ya bir saldırı olması durumunda üç gün içinde garantör ülkelerle istişareler başlayacak ve sonrasında diplomatik bir çözüm sağlanamazsa garantör ülkeler bize asker ve silah desteği sağlayabilecek. Ukrayna hava sahasının kapatılması dahil güvenliğin sağlanması için her türlü adımın atılması mümkün olabilir" dedi. Arakhamia, "Bu ana maddelerde anlaşma sağlanması bizim için bir prensip meselesi" diye konuştu ve iki hafta içinde garantör ülkelerin müzakerelere davet edilmesini istediklerini söyledi. Ukrayna'nın garantör olarak görmek istediği ülkeler arasında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin) ve Türkiye'nin yanı sıra Almanya, İsrail, İtalya, Polonya ve Kanada'nın da adı geçiyor.

Türkiye'nin savaşa girmesi sonucunu doğurabilir

Toplantı sonrası Ukrayna heyetinden yapılan ilk açıklamada, "Güvenlik garantisi üzerinde henüz anlaşma sağlayamadık" ifadeleri kullanıldı ve "Ukrayna, Türkiye'yi ana güvenlik garantörlerinden biri olarak görmektedir" denildi. Ukrayna'nın, NATO'nun 5'inci maddesine de vurgu yaparak teklif ettiği şekliyle bir garantörlük, Türkiye için büyük tehlikeler barındırıyor. Rusya-Ukrayna krizinde her zaman tarafsız kalması gereken Türkiye, böyle bir garantörlük durumunda çatışmalar yeniden başladığı takdirde tarafsızlığını koruyamaz. Bu konuda Emekli Büyükelçi Ümit Pamir de dikkat çeken değerlendirmeler yaptı. Pamir, Cumhuriyet gazetesine verdiği röportajda şunları söyledi: "Ülkelerin tek başına da hareket edebileceği bir garantörlük sistemi, gelecekte Ukrayna'ya yönelik Rusya'nın yeni bir operasyonu halinde Türkiye'nin savaşa girmesi sonucunu doğurabilir… 'Birlikte veya teker teker ülkelerin garantörlüğü' şeklinde bir sistem öngörülürse adı geçen diğer ülkeler 'Ben yokum' dediğinde tek başınıza kalabilirsiniz."

Çavuşoğlu: Toplantıda mesafe kat edildi

Zirve sonrası açıklamalarda bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "Bugün burada gerçekleştirilen toplantıda bir mesafe kat edildiğini görüyoruz. Bazı konularda uzlaşı ve ortak anlayışa varıldı. Müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamlı ilerleme bugün kaydedildi" dedi. Çavuşoğlu şunları söyledi: "En öncelikli konu bir an önce ateşkesin sağlanması, kalıcı bir siyasi çözümün önünün açılmasıdır. Binlerce insanın ölmesine, milyonlarca insanın yerlerinden olmasına yol açan bu savaş artık durmalıdır" dedi. İletişim Başkanı Fahrettin Altun ise, "İlgili bütün tarafları, Türkiye'nin diplomatik girişimlerini desteklemeye davet ediyoruz zira biz, barış ve istikrar davası için üzerimize düşeni yapmaya her zaman hazırız" ifadelerini kullandı.

Zaharova: Arabuluculuk için Türkiye'ye minnettarız

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Rusya ile Ukrayna arasındaki arabuluculuk çabaları için Türkiye'ye minnettar olduklarını söyledi. Zaharova, Batı'nın Rusya'ya karşı tek taraflı yaptırımları karşısında Türkiye'nin diğer ülkelere göre daha dengeli ve bağımsız bir pozisyon aldığını belirterek "Ankara, ABD ve AB'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarına katılmadı ve uluslararası hukuk kurallarına uymaya devam ediyor" dedi. Bazı ülkelerin Rus gemileri için boğazların kapatılmasına yönelik çağrılarına rağmen Ankara'nın uluslararası hukuka uyduğunu belirten Zaharova, Türkiye'nin Rus uçakları için hava sahasını açık tutmaya devam etmesinin de çok önemli olduğuna işaret etti.

Zelenski: Olumlu sinyaller var

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, İstanbul'da gerçekleşen Rusya ve Ukrayna heyetleri arasındaki müzakerelerle ilgili, "Müzakerelerden olumlu sinyaller var" dedi. Net sonuçlar almak istediğini belirten Zelenski, "Rusya'nın Kiev'de ve Çernihiv'de askeri hareketliliğini azaltacağı yönündeki haberleri duymuşsunuzdur. Çörnabayevka şehrinde de uçakların uçuşu ve tankların geçişinin azalacağı ifade edildi. Yine de Rusya mevzilerimize saldırmak için potansiyel güce sahip. Hala savaşa yolladıkları teknik araçları var" dedi. Zelenski şunları söyledi: "Müzakerelerden duyduğumuz sinyaller olumlu diyebiliriz. Ukrayna müzakerelere hazır ve onu devam ettirecek. Biz sonuca odaklanıyoruz. Bizim ülkemiz ve insanlarımız için güvenlik olmalı. Rus ordusu işgal ettiği yerlerden çıkmalı. Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve egemenliği garanti olmalı" diye konuştu.