Gebelikte hipertansiyon ciddiye alınmalı

Gebelik, bir kadının hayatındaki en özel ve heyecan verici dönemlerden biridir. Ancak bu süreçte anne adayının sağlığını tehdit edebilecek bazı durumlar ortaya çıkabilir.

Gebelikte hipertansiyon, yani yüksek tansiyon, bu durumlardan biridir ve hem anne hem de bebek sağlığı açısından ciddi riskler taşıyabilir. Bu nedenle, gebelik sürecinde düzenli tansiyon ölçümleri hayati önem taşır ve herhangi bir anormallik tespit edildiğinde vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak gerekir.

Gebelikte hipertansiyon nedir?

Hipertansiyon, kan damarlarındaki kan basıncının normalden yüksek olması durumudur. Gebelikte hipertansiyon, genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda gebelik öncesinde var olan kronik hipertansiyon da gebelik sürecinde takip ve özel yönetim gerektirebilir.

Tansiyon, iki değerle ifade edilir: sistolik basınç (büyük tansiyon) ve diyastolik basınç (küçük tansiyon). Gebelikte hipertansiyon tanısı genellikle sistolik basıncın 140 mmHg veya üzerinde ve/veya diyastolik basıncın 90 mmHg veya üzerinde olması durumunda konulur.



Gebelikte hipertansiyonun çeşitleri

Gebelikte görülen hipertansiyon farklı kategorilere ayrılır:

Gestasyonel Hipertansiyon: Gebeliğe özgü hipertansiyon olarak da bilinir. Genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkar ve doğumdan sonraki 12 hafta içinde kendiliğinden düzelir. İdrarda proteinüri (protein kaçağı) eşlik etmez.

Preeklampsi: Gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkan ve hipertansiyonun yanı sıra idrarda proteinüri veya diğer organ hasarı belirtilerinin (örneğin, karaciğer veya böbrek sorunları, trombosit düşüklüğü, akciğer ödemi, beyinle ilgili sorunlar) eşlik ettiği ciddi bir durumdur. Preeklampsi, anne ve bebek için hayati tehlike oluşturabilir ve dikkatli takip ve tedavi gerektirir.

Eklampsi: Preeklampsi zemininde nöbetlerin (konvülsiyonların) ortaya çıkmasıdır. Hayatı tehdit eden acil bir durumdur ve derhal müdahale gerektirir.

Kronik Hipertansiyon: Gebelik öncesinde var olan veya gebeliğin ilk 20 haftasında tespit edilen yüksek tansiyondur. Bu durumdaki anne adaylarının gebelikleri boyunca yakından takip edilmesi ve gerekirse ilaç tedavisi alması önemlidir.

Kronik Hipertansiyon Üzerine Binen Gestasyonel Hipertansiyon veya Preeklampsi: Kronik hipertansiyonu olan bir kadında gebeliğin ilerleyen dönemlerinde tansiyonun daha da yükselmesi ve/veya proteinüri gibi preeklampsi belirtilerinin ortaya çıkması durumudur. Bu durum, riskleri artırır ve daha yoğun bir takip gerektirir.

Belirtileri nelerdir?

Gebelikte hipertansiyonun bazı belirtileri fark edilebilirken, bazı durumlarda belirti vermeyebilir ve rutin kontrollerde tansiyon ölçümü ile saptanabilir. Olası belirtiler şunlardır:

- Şiddetli baş ağrısı

- Görme bozuklukları (bulanık görme, çift görme, ışık çakmaları)

- Karın üst bölgesinde veya sağ üst kadranda ağrı

- Mide bulantısı ve kusma

- Ani kilo artışı ve vücutta şişlik (özellikle yüzde ve ellerde)

- Nefes darlığı

Bu belirtilerden herhangi birini yaşamanız durumunda derhal doktorunuza başvurmanız önemlidir.

Risk faktörleri nelerdir?

Bazı faktörler, gebelikte hipertansiyon gelişme riskini artırabilir:

- İlk gebelik

- Çoğul gebelik (ikiz, üçüz vb.)

- Ailede hipertansiyon veya preeklampsi öyküsü

- Kronik hipertansiyon, diyabet, böbrek hastalığı veya otoimmün hastalıklar gibi önceden var olan sağlık sorunları

- Obezite veya aşırı kilo

- İleri anne yaşı (35 yaş ve üzeri)

- Tüp bebek tedavisi ile oluşan gebelikler

- Daha önceki gebeliklerde preeklampsi öyküsü

Bu risk faktörlerine sahip olmanız, mutlaka hipertansiyon gelişeceği anlamına gelmez ancak doktorunuzun sizi daha yakından takip etmesi için önemli bir bilgidir.

Riskler

Gebelikte kontrol altına alınmayan hipertansiyon, hem anne hem de bebek için ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

Anne İçin Riskler: Preeklampsi ve eklampsi, plasenta dekolmanı (bebeğin eşinin erken ayrılması), HELLP sendromu (hemoliz, karaciğer enzimlerinde yükselme ve düşük trombosit sayısı ile karakterize ciddi bir preeklampsi komplikasyonu), böbrek yetmezliği, karaciğer hasarı, beyin kanaması veya inme, doğum sonrası kanama, ilerleyen yaşlarda kardiyovasküler hastalık riski.

Bebek İçin Riskler: Erken doğum (prematürite), düşük doğum ağırlığı, plasenta yetmezliği nedeniyle yeterli besin ve oksijen alamama, intrauterin büyüme geriliği (IUGR), anne karnında bebek ölümü (ölü doğum).



Tanısı nasıl konulur?

Gebelikte hipertansiyon tanısı, düzenli yapılan prenatal kontrollerde tansiyon ölçümü ile konulur. Doktorunuz, gebeliğinizin başından itibaren her kontrolde tansiyonunuzu ölçecektir. Yüksek tansiyon saptandığında, tanıyı kesinleştirmek ve hipertansiyonun türünü belirlemek için ek testler yapılabilir:

İdrar tahlili: İdrarda protein varlığını (proteinüri) kontrol etmek için yapılır.

Kan testleri: Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını, kan sayımını ve pıhtılaşma faktörlerini değerlendirmek için yapılır.

Fetal iyilik hali testleri: Bebeğin sağlığını değerlendirmek için non-stres test (NST) veya biyofiziksel profil (BPP) gibi testler yapılabilir.

Ultrasonografi: Bebeğin büyümesini ve plasentanın durumunu değerlendirmek için yapılabilir.

Gebelikte hipertansiyondan korunmak mümkün müdür?

Gebelikte hipertansiyonun kesin bir önleme yöntemi olmamakla birlikte, bazı önlemler riski azaltmaya yardımcı olabilir:

Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve ideal kiloyu korumak önemlidir. Aşırı tuz alımı tansiyonu yükseltebilir. Vücudun susuz kalmaması önemlidir. Doktorunuzun önerdiği sıklıkta kontrollere gitmek ve tansiyonunuzu düzenli olarak ölçtürmek erken tanı ve müdahale için hayati önem taşır. Ailede hipertansiyon öyküsü veya diğer risk faktörleriniz varsa, gebelik planlamadan önce doktorunuzla konuşarak alınabilecek önlemleri ve takip sürecini öğrenin.

Sonuç olarak, gebelikte hipertansiyon ciddi bir durumdur ve anne ile bebek sağlığı için potansiyel riskler taşır. Ancak erken tanı, dikkatli takip ve uygun tedavi ile bu riskler önemli ölçüde azaltılabilir. Gebelik sürecinde düzenli doktor kontrollerinizi aksatmamak, doktorunuzun önerilerine uymak ve herhangi bir şüpheli durumda vakit kaybetmeden yardım almak, sağlıklı bir gebelik geçirmenize ve sağlıklı bir bebeğe kavuşmanıza yardımcı olacaktır.