Boğmaca alarmı: Vakalar neden artıyor?

Son zamanlarda ülkemizde boğmaca vakalarında gözle görülür bir artış yaşanıyor.

Özellikle çocukları tehdit eden bu bulaşıcı solunum yolu hastalığına karşı uzmanlar ciddi uyarılarda bulunuyor. Peki, boğmaca nedir, belirtileri nelerdir, neden yeniden artış gösteriyor ve bu durumdan korunmak için neler yapmalıyız?

İşte tüm bu soruların cevapları ve boğmacaya karşı en etkili kalkan olan aşının önemi…

Boğmaca nedir?

Boğmaca (Pertussis), Bordetella pertussis adlı bakterinin neden olduğu oldukça bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Özellikle bebekler ve küçük çocuklar için ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hastalık, tipik olarak şiddetli ve kontrol edilmesi güç öksürük nöbetleriyle karakterizedir. Bu nöbetler sırasında hasta nefes almakta zorlanır ve karakteristik "boğulur gibi" bir ses çıkarabilir.

Boğmaca belirtileri nelerdir?

Boğmaca genellikle soğuk algınlığı benzeri hafif belirtilerle başlar:

• Hafif burun akıntısı

• Hafif ateş

• Hafif öksürük

Ancak, 1-2 hafta içinde öksürük şiddetlenir ve tipik boğmaca nöbetleri ortaya çıkar:

• Şiddetli ve tekrarlayan öksürük nöbetleri: Bu nöbetler art arda gelen, kontrol edilmesi zor öksürük krizleridir.

• "Boğulur gibi" ses (whooping sound): Öksürük nöbetinin sonunda hasta derin bir nefes alırken karakteristik tiz bir ses çıkarır. Bu ses her hastada görülmeyebilir, özellikle küçük bebeklerde.

• Öksürük sonrası kusma: Şiddetli öksürük nöbetleri kusmaya neden olabilir.

• Yüzde kızarma veya morarma: Özellikle uzun süren öksürük nöbetleri sırasında yüzde kızarma veya morarma görülebilir.

• Bebeklerde farklı belirtiler: Bebeklerde tipik "boğulur gibi" ses yerine nefes durması (apne), morarma veya beslenme güçlüğü gibi atipik belirtiler görülebilir. Bu durum bebekler için hayati tehlike oluşturabilir.

Boğmaca neden yeniden artış gösteriyor?

Boğmaca vakalarındaki artışın birkaç olası nedeni bulunmaktadır:

• Aşılamanın Azalması: Aşı karşıtlığı veya aşılamaya erişimdeki zorluklar nedeniyle aşı oranlarında düşüş yaşanması, toplum bağışıklığını zayıflatabilir ve salgınlara zemin hazırlayabilir.

• Aşı Korumasının Zamanla Azalması: Boğmaca aşısının sağladığı bağışıklık ömür boyu sürmeyebilir. Özellikle ergenlik ve yetişkinlik döneminde aşı koruyuculuğu azalabilir ve bu yaş grupları hastalığı taşıyarak aşılanmamış veya bağışıklığı düşük olan bebeklere bulaştırabilir.

• Bakterinin Evrimi: Boğmaca bakterisinin genetik yapısında meydana gelen küçük değişiklikler, mevcut aşıların etkinliğini kısmen azaltabilir.

• Tanı Zorlukları: Özellikle yetişkinlerde ve atipik seyreden vakalarda boğmaca tanısı konulmakta gecikmeler yaşanabilir, bu da hastalığın yayılmasına katkıda bulunabilir.

Boğmacadan korunma yolları ve aşının önemi

Boğmacadan korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Boğmaca aşısı, çocukluk dönemi rutin aşı takviminde yer alır ve genellikle karma aşılar (difteri, tetanoz, boğmaca) şeklinde uygulanır.

• Çocukluk Dönemi Aşılaması: Sağlık Bakanlığı'nın önerdiği aşı takvimine uygun olarak bebeklerin ve çocukların eksiksiz aşılanması hayati önem taşır.

• Gebelik Döneminde Aşılama: Hamile kadınların her gebeliğinde 27-36. haftalar arasında boğmaca aşısı olması, bebeklerini doğumdan sonraki ilk aylarda boğmacadan korumak için çok önemlidir. Annenin antikorları plasenta yoluyla bebeğe geçerek yenidoğanı hastalıktan korur.

• Erişkinlerde Tekrarlama Dozu (Rapel): Özellikle bebeklerle yakın teması olan yetişkinlerin (anne, baba, büyükanne, büyükbaba vb.) ve sağlık çalışanlarının ergenlik veya yetişkinlik döneminde bir doz Tdap (tetanoz, difteri, boğmaca) aşısı yaptırması önerilir. Bu, hem kendilerini korur hem de bebeklere bulaşma riskini azaltır.

• Hijyen Kurallarına Dikkat Etmek: Sık sık el yıkamak, öksürürken veya hapşırırken ağız ve burunu kapatmak gibi temel hijyen kurallarına uymak, tüm solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi boğmacanın yayılmasını önlemeye yardımcı olur.

• Hasta Kişilerle Temastan Kaçınmak: Boğmaca teşhisi konulan kişilerle yakın temastan kaçınmak önemlidir.

Aşılama hayat kurtarır!

Boğmaca, özellikle küçük bebekler için ölümcül olabilen ciddi bir hastalıktır. Aşılama, hem bireysel olarak korunma sağlar hem de toplumda bağışıklık düzeyini artırarak salgınların önüne geçer. Aşılanmamış veya bağışıklığı düşük olan bireyler, hastalığı daha ağır geçirebilir ve başkalarına bulaştırma riski taşıyabilir.

Unutmayın, boğmacaya karşı en güçlü silahımız aşıdır. Kendinizin ve sevdiklerinizin sağlığını korumak için aşı takvimine uyun ve uzmanların uyarılarını dikkate alın. Boğmaca belirtileri gördüğünüz takdirde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önemlidir.