Gıda enflasyonunda dünyada 4'üncüyüz

Türkiye'de enflasyonla birlikte hayat pahalılığı halkı derinden etkiliyor. Gıda enflasyonu ise daha çok can yakıyor. Çünkü gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark iyice açılmış durumda. Dünya Bankası raporuna göre yıllık reel gıda enflasyonunun en yüksek olduğu dördüncü ülke Türkiye. Rapora göre Türkiye'de yıllık reel gıda enflasyonu yüzde 15 oldu. BM Gıda ve Tarım Örgütü'nün açıkladığı küresel gıda enflasyonu ile Türkiye'deki gıda enflasyonu arasındaki fark da had safhada. Küresel gıda fiyatları düşüş eğiliminde olmasına rağmen Türkiye'de gıda fiyatları 36 aydan bu yana sürekli artıyor. Dünya Bankası'nın yayımladığı Gıda Güvenliği raporuna göre, yılbaşından beri emtia fiyatlarındaki gerilemeye rağmen, özellikle düşük gelirli ülkelerde, gıda fiyatları yüksek seyrediyor. Dünya Bankası'nın tanımına göre gıda enflasyonu ile genel tüketici enflasyonu arasındaki fark reel gıda enflasyonu gösteriyor. Mayıs-Ağustos 2023 arasında mevcut olan son ay itibariyle yıllık reel gıda enflasyonun en yüksek olduğu ülke yüzde 44 ile Lübnan olurken arkasından yüzde 34 ile Mısır geliyor. Sierra Leone yüzde 15 ile üçüncü ve Türkiye de yine yüzde 15 reel gıda enflasyonu ile bu alanda dünyada dördüncü sırada bulunuyor. Ruanda, Gine, Gana, Pakistan, Surinam ve Malavi yüzde 11 ile 13 arasında değişen yıllık reel gıda enflasyonu ile bu alanda ilk 10 listesinde bulunuyor. Türkiye nominal gıda enflasyonunda da yüzde 74 ile dünya dördüncüsü. Zirvede ise yüzde 403 ile Venezuela bulunurken ardından Lübnan (yüzde 274) ve Arjantin (yüzde 134) geliyor. 9. ve 10. Sıradaki Burundi ile Malavi'de yıllık enflasyon yüzde 39. Bu ülkelerdeki enflasyonun Türkiye'nin neredeyse yarısı olması dikkat çekiyor. Diğer gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkeler gıda enflasyonunda Türkiye'den daha iyi durumda.

Son 3 senede Türkiye'de yüzde 338 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre Eylül 2020'den bu yana 36 aydan bu yana gıda fiyatları her ay aralıksız artıyor. FAO'nun açıkladığı küresel gıda fiyatları ise bu 36 ayının 19'unda bir önceki aya göre düştü. Eylül 2020'de dünyada ve Türkiye'de gıda fiyat endeksleri 100'e eşitlendiği zaman sonra fiyatların nasıl değiştiği Türkiye'nin neden gıda enflasyonunda en üst sıralarda yer aldığını gösteriyor. Buna göre Eylül 2020 ile Eylül 2023 arasındaki son 3 yılda Türkiye'de gıda fiyatları yüzde 338 artarken dünyada sadece yüzde 24 artış gösterdi.

Reel gıda enflasyonu rekora çıktı

TÜİK verilerine göre yıllık reel gıda enflasyonu 2019 sonunda ve 2020 başında eksideydi. Yani, genel tüketici enflasyonu gıda enflasyonundan daha yüksek seyrediyordu. Yeni Ekonomik Model sonrası bu durum tam tersine dönerken Nisan 2022'de bu fark yüzde 20'nin üzerine çıktı. Nonimal yıllık gıda enflasyonu ise 2021 ortasına kadar çoğunlukla yüzde 10'un altında seyretmesine rağmen Yeni Ekonomik Model ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) döneminde rekora koştu. Kasım 2022'de yıllık gıda enflasyonu yüzde 102'ye ulaştı. TÜİK verilerine göre eylül itibariyle son üç ayda enflasyon yüzde 25 oldu. Bu da memur maaşları ve asgari ücrete gelen yüksek zamların etkisinin kısa sürede yitirdiği anlamına geliyor.