Gıda kaynaklı çatışma çıkabilir

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Gıda ve Beslenme Çalışma Grubunun 2022'de düzenlediği "III. Gıda ve Sağlıklı Beslenme Sempozyumu: Sürdürülebilir Gıda Politikaları ve Tedarik Zincirleri" başlıklı Sempozyumun ardından hazırlanan rapor, tedarik zincirini sorunların analizi ve çözüm önerileri bağlamında ele aldı. Rapora göre, gerekli tedbirler alınmadığı takdirde gıda güvenliğinin zarar görmesi ve tedarik zincirinin bozulması, ülkelerin bağımsızlığını tehdit eden çok yönlü bir sorun olarak toplumlar ve ülkeler arasında çatışma riskleri taşıyor. Gıdanın üretiminden tüketimine, dağıtımından güvenliğine kadar birçok başlıkta güncel sorunu içerdiğini vurgulayan TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, dünya nüfusunun son asırda dengesiz artışı, iklim değişikliği, uluslararası çatışmalar ve kentleşme gibi faktörlere bağlı olarak temel gıda ürünlerine olan hızlı talep, enflasyondan arz kıtlığına dek birçok soruna sebep olduğunu söyledi. Şeker, şöyle devam etti: "Özellikle küresel salgın sonrası tedarik zincirinde ortaya çıkan kırılgan pazar ve değişken talep ile iklim ve mevsimsel değişimlere bağlı yaşanan farklılaşmalar tüm gıda sektörünü olumsuz etkileyerek uluslararası gıda tedarik krizi riski oluşturdu. Dış ticaret anlamında üretimden paketlemeye, taşımadan pazar erişimine değin geçen tüm süreçleri etkileyen enerji maliyetlerindeki artış, sürdürülebilir gıda teminini sağlamak için özellikle gıdada dışa bağımlı olan ülkelerin vatandaşlarını tüketim politikalarını güncellemeye ve öncelemeye sevk etti. Gerekli tedbirler alınmadığı takdirde gıda güvenliğinin zarar görmesi ve tedarik zincirinin bozulması ülkelerin bağımsızlığını tehdit eden çok yönlü bir sorun olarak toplumlar ve ülkeler arasında çatışma riskleri taşıyor. Tüm bu sebep ve gelişmelere bağlı olarak toplumun yeterli ve sağlıklı gıdaya ulaşması için gıda güvenliğinin sağlanması ve güvencesi önemli bir konu olarak karşımıza çıkıyor."

Gıda üretimi için teşvik şart

Raporun editörlüğünü de yapan TÜBA Gıda ve Beslenme Çalışma Grubu Yürütücüsü, Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kazım Şahin ise, şunları kaydetti: "Dünyada ve Türkiye'de obezite, diyabet, kardiovasküler hastalıklar, kanser gibi kronik hastalıklarda artış devam ediyor. Açlıktan veya yetersiz beslenmeden ölen veya hastalanan insan sayısı artıyor ve bu durum küresel Covid-19 pandemisi sürecinde daha da kötüleşti. Tüm dünyaya yayılan yüksek düzeyde entegre gıda tedarik zincirleri, son pandemide de görüldüğü gibi politika değişiklikleri, ekonomik stresler ve doğal afetler nedeniyle kesintiye uğradı. Modern gıda tedarik zincirinin karşı karşıya olduğu bazı büyük zorlukların yapay zeka, nanoteknoloji, biyoteknoloji, gen düzenleme ve dikey tarım gibi teknolojik yenilikler ile giderilebileceği bildirildi. Bu teknolojilerin çoğu, gıda tedarikinin kalitesini, güvenliğini ve sürdürülebilirliğini geliştirmek için çiftçiler, distribütörler, üreticiler ve tüketiciler tarafından gıda zincirinde hâlihazırda kullanılıyor. Bu yenilikler, daha adil, esnek ve verimli bir gıda üretim sistemi sağlamak için yeni teknolojilerin geliştirilmesini ve uygulanmasını teşvik etmek için gerekli. Ayrıca ülkemizde özellikle hayvansal ürünlerinde artan fiyat artışlarının daha makul düzeylere gelmesi için Üniversitelerimize önemli görevler düşmektedir. Bu bağlamda hayvancılık sektöründe girdilerin yaklaşık yüzde 70'ini oluşturan yem ile ilgili çalışmaların yoğunlaşmasında yarar var."