Gıdada ABD operasyonu

RECEP BAHAR/HABER-ANALİZ

Dünyada ticaret savaşları kızışıyor. Özellikle gelişmiş ülkeler gıda alanında dünya çapında otorite kabul edilmiş sağlık kuruluşlarını devreye sokarak, avantaj sağlamaya çalışıyor. Bu bağlamda aflatoksin iddiaları gündeme taşınarak Türk fındığı ve inciri hedef alınıyor. Ancak sağlıklı olduğu tartışmalı ABD'nin bademine kimse dokunmuyor. Bu çerçevede son günlerde patlak veren palmiye yağı tartışması da dikkat çekiyor. Operasyonun merkezi ise Washington...
ABD, dünyanın en büyük soya ve soya yağı üreticisi. ABD'de üretilen soyanın tamamı GDO'lu. Yani hem kansere, hem de kalp hastalıklarına yol açıyor. Dünyada ABD kökenli soyaya karşı ciddi bir bilinçlenme oluştu. Bu nedenle başta Avrupa ülkeleri olmak üzere çok sayıda ülke ABD'den artık soya ve soya ürünleri ithal etmiyor. Dahası ABD, kansere ve kalp hastalıklarına yol açtığı bilinen GDO'lu yağ hammaddesi kolza ve kanola üretiminde de dünyada ön sırada yer alıyor.
Palmiye yağını bitirme çabası
ABD, ürettiği 'soya, kolza ve kanola'ya yer açmak için küresel piyasada bu ürünlerin en büyük rakibi olan palmiye yağına savaş açtı. Palmiye yağının en büyük üreticileri ise iki İslam ülkesi: Endonezya ve Malezya. Her iki ülke de palmiye yağından ciddi gelir elde ediliyor. Bu savaşta bazı Avrupa Birliği ülkelerinin de ABD'nin yanında yer alması dikkat çekiyor.
Türk fındığı da hedefte
Öte yandan ABD, dünyanın en büyük badem üreticisi... Global piyasalarda bademin en büyük rakibi ise Türk fındığı? Devlet desteğini arkalarına alan ABD'li badem üreticileri Nestle, Kraft gibi dünyanın önde gelen çikolata üreticilerine fındık yerine badem kullanmaları yönünde baskı yapıyor. Bu baskıdan kısmen de sonuç aldılar.
Ancak bademli çikolata, fındıklı çikolata kadar lezzetli olmadığından Avrupalılar tarafından beğenilmiyor. Bu eksende Avrupa'nın en büyük palmiye yağı ve Türk fındığı kullanıcısı İtalyan Ferrero (Nutella) şirketinin hedef alınması dikkat çekiyor. Nedenine gelince tüm dünyada olduğu gibi Avrupa'da da bisküvi ve çikolata sektöründe yoğun olarak palmiye yağı kullanılıyor. Bu bağlamda "Çifte operasyon Türk fındığını yoğun olarak Ferrero üzerinden kotarılıyor" değerlendirmesi öne çıkıyor.
Palmiye gerçeği
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu'nun (EFSA) Ferrero'nun sevilen markası Nutella başta olmak üzere birçok üründe kullanılan palmiye yağının kanser riskine işaret etmesi, bu bitkisel yağın sağlık ve çevreye olan etkilerini yeniden gündeme taşıdı.
Süpermarket raflarında gördüğümüz işlenmiş gıdaların yanında, kullandığımız temizleyiciler ve kozmetik ürünlerinin içeriğindeki ana maddelerden biri palmiye yağı.
Öncelikle şunu açıkça ortaya koyalım: Sanayi tesislerinde işlem gören her ürün sağlık açısından risk taşıyor. Bu durum yağlı tohumlardan olan ayçiçeği, pamuk hatta zeytinyağı için de geçerli.
Mesela pancar insan sağlığı için faydalı bir bitki iken, fabrikalarda şekere dönüştüğünde riskli hale gelebiliyor. Mısır yararlı bir bitki iken, mısır şurubu hastalık deposu olabiliyor. Öte yandan dünya genelinde süpermarket raflarında gördüğümüz ambalajlı ürünlerin yarısı palmiye yağı içeriyor.
Dünyada yağ üretimi için en verimli bitki olduğu belirten bu palmiye türünün yüzde 90'ı Endonezya ve Malezya'daki ekili alanlarda üretiliyor. Her ikisi de İslam ülkesi... Palmiye'nin en büyük rakibi ise ABD'nin ürettiği soya yağı...
Türkiye'de sağlığa etkisi araştırılıyor
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, palmiye yağına ilişkin iddialarla ilgili olarak da,  "Çok da uzamayacak kısa süre içerisinde gerekli çalışmaları kamuoyuyla paylaşmış olacağız. Ama ilk etapta 'Bu boyutlarıyla bir tehlike arz etmediği, belli bir santigrat derecede, 240 derecede ancak bu ve benzer mahsurların çıkabileceğini, oysa üretilen tüm mamullerde böyle bir ısının söz konusu olmadığı' şeklinde bir ön değerlendirmeleri var" dedi.
Türk Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF) ise yaptıkları araştırmalar sonucunda risk içeren maddelerin gıda sanayinde kullanılan endüstriyel yağ üretiminde bulunmadığını, üretimin bu konuda "dünya standartlarının üzerinde" olduğunu söyledi.