Göçmenlerin yeni gözdesi Belarus
Belarus, Avrupa Birliği'nin (AB) yaptırımlarına karşı intikam almak için göçmenlere turist vizesi vererek ülkeye almak; oradan da yasa dışı şekilde sınırı geçmelerine yardımcı olmakla suçlanıyor. İngiliz yayın kuruluşu BBC, önce Suriye'den Irak'a geçen, oradan da yola çıkarak Belarus üzerinden Almanya'ya giden bir grubun yolculuğunu izledi.
24.10.2021 16:04:00
Cep telefonu kamerası sağa ve sola dönüyor ancak kimse kıpırdamıyor. Yorulmuş yolcular ağaçların arasında bitkin halde yatıyor. Suriyeli Kürt olan Cemil başını ellerinin arasına almış; eşi Roşin de ona yaslanmış. Diğerleri neredeyse ölü gibi görünüyor. Öğleden sonra güneşin son ışıkları ağaçların arasından ormana giriyor, uzun ağaçlar dar ve doğal bir hapishane oluşturuyor. Göçmenler sabah 4'ten beri yürüyor. Cemil'in kuzeni İdris "Canımız çıktı, tam anlamıyla canımız çıktı" diyor sessizce. Suriyeli bu grup, sık çalılıkların arasından bin bir güçlükle geçip pis kokulu bataklıklara gire çıka buraya ulaştı. Şimdiden bir kaçakçıyla olan randevularını kaçırdılar ve yiyecekleriyle suları tükendi.
Kapağı Polonya'ya attılar
Soğuktan uyuştular ancak ateş yakmaya cesaret edemezler. Belarus'tan Polonya'ya geçtiler, yani nihayet bir AB ülkesindeler. Ancak hâlâ güvende değiller. Zira Belarus tarafından Polonya, Litvanya ve Letonya'ya geçmeleri teşvik edilen binlerce sığınmacı, yakalandıklarında gözaltı merkezlerine yerleştiriliyor. En az 7 kaçak göçmen de bu ormanda soğuktan öldü.
İdris ve arkadaşlarını Eylül başında Kuzey Irak'tan ayrıldıklarından beri izliyoruz. İdris, her bir adımda telefonuyla çektiği fotoğraf ve videoları bizimle paylaşıyor ve bizi gelişmelerden haberdar ediyor.
Tümü 20'li yaşlarında Suriyelilerden oluşan grup, Avrupa'ya daha iyi bir hayat için ulaşmaya çalışıyor. Hepsi Kobanili. Geldikleri yerde 2014'te DEAŞ ve Kürt milisler arasında şiddetli çatışmalar yaşanmıştı.
Lukaşenko'ya teşekkürler!
Avrupa'ya göç etme sebepleri milyonlarca göçmeninkilerle aynı: Vatanlarında güvenlik ve istikrar olmaması, tutuklanma ve işkence görme korkusu, işsizlik... Ama gidiş yolları çok farklı.
İdris, Belarus'un otokrat lideri Alexander Lukaşenko yeni ve daha güvenli bir yol önermeseydi, Suriye'den ayrılıp Avrupa'ya gitmeye cesaret edemeyeceğini itiraf ederek, "Belarus'un AB ile devam eden bir sürtüşmesi var. Belarus devlet başkanı da bu yüzden AB ülkeleriyle olan sınırını açmaya karar verdi" diyor. Belaruslu lider, 2020'deki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası protestolara müdahale ettiği, muhalifleri hapse attığı ve son olarak bir RyanAir uçağını muhalif bir gazeteciyi taşıdığı için zorla indirdiği gerekçesiyle ardı ardına gelen AB yaptırımlarına tepkili. Artık Akdeniz üzerinden zorlu ve tehlikeli bir bot yolculuğuna çıkmaktansa, göçmenler Belarus'a uçakla giderek oradan arabayla sınıra ulaşıyor. Sınırdan da kolaylıkla AB üyesi olan Polonya, Litvanya veya Letonya'ya geçiş yapıyor.
Sadece Temmuz ve Ağustos aylarında Litvanya, 2020'nin toplamından 50 kat fazla göçmen kayda geçirdi. İdris de, "Bu rota elbette ki Türkiye ve Kuzey Afrika üzerinden gitmeye göre çok daha kolay" diyor. İdris ve arkadaşları, 25 Eylül'de Irak'ın kuzeyindeki Erbil'den yola çıktı. Bir süredir Erbil'de çalışan İdris'in eşi ve ikiz bebekleri Kobani'de kaldı. Şimdi aile, Avrupa'da yeniden bir araya gelmeyi planlıyor.
Türkiye'de de göçmen olmuşlar
Aile, 10 yıldan uzun süredir devam eden savaştan en fazla etkilenen kuşaktan. İdris, bir süre de yine ailesinden ayrı olarak Türkiye'de göçmen olarak yaşadı. "Bu çok uzun hikaye, birçok şeyden pişmanım. Ama hiçbir şey bizim kontrolümüzde değil. Artık bizim için Suriye'de bir gelecek yok" görüşünde.
İdris'in gönderdiği ilk videolardan biri Erbil Havalimanı'nda çekilmiş. Hem o hem de arkadaşları, yolculuğa çıkacakları için çok heyecanlı. Biletleri ve Belarus için alınmış 7 günlük turist vizeleri hazır.
Erbil, Irak'ta Kürt bölgesinin başkenti. 1.5 milyondan fazla kişinin yaşadığı şehirde, yüz binlerce Suriyeli göçmenle birlikte Irak'ın farklı bölgelerinden göç etmiş olanlar da yaşıyor. Birçokları için Erbil, aynı zamanda Avrupa yolculuklarının başladığı yer. Çoğu zaman insan kaçakçıları ile burada temas kuruluyor. Avrupa'ya ulaşmanın maliyeti 9 bin ile 12 bin dolar arası değişiyor.
Belarus askerinden göçmenlere destek
İdris, Polonya'ya ulaşmak için üçüncü kez girişimde bulunuyor. Ülkenin uzak güneybatı sınırındaki Brest'e giderek gece yarısı sınıra ulaşıyorlar. Bu noktada, Belarus askerleri devreye giriyor. İdris, "Sanırım dikenli telleri bizim için keserek geçmemize yardım etti" diyor. Göçmen grubu şafak vakti Almanya'ya ulaşmıştı. Orada grup dağıldı; Cemil ve Roşin Frankfurt'a giderken Zozan Danimarka'ya, nişanlısıyla bir araya gelmek üzere yola çıktı. İdris ise Hollanda'ya doğru yolculuğuna devam etti. Lukaşenko ülkesinin sınırlarını açtığından beri kaç göçmen Minsk üzerinden Avrupa'ya ulaştı, bunu bilmek zor. Şu an en az 10 bin göçmen Baltık ülkelerinde, Polonya ve Almanya'da gözaltı merkezlerinde tutuluyor. Çoğu için bu durum, çok acı veren çileli bir duruma dönüştü. Çünkü yolculuk, çok masraflı bir zaman ve para kaybına; bazıları için de can kaybına yol açmış durumda.
Lİtvanya göçmenlere acımıyor
Litvanya'nın batısındaki Kybartai'de 670'ten fazla göçmen, sonradan cezaevine çevrilen bir yere kapatıldı. Yetkililerin, burayı olabildiğince yaşanabilecek bir hale getirmeye çalıştıklarını söylüyor. Burayı ziyaret ettiğimizde ise yüksek duvarlar, kesici teller ve izleme kuleleriyle çevrili bu alanın çok acımasız bir hava yarattığını gördük. İçeriden zaman zaman "Özgürlüğümü istiyorum" diye bağıranlar oldu. Burada kalanların çoğu bekar erkekler... 20'den fazla farklı ülkeden gelmişler... Çoğu Iraklı ve Suriyeli, ancak aralarında Yemen, Sierra Lione ve hatta Sri Lanka'dan gelenler bile var. Irak'tan gelmiş olan Abbas, şartların çok kötü olduğunu ve kendilerine 'hayvanlara davranıldığı gibi davrandıklarını' söylüyor.