Hamdullah Suphi Tanrıöver: İstiklâl Marşı’nı Meclis kürsüsünde ilk okuyan kişi
Hamdullah Suphi Tanrıöver (1885–1966), Türk düşünce ve siyaset tarihinde hem entelektüel hem de millî bir figür olarak öne çıkan, Cumhuriyet'in kültürel temellerinin inşasında aktif rol oynamış bir devlet adamı, hatip ve yazardır
21.10.2025 00:06:00
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
Tanzimat'ın etkili isimlerinden Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğlu ve Samipaşazade Sezai'nin yeğeni olması, onu Osmanlı-Türk modernleşmesinin merkezinde konumlandırır.
Eğitim ve erken dönem
İlk öğrenimini Numune-i Terakki Mektebi'nde tamamlayan Tanrıöver, Galatasaray Sultanisi'nden mezun olduktan sonra öğretmenlik yapmaya başlamıştır. 1910–1913 yılları arasında Darülfünun'da öğretim üyeliği yapmış, bu dönemde edebiyat ve fikir dünyasında etkili bir isim haline gelmiştir.
Edebi kişiliği ve düşünsel yönü
Tanrıöver'in edebi yönü, özellikle hitabet gücüyle ön plana çıkar. Fecr-i Ati topluluğunun kısa süreli başkanlığını yapmış, ancak bireysel düşünce özgürlüğünü savunarak bu topluluktan ayrılmıştır.
Yazılarında ve konuşmalarında halk diliyle hitap etmeyi tercih etmiş, resmi üslubu halkın anlayabileceği bir düzeye indirgemiştir. Bu yönüyle "Millî Hatip" unvanını kazanmıştır.
Siyasi kariyeri ve kültürel misyonu
Cumhuriyet'in kuruluş yıllarında Maarif Vekilliği (Milli Eğitim Bakanlığı) görevini üstlenmiş, özellikle Türk Ocakları'nın gelişmesinde ve Türkçülük fikrinin yaygınlaşmasında önemli rol oynamıştır.
TBMM'de yaptığı coşkulu konuşmalar, halkın millî bilincini pekiştirmiştir. İstiklâl Marşı'nı Meclis kürsüsünde ilk okuyan kişi olması, onun sembolik önemini daha da artırır.
Eserleri ve kültürel mirası
Tanrıöver'in eserleri arasında şunlar öne çıkar:
Dağ Yolu: Deneme. Millî duygular ve halk diliyle yazılmıştır.
Günebakan: Deneme. Kültürel gözlemler içerir.
Namık Kemal Bey Magosa'da: Biyografi. Namık Kemal'in sürgün yıllarına dair.
Anadolu Milli Mücadelesi: Tarihsel Anlatı. Kurtuluş Savaşı sürecine dair gözlemler.
Bu eserlerde Tanrıöver'in halkla kurduğu duygusal bağ, millî kimlik inşasına katkısı ve kültürel duyarlılığı açıkça görülür.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, yalnızca bir siyasetçi değil; aynı zamanda Cumhuriyet'in kültürel kodlarını şekillendiren bir fikir adamıdır.
Hitabetiyle halkı etkileyen, yazılarıyla düşünce dünyasını besleyen ve görevleriyle eğitim sistemine yön veren bu figür, Türk modernleşmesinin hem tanığı hem de aktörüdür.
Onun mirası, bugün hâlâ Türk milliyetçiliği ve kültürel kimlik tartışmalarında referans alınan bir zemin sunmaktadır.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
