Harcamalar yüzde 34 azaldı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), kovid-19'un tüketici harcamaları açısından oluşturduğu etkiyi takip edebilmek amacıyla, TCMB banka kartı ve kredi kartı harcama tutarları verilerini inceledi. Buna göre; 3 Nisan haftasında banka kartı ve kredi kartı kullanılarak 14,1 milyar TL tutarında harcama yapıldı. Bir önceki haftaya kıyasla harcama tutarı 626 milyon TL (yüzde 5) arttı. İşlem adedi ise yüzde 3 azalarak 80 milyona geriledi. Bir önceki yılın aynı dönemine (15 Mart-5 Nisan 2019) göre kıyaslandığında 13 Mart-3 Nisan 2020'de yapılan harcamaların tutarı yüzde 2, işlem adedi ise yüzde 7 azaldı. 

 

Yüzde 27'si internet üzerinden

 

Alışveriş yöntemi bakımından incelendiğinde 3 Nisan haftasında yapılan toplam harcamaların 3,8 milyar TL'si (yüzde 27) internet üzerinden, 898 milyon TL'si (yüzde 6) mektupla/telefonla yapıldı. Ayrıca toplam harcamaların yüzde 3'ünü (355 milyon TL) gümrük vergisi ödemeleri oluşturdu. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında internet üzerinden yapılan alışverişler yüzde 24, mektupla/telefonla yapılan alışverişler yüzde 7, gümrük vergisi ödemeleri yüzde 16 arttı. 

İlk kovid-19 vakasının görüldüğü 13 Mart haftasında panik tüketim nedeniyle harcamalar artmış, 20 Mart haftasında zorunlu tüketim harcamalarına yönelim görülmüş ve 27 Mart haftasında bir önceki haftaya kıyasla tüm harcama kalemlerinde azalış görülmüştü. 3 Nisan haftasında ise bazı harcama kalemlerinde hareketlilik görüldü. 

 

Elektrik-elektronik eşya, bilgisayar harcamaları 3 nisan haftasında tekrar arttı

 

Online eğitime geçiş ile 13 Mart haftasında artış gösteren ve daha sonrasında azalan elektrik-elektronik eşya, bilgisayar harcamaları, 3 Nisan haftasında tekrar arttı. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında yüzde 9 artan elektrik-elektronik eşya, bilgisayar harcamaları 13 Mart haftasından bu yana ise yüzde 11 azalmış oldu. Eğitim/kırtasiye/ofis malzemeleri harcamaları ise 3 Nisan haftasında bir önceki haftaya kıyasla yüzde 14 arttı. Ancak bu artış, 13 Mart haftasına kıyasla yüzde 46 düşüşün önüne geçemedi. Telekomünikasyon harcamaları ise paralel olarak bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında yüzde 4 arttı. Böylece 3 Nisan haftasında eğitime yönelik harcamalara yönelim olduğu görüldü. 

 

Market ve alışveriş merkezleri ve çeşitli gıda harcamaları sınırlı seviyede 

 

27 Mart haftasında düşüşün görüldüğü market ve alışveriş merkezleri ve çeşitli gıda harcamaları, 3 Nisan haftasında sınırlı seviyede hareketlilik gösterdi. Bir önceki haftaya kıyasla market ve alışveriş merkezleri harcamaları yüzde 1 artarken, çeşitli gıda harcamaları yüzde 2 azaldı. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında hizmet sektörü harcaması yüzde 14, yapı malzemeleri, hırdavat, nalburiye harcaması yüzde 7, araç kiralama-satış/servis/yedek parça harcaması ve kulüp/dernek/sosyal hizmetler harcaması yüzde 6 arttı. 

Turizm ve eğlenceye yönelik harcamalar; havayolları, seyahat acenteleri/taşımacılık, konaklama ve kumarhane/içkili yerlerde yapılan harcamalar düşüşünü sürdürdü. 13 Mart haftasına göre kıyaslandığında 3 Nisan haftasında, kumarhane/içkili yerlerde yapılan harcamalar yüzde 93, havayolları harcaması yüzde 86, konaklama harcaması yüzde 79, seyahat acenteleri/taşımacılık harcaması yüzde 67 azalmış oldu. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında, havayolları harcaması yüzde 27, konaklama harcaması yüzde 13 ve seyahat acenteleri/taşımacılık harcaması yüzde 12 azaldı; kumarhane /içkili yerlerde yapılan harcamalar ise yüzde 13 arttı. 

 

Yemek harcamaları yüzde 82 azaldı 

 

Yemek, giyim ve aksesuar, mobilya ve dekorasyon harcamaları 13 Mart haftasına kıyasla 3 Nisan haftasında sırasıyla yüzde 82, yüzde 77 ve yüzde 46 azaldı. Bir önceki haftaya kıyasla ise 3 Nisan haftasında yemek harcaması (yüzde 7), mobilya ve dekorasyon harcaması (yüzde 2) azalırken, giyim ve aksesuar harcaması sınırlı bir artış (yüzde 1) gösterdi. 

Bir önceki yılın aynı dönemine (15 Mart - 5 Nisan 2019) göre kıyaslandığında 13 Mart - 3 Nisan 2020'de en fazla artış market ve alışveriş merkezleri (yüzde 48), elektrik-elektronik eşya, bilgisayar (yüzde 27) ve çeşitli gıda (yüzde 23) harcamalarında görüldü. Aynı dönemde harcamalar en fazla havayolları (yüzde 59), konaklama (yüzde 51), kumarhane/içkili yerler (yüzde 44), seyahat acenteleri/taşımacılık (yüzde 43) ve kamu/vergi ödemeleri (yüzde 39) harcamalarında azaldı. 

Market ve alışveriş merkezleri, elektrik-elektronik eşya, bilgisayar, hizmet sektörleri vb. harcama kalemleri hem yıllık hem de haftalık bazda artış gösterdi. Havayolları, konaklama, seyahat ve taşımacılık, benzin ve yakıt istasyonları ve kuyumcular vb. harcama kalemleri ise hem yıllık hem de haftalık bazda düşüş gösteren sektörlerdir. Bu sektörlerin kovid-19 salgını nedeniyle harcamaların en fazla kısıtlandığı sektörler olduğu görüldü. Çeşitli gıda ve sağlık/sağlık ürünleri/kozmetik sektörleri yıllık bazda artış gösteren fakat haftalık değişimde düşüşe geçen sektörler oldu. Eğitim/kırtasiye/ofis malzemeleri, kumarhane /içkili yerler ve telekomünikasyon sektörleri ise yıllık bazda azalan ancak haftalık bazda hareketlenme görülen sektörler oldu. İHA