Hastanelerde hijyenik iklimlendirme sisteminin önemi

Konfor şartlarının sağlanmasının yanında ameliyathane, yoğun bakım ünitesi, laboratuvar,  gıda üretim tesisleri gibi hijyenik olması istenen alanların ısıtılması, soğutulması ve havalandırılması esnasında hijyenik şartların sağlanması da önemlidir. Hijyenik olması istenen alanlarda personelin eğitimi, organizasyonu ve yönetimi ile beraber uluslararası standartlara uygun şartların sağlanması da gereklidir. Hijyenik alanlarda standartlara uygun hijyenik havayı sağlamak için gerekli olan iklimlendirme tesisatının projelendirilmesi, cihaz seçimlerinin ve montajlarının yapılması ve işletmesinin sağlanması konusunda gerekli özen gösterilmelidir.

Hijyenik iklimlendirme sistemleriyle, mikroorganizma konsantrasyonunu  belirtilen değerlerde tutabilmenin yanında tozların ve narkoz gazlarının en alt seviyelerde olmasını temin etmek mümkündür. Bunun için ameliyathaneler, yarı ve tam steril alanlar, malzeme depoları, giriş ve çıkış koridorları,  cihaz odaları, hazırlık odaları, uyandırma odaları, yoğun bakım üniteleri, enfeksiyon kapma ve taşıma riski olan hastaların bulunduğu yoğun terapi odaları, yoğun gözetim odaları, acil durum odaları, özel bakım bölümlerinin yataklı odaları, prematüre bebek bakım bölümlerinin yataklı odaları, endoskopi müdahale odaları gibi steril olması gereken tüm mekanlarda hijyenik iklimlendirme sistemi kullanılmalıdır.

Tercih edilen hijyenik iklimledirme sistemlerinin imalatı uluslararası standartlara uygun yapılmalıdır. Santral iç ve dış cidarları ısı köprüsü oluşturmayacak şekilde dizayn edilmelidir. Ek yerlerinde partikül birikmesine engel olunmalıdır. İç yüzeyleri paslanmaz malzemeden mamul ve yıkanabilir özellikte olmalıdır. Hijyenik santral içlerinde, toz birikimine neden olabilecek çıkıntılardan arındırılıp düz satıhlar meydana getirilmelidir. Gözetleme camı ve iç aydınlatma sistemi sayesinde hücre içerisindeki ekipmanlar kontrol edilebilir olmalıdır. Filtre kaçak sınıfı, filtre adeti, filtre sıralaması ve gövde sızdırmazlığı kabul edilen standartlara uygun olmalıdır. EN 1886'ya göre filtre kaçak sınıfı "F9" ve gövde sızdırmazlığı "L2" sınıfına uygun olmalıdır. İç ve dış cidarların birbiri ile temasını kesen antibakteriyel silikon bant kullanılarak yoğuşma engellenmiş olmalıdır. VDI 6022-1/3, DIN 1946-4 ve EN 13053 standartlarına uygun imal edilmelidir.
Hijyenik santral içerisinde sıralanan G4, F7, F9 ve ultraviyole filtrelerden sonra monte edilen H13 veya H14 sınıfı hepa filtreler, hijyenik iklimlendirme sisteminin hizmet verdiği mekanın iç kısmına, üfleme terminal elemanından hemen önce yerleştirilmelidir.

Tercih edilen hijyenik iklimlendirme sisteminin, ameliyathanelerde, sıcaklığı 20-23 °C, rölatif nemi yüzde 30-60 değerinde otomatik olarak ayarlaması gerekir. Ameliyat odalarında koridorlara ve diğer komşu alanlara göre pozitif basınç sağlanmalıdır. Birimler arası pozitif basınç yönü, daha az temiz alanlardan temiz alanlara hava akımını önleyecek şekilde dizayn edilmelidir. yüzde 90 veya üzerinde hava filtrasyonu sağlanmalıdır. Hijyenik iklimlendirme sistemi, ameliyathanelerde saatte en az 25 defa filtre edilmiş hava değişimi yapmalıdır.  Minumum taze hava miktarı ise yüzde 50'nin altında olmamalıdır. Hava ameliyathanelerde tavan bölgesinden verilmeli ve zemine yakın  noktalardan egzost edilmelidir.
Ameliyathanelerde yapılan, kalp, beyin, ortopedi, protez cerrahisi gibi ameliyatların, cerrahi alan enfeksiyon riski hassasiyetine göre laminer hava üniteleri tercih edilmelidir.

Laminer hava üniteleri, dikey akımlı tavanlar, ameliyathane ve benzeri ortamlar için üretilen, ideal havalandırma sağlayan terminal elemanlarıdır. Kendi ebatlarının projeksiyonunda 0.20 m/s ile 0.45 m/s arasında bir terminal hız ve laminar akım sağlarlar. En önemli karakteristikleri olan dikey akım ve kullanılan hepa filtreler sayesinde operasyon sonunda son derece düşük partikül ve bakteri sayımı sağlarlar. Oluşturdukları hijyenik havalandırma ile de anestetik gaz oranını minimuma indirirler.

Laminer hava üniteleri ameliyathane tavanında ameliyat masasının üstüne gelecek şekilde monte edilir. Laminer hava üniteleri paslanmaz çelik hava dağıtım kutusu, hepa filtreler, laminizatör olarak isimlendirilen transparan hava dağıtıcısı ve ameliyathane pendant lambası bağlantısından oluşmaktadır. Laminizatör ameliyat masasına doğru dikey  bir hava akışı sağlar. Böylece hava akımı alanı içindeki mevcut partikül ve mikroorganizmalar ortamdan hemen uzaklaştırılarak ameliyat masası etrafında yüksek dereceli bir temizlik sınıfı sağlanır.

Hijyenik iklimledirme sisteminin yoğun bakım ünitelerinde ortam sıcaklığını 21-24 °C ve rölatif nemi %40 değerinde otomatik olarak ayarlaması gerekir. Hijyenik iklimlendirme sistemi, yoğun bakım ünitelerinde saatte en az 15 defa filtre edilmiş hava değişimi yapmalıdır. Minumum taze hava miktarı ise %50'nin altında olmamalıdır.  %90 veya üzerinde hava filtrasyonu sağlanmalıdır.

Hijyenik iklimledirme sistemi ile havalandırılan izolasyon odaları kullanım amacına göre negatif veya pozitif basınçta kullanılmalıdır. İzole hasta odası ile oda dışındaki alanlar arasında en az 2.5 Pa'lık bir basınç farkı bulunmalı ve saatte 15 hava değişimi sağlanmalıdır. Negatif basıçlı izolasyon odalarında hastanın bulunduğu bölüm kirli olarak kabul edilir. Hasta odasının oda dışındaki alanlara oranla negatif basınçta tutulması gerekir. Oda havasının hastane içinde resirküle olması engellenmeli ve hava hastane dışına verilmelidir. Böylelikle, hem oda içindeki mikroorganizma yükü azaltılmış hem de kirli havanın hastanenin diğer bölümlerine yayılması önlemiş olur. Eğer odadan çıkan hava resirküle edilecekse mutlaka harici bir hepa filtreden geçirilmelidir. Negatif basınçlı odalarda hava kaçaklarını önlemek amacıyla odanın izolasyonunun ve sızdırmazlığının çok iyi yapılmış olması gerekir. Ortam sıcaklığı 21-24 °C ve rölatif nem %30-60 olmalıdır. %90 veya üzerinde hava filtrasyonu sağlanmalıdır.

Pandeminin tüm dünyayı etkisi altına aldığı günümüzde özellikle hastanelerin ameliyathane ve yoğun bakım üniteleri gibi steril olması istenen alanlarında kullanılan hijyenik iklimlendirme sistemi, hasta odaları, koridorlar, bekleme salonları, muayene odaları gibi diğer tüm birimlerinde de kullanılmalıdır. Diğer bir ifade pandemiye karşı mücadelede önemi günden güne artan hastanelerimizin tüm birimlerinde hijyenik iklimlendirme sistemi kullanılması çalışanların ve hastaların sağlığı açısından zorunluluk arz etmektedir.