Hz. Ali’nin hilafetten uzaklaştırılma sebepleri nelerdir?

1- Kureyş, peygamberlik ve hilafetin, her ikisinin birden Haşimoğulları'nda toplanmasını istemedikleri için Hz. Ali'yi hilafetten uzaklaştırdılar.

Hz. Ömer'in halifeliği zamanında Ömer ve İbn Abbas arasında şöyle bir konuşma geçmiştir:

Ömer, "Ey İbn Abbas! Muhammed'den sonra kavminizi sizden engelleyen neydi biliyor musunuz?"

Ömer şöyle devam ediyor:

"Peygamberliğin ve halifeliğin Haşimoğulları'nda toplanmasını istemediler. Bu yüzden kavminizin aleyhinde birleştiler. Kureyş halifeliği kendisi için tercih etti. İsabet etti ve başarılı da oldu."

Taberi, Tarih'in 3. cildinde şöyle yazıyor:

Ömer, İbn Abbas'a hitaben, "Allah'a yemin ederim ki senin arkadaşın (Ali) Resulüllah'tan sonra bu işe en layık kimseydi. Ancak biz iki şeyden dolayı O'nun halife olmasından korktuk."

İbn Abbas:

"Hangi şeylerden dolayı?"

Ömer:

"Yaşının genç olmasından ve Abdülmuttaliboğulları'na olan sevgisinden korktuk."

Yine bir toplantıda Ömer, İbn Abbas'a şöyle der:

"Ey İbn Abbas! İnsanların, size halifeliği vermelerine neyin engel olduğunu biliyor musun?"

İbn Abbas: "Hayır, ey mü'minlerin emiri."

Ömer: "Fakat ben biliyorum."

İbn Abbas: "Nedir?" diye sorar.

Ömer şu karşılığı verir: "Kureyş, peygamberliğin ve halifeliğin sizde birleşmesini istemedi.

Çünkü o zaman bütün iyilikleri ve meziyetleri kendinizde toplayarak insanlara üstünlük taslardınız. Bu yüzden Kureyş, duruma baktı ve bir seçim yaptı, başardı ve isabet etti."

İbn Abbas ona şu karşılığı verir: "Mü'minlerin emiri öfkesini tutabilecek mi"?

Ömer, ona kızmayacağına dair güvence verir ve "İstediğini söyle" der.

İbn Abbas: "Senin Kureyş istemedi sözüne gelince Yüce Allah bir kavim hakkında şöyle buyurmuştur:

'Onlar, Allah'ın indirdiğini istemediler. Böylece amelleri boşa gitti.'

'Bütün iyilik ve meziyetleri kendinizde toplardınız' sözüne gelince, eğer biz halifelikle üstünlük taslayacak olsaydık, Hz. Peygamber'in akrabası olmakla üstünlük taslardık.

Fakat biz öyle bir topluluğuz ki, Resulüllah'ın ahlakına sahibiz. Allah O'nun hakkında şöyle buyurmuştur: 'Şüphesiz Sen büyük bir ahlak üzeresin.'

'Sana tâbi olan mü'minlere (alçak gönüllülükle) kanadını indir.'

'Kureyş bir seçim yaptı' sözüne gelince, Yüce Allah şöyle buyuruyor: 'Rabbin dilediğini yaratır ve seçer, onların seçme hakkı yoktur.'

Sen de biliyorsun ki, ey mü'minlerin emiri, Allah kullarından seçtiğini seçmiştir. Eğer Kureyş, Allah'ın baktığına baksaydı, o zaman başarılı olur ve isabet etmiş olurdu."

Ömer bir süre düşünür (Bu sözler canını sıkmıştır) ve şöyle der:

"Yavaş ol, siz Haşimoğulları'nın kalbi, Kureyş'in işlerini karıştırmaktan başka bir şey düşünmüyor. İçinizde Kureyş'e yönelik yok olması mümkün olmayan bir kin vardır."

İbn Abbas: "Haşimoğulları'nın kalplerini karıştırıcılıkla suçlama. Onların kalpleri, Allah tarafından arındırılmış ve temizlenmiş Peygamber'in kalbindendir. Onlar, Allah'ın kendileri hakkında şöyle buyurduğu Ehl-i Beyt'tendirler:

'Allah ancak siz Ehl-i Beyt'ten kötülükleri gidermek ve sizi tertemiz kılmak ister.'

İbn Abbas ardından şöyle der:

"Kine gelince, kendisine ait bir şey gasp edilmiş olan ve bu şeyin başkanının elinde olduğunu gören insan kin tutmaz mı?"

Ömer kızar, bağırır ve şöyle der: "Duydum ki sen her yerde, 'Bize ait olan hilafet kıskançlık ve zulümle elimizden alındı' diyormuşsun."

İbni Abbas gerilemeden, duruşunu bozmadan şöyle dedi: "Evet kıskançlıktan elimizden alındı. Nitekim İblis de, Âdem'i kıskandı, O'nun cennetten çıkarılmasına neden oldu.

Evet, zulümle alındı. Ey mü'minlerin emiri! Sen hak sahibinin Acemlere karşı, Resulüllah'tan dolayı Arapları haklı görmedin mi? Ve sen diğer Araplara karşı Resulüllah'tan dolayı Kureyş'i haklı görmedin mi? Biz de diğer Kureşyliler'den ve başkalarından daha fazla Resulüllah'a yakınız ve O'nunla ilgili bir şeyde daha fazla söz sahibiyiz."

Ömer şöyle der: "Benden uzaklaş ey İbn Abbas."

Ömer, onun kalkıp gitmek istediğini görünce bir kötülük etmesinden korkarak nazikçe şunları söyler:

"Ey çekip giden adam! Ben senden gelen bütün olumsuzluklara rağmen senin hakkını gözetirim."

"İbni Abbas ona dönüp şöyle der:

"Benim, senin ve diğer bütün Müslümanların üzerinde Resulüllah'tan dolayı bir hakkım var. Kim bu hakkı korursa, kendi hakkını korumuş olur. Kim bu hakkı zâyi ederse, kendi hakkını zâyi etmiş olur."

2- Hz. Ali Kureyş'in ileri gelenlerinin tamamına yakınını savaşlarda öldürmüş ve onlara ağır bir darbe indirmişti.

Kureyş kabile geleneklerinde Resulüllah'tan sonra akrabası olarak dökülen kanların öcünü alabilecekleri kişilerin başında Hz. Ali gelmekteydi.

Allah Resulü ısrarla -içlerinde Sakife topluluğunun da bulunduğu- Müslümanları Usame'nin ordusuna katılmaya teşvik ediyor, onlar ise sürekli bir mazeret gösteriyorlardı.

Allah Resulü vefat edeceğini hissettiğinden dolayı, Medine'yi boşaltmak ve Hz. Ali'nin hilafeti için uygun zemin hazırlamak istiyordu.

Çünkü sahabenin Ali'ye bu işi bırakmayacaklarını hissediyordu. Nitekim öyle de oldu.

Resulüllah ashabına sık sık şöyle derdi: "Eğer Ali'nin peşinden giderseniz -ki gideceğinizi sanmıyorum- sizi apaçık bir yola ileteceğini görürsünüz."

Taberi ve İbn-i Ebi'l-Hadid gibi tarihçiler bu konuda Hz. Ömer'in şöyle dediğini yazıyorlar: "Ebu Bekir'in hilafet işi acele ile gerçekleşti. Allah onun işini hayır eylesin. " (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali eserinden)