Hz. Ali’ye biat edilmesi

Ebu Mahnef, 'El-Cemel' kitabında şöyle yazıyor: "Osman'ın öldürülmesinden sonra Müslümanların oluşturdukları kalabalık bir topluluk mescidde toplandı.

Bu topluluğun hedefi yeni halifeyi tayin etmekti. Muhacir ve Ensar'dan olan büyük şahsiyetler, örneğin; Ammar b. Yasir, Ebu'l-Heysem b Teyhan, Refaa b. Refii, Malik, Eclan, Ebu Eyyüb El-Ensari vs. Hz. Ali'ye biat edilmesini istediler.

Ammar ayağa kalkarak şöyle dedi: "Sizler önceki halifeyi gördünüz. Eğer çabuk hareket etmezseniz, sonunuz tıpkı önceki gibi olur. Ali bu iş için en liyakati olan kimsedir. Ve hepimiz onun faziletlerini ve geçmişini biliyoruz."

Bunun üzerine halk şöyle dedi: "Biz, O'nun velayet ve hilafetine razıyız." Sonra oradaki herkes kalkıp Hz. Ali'nin evine hareket etti." 

Hz. Ali kalabalığın evine gelişini şöyle anlatıyor:

"Ayaklarının bağı çözülmüş, çobanları tarafından başıboş bırakılmış susuz develerin su başında biriktikleri gibi biriktiler.

Yanlarını birbirlerine sürterek (eve) saldırdılar. Öylesine ki Beni öldürecekler, yahut da bazısı bazısını gözümün önünde öldürecek sandım."

"... Derken halkın Benim etrafıma sırtlanın boynundaki kıllar gibi üşüşmesi kadar Beni ezen bir şey olmadı. Her yandan birbiri ardınca çevreme üşüştüler. Kalabalıktan neredeyse, Hasan'la Hüseyin ayaklar altında kalacaktı. Koyunların ağıla üşüşmesi gibi çevreme üşüştüler. Bu hengamede elbisem bile yırtıldı."

Hz. Ali hilafet için istekli değildi. Ancak mevcut durumun ne kadar karışık olduğunun da farkındaydı. Biat için kendisine gelen bu kalabalık gruba şöyle dedi:

"Sizin liderliğinize ihtiyacım yok. Kimi seçiyorsanız seçin, Ben razı olurum. Benim vezir olmam, emir olmamdan daha hayırlıdır."

Ancak halk ısrar etti. O zaman İmam Ali (r.a.) şöyle dedi:

"Eğer sizin isteğinizi kabul edersem sizi bildiğim gibi yönetirim. Eğer Beni bırakırsanız Ben de, sizden biri gibiyim. Şunu bilin, idareyi kime verirseniz, onu en çok dinleyeniniz, en çok itaat edeniniz Ben olacağım."

Kalabalık ısrarını sürdürünce Hz. Ali hilafeti kabul etti. Ve bunun sebebini şöyle açıkladı:

"Allah'a yemin ederim ki, Ben-i Ümeyye'den bir iri tekenin ümmetin başına musallat olup, Allah'ın Kitabı'yla oynamasından korktuğum için halifeliği kabul ettim."

Daha sonra Hz. Ali kalabalık grupla mescide yöneldi. Muhacir ve Ensar O'na orada biat etti. Hz. Ali'ye ilk biat edenler Talha ve Zübeyr'di. Ancak bazıları İmam'a biat etmek istemedi, ki bunlar parmakla sayılacak kadar azdı:

Muhammed b. Mesleme, Abdullah b. Ömer, Usame b. Zeyd, Saad b. Ebi Vakkas, Kaab b. Malik, Abdullah b. Selam, Mesleme b. Muhalled, Numan b. Beşir, Mugiyre b. Şube, Süheyb b. Sinan, Ebu Süfyan, Rafi b. Hadic ve Ebu Said El-Hudri.

Halkın İmam Ali'ye biatı Zilhicce ayının 25. günü gerçekleşti. Halife seçildiğinde irad ettiği ilk hutbe şudur:

"Allah, hidayete sevk eden bir Kitap indirdi. Onda hayrı da, şerri de açıkladı. Hayrı alın, şerri bırakın. Allah'ın size farz kılmış olduğu emirleri yerine getirin ki Allah sizi, cennete iletsin.

Allah, size meçhul olmayan bazı şeyleri haram kılmıştır. Müslümanların haklarını bütün bu haramların üstünde tutmuştur.

Birbirine karşı samimi olmayı, ve bir bütün olmayı emretmiştir. Müslüman -hak bir sebep müstesna- Müslümanın elinden ve dilinden emin olduğu kimsedir.

Müslümana eziyet etmek, hak etmediği sürece helal değildir. Umumun haklarına riayet edin. İnsanlar sizin önünüzde duruyorlar.

Arkanızda da sizi tehdit eden bir kıyamet var. Yükünüzü hafif tutun ki öncekilere tez ulaşasınız. Zira insanlar kendilerinden sonrakileri bekliyorlar. Kulları ve beldeleri hakkında Allah'tan korkun. Arazi ve hayvana varıncaya kadar her şeyden sorulacaksınız.

Allah'a itaat edin. O'na isyan etmeyin. Hayrı gördüğünüzde alın. Şerri gördüğünüzde bırakın. 'Yeryüzünde az sayıda olduğunuzu ve zayıf sayıldığınızı hatırlayın.' (Enfal: 26)."

Hz. Ali'ye yapılan biat, halkın tamamının katılımı ve isteği üzerine olmuştur. Biat töreni sırasında çıkan izdihamı Hz. Ali şöyle anlatmaktadır:

"Ayakkabıların bağı açıldı. Abalar omuzlardan düştü. Güçsüzler ayaklar altında kaldı. Halk bana biat etmek için o kadar istekli ve sevinçliydi ki, bu durumdan çocuklar bile hoşlanmış, güçsüz yaşlılar bile bana biat etmek için gelmişlerdi. Genç kızlar ise biat manzarasını görmek isteğiyle yüzlerindeki peçeleri açmışlardı."

Hz. Ali'nin halife seçilmesinden sonra Ümeyyeoğulları arasında bir telaş baş gösterdi. Bu endişenin nedeni hem siyasi hem de ekonomikti.

Hz. Osman döneminde elde ettikleri iktisadi imkanların, valilik ve diğer mevkilerin ellerinden gideceğinin farkındaydılar. Zira Hz. Ali'nin yoksullardan yana, adalet ve eşitliğe dayanan bir yönetim izleyeceği muhakkaktı.

Ümeyyeoğulları'ndan Velid b. Ukbe biat esnasında Hz. Ali'ye şöyle dedi:

"Ey Ali! Sen, hepimize zarar verdin. Bedir Savası'nda babamı kolları bağlı olduğu halde öldürdün. Said'in babasını da aynı savaşta öldürdün.

Mervan'ın babasına ise hakaret ettin ve onu Medine'ye getiren Osman'ı da bu davranışından dolayı ayıpladın.

Daha önce biriktirdiğimiz mallar ile şu anda elimizde bulunan servetimize dokunmayacağına ve Osman'ı öldüren kişileri cezalandıracağına söz verirsen sana biat ederiz."

Hz. Ali bu sözlere çok sinirlendi ve şöyle dedi:

"Size zarar verdiğimi söyledin, halbuki orada size yapılanlar Allah'ın emri gereği yapılmıştı. Ele geçirdiğiniz mallara dokunmamamı istediniz. Allah'ın hakkını size bırakmak benim yetkimi aşar.

Şu anda elinizdeki servetlerin durumuna gelince bilin ki Allah'a ve Müslümanlara ait olan mallar konusunda adalet yerini bulacaktır.

Osman'ın katillerini cezalandırmamı şart koştunuz. Oysa bugün onları cezalandırırsam yarın onlarla savaşmak zorunda kalırım.

Fakat sizleri Allah'ın kitabı ve Peygamberinin sünneti ışığında idare edeceğime söz verebilirim.

Kimi hak rahatsız ederse onu bâtıl daha da rahatsız eder. Buna rağmen hepiniz serbestsiniz. İstediğiniz yere gidebilirsiniz."

Daha sonra Hz. Ali, Osman'ın evinde bulunan tüm silahlara el koydu ve daha önce zekat malı olarak toplanan hayvan sürülerini de ellerinden aldı.

Ayrıca Mesudi'nin Müruc'da beyan ettiği üzere Hz. Osman'ın akrabalarına dağıttığı bazı toprakları da onlardan aldı." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali eserinden)