MURAT ÇABAS / ANALİZ HABER

Önce Reuters haber ajansının, ardından da İngiliz Financial Times gazetesinin servis ettiği Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun değiştirileceğine yönelik iddialar, dolar kurunun TL karşısında rekor tazelemesine neden oldu. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, söz konusu iddiaları yalanlamasına rağmen TL'nin bu erimesine mani olunamadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, ekonomik kriz yaşanan Türkiye'de yatırımların teşvik edilmesi için faiz indirimleri talep ettiği ifade edilse de, bu nedenle rekor kıran dolar kuru ve sebep olduğu yüksek enflasyon, yatırımları devre dışı bırakıyor.

Dolar kuru en yüksek seviyede

Dolar/TL, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu'na yönelik güveninin azaldığını belirten Reuters haber ajansının haberinin ardından 8 Ekim Cuma günü 8.97'nin üzerini görerek rekor tazeledi. Böylece dolar, TL karşısında tüm zamanların en yüksek seviyesini görmüş oldu. ABD'nin tarım dışı istihdam verisi öncesinde gelişen piyasa para birimlerinin genelinde düşüş görülürken en fazla değer kaybeden para birimi yüzde 1'den fazla düşüşle Türk lirası oldu.

Reuters'in MB Başkanı iddiası

Reuters, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sadece yedi ay önce göreve getirdiği Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu'na güvenini kaybetme aşamasına geldiğini, son haftalarda iletişiminin de belirgin şekilde azaldığını yazdı. Konunun hassasiyeti nedeniyle ismini vermek istemeyen kaynaklara göre, Erdoğan daha önce beklediği faiz indirimlerinin geçtiğimiz aya kadar yapılamamış olmasından hayal kırıklığı yaşadı. İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Twitter'dan yaptığı paylaşımda Reuters'ın haberini yalanladı ve "Büyük kuruluşların bile bu tür yalanları yayması endişe verici" dedi. Erdoğan geçtiğimiz 2.5 yılda faiz politikalarında yaşanan görüş ayrılıkları nedeniyle üç merkez bankası başkanını aniden görevden almıştı. Merkez Bankası Eylül'de Erdoğan'ın da uzun süredir beklediği faiz indirimini yaptı ve politika faizini 100 baz puan düşürerek yüzde 18'e çekti. Faiz indirimi sonrası enflasyon yüzde 19.58 ile 2.5 yılın zirvesini gördü. Erdoğan faizleri yüzde 19'a yükselten Ağbal'ı Mart ayında görevden alarak yerine Kavcıoğlu'nu atamıştı. Daha sonra Erdoğan Haziran ayında MB Başkanı ile görüştüğünü, Ağustos itibarıyla enflasyonun düşüşe geçeceğini söylemişti. Bunu takiben halka hitaben aynı konuşmasında Ağustos ayı sonrası için enflasyon düşüşü ve faiz indirimi sinyali vermişti. Enflasyonda beklenen düşüş ise gerçekleşmedi. Reuters haber ajansında servis edilen iddialar ise bu zemin üzerine bina ediliyor.

Financial Times isim de verdi

İngiliz Financial Times (FT) gazetesi, Reuters'tan bir adım daha ileri giderek, Merkez Bankası'nda mevcut başkan yardımcısı Semih Tümen'in Şahap Kavcıoğlu'nun yerini alabileceği yönünde piyasada spekülasyonlar olduğunu aktardı. FT, konuyla ilgili haberini, "Merkez Bankası Başkanı'nın görevden alınacağı söylentileri üzerine TL sallandı" başlığıyla yayımladı. Laura Pitel imzalı haberde FT, üst düzey bir bankacının, bir değişiklik olacaksa bile Tümen'in başkan olmasının muhtemel olmadığını söylediğini aktardı.

Günün sonunda hep TL kaybediyor

Sebep ne olursa olsun, Türkiye ekonomisinin dışa bağımlılığı ve en kırılgan 5'li içinde yer alması sebebiyle hep kaybeden Türk Lirası oluyor. Tabiri caizse, dış piyasalar nezle olduğu zaman Türkiye'de bu zatürreye dönüşüyor. Hatta ABD ya da AB ülkelerinde bir sorun yaşandığı zaman Türkiye ekonomisi o sorun yaşanan ülkeden daha fazla zarar görüyor. Dolar/TL; 2017'de 3.52 idi; 2018'de 6.28; 2019'da 5.7; 2020'de 7.59 oldu; bu hafta ise 8.97'nin üstünü gördü. Doların 2017'den bugüne TL karşısında yüzde 150'inin üzerinde değer kazandığını görüyoruz. Finansal sistemini dolara endeksleyen, üretim ve ticaretini ise yine dolara bağlı ithalatla gerçekleştiren Türkiye ekonomisi için dolardaki bu rekor yükseliş, maliyet enflasyonunun en büyük nedenlerinden birisi. Şu da bir gerçek ki; TL sadece dolar kuru karşısında değil, tüm döviz kurları karşısında eriyor. 21 Eylül 2021'de dolar kuru 8.72 TL idi. Bu tarih itibarıyla, Türk Lirası Eylül ayında yüzde 4.30 düşüşle dolar karşısında en çok değer kaybeden para birimi oldu. Gelişen ülke para birimlerinin dolar karşısındaki Eylül performansında TL'yi yüzde 3.07 değer kaybı ile Polonya Zlotisi, yüzde 2.95 değer kaybıyla Tayland Bahtı takip etti. Uzmanlar, finansal sistemimizin bu bağımlılıktan kurtulması gerektiğini vurguluyorlar. Dolara ve borca bağımlı finans sistemini bırakıp, Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli'nde geniş yer ayrılan "emek ve üretim karşılığı senyorajla elde edilen Milli Para sistemine" geçmemiz gerektiğini belirtiyorlar.