İhalesiz 49 yıla uzatıldı!

MURAT ÇABAS/ DETAY HABER

Hükümet, yargı kararına rağmen limanların işletme süresini ihalesiz 49 yıla uzatacak olan yasayı Resmi Gazete'de yayımladı. Anayasa Mahkemesi buna iptal kararı vermişti. 22 Aralık 2022 günü TBMM'de AKP ve MHP'li milletvekillerinin oyları ile yasalaşan düzenlemeye göre limanları halen işleten ve aralarında Katarlı Qterminals şirketinin yanı sıra Limak, Ciner, Doğuş, Albayrak, Akfen, Çakıroğlu'nun da bulunduğu şirketler 15 gün içinde yapacakları başvuru ile işletme sürelerini ihalesiz olarak 49 yıla uzatmış olacaklar.

Resmi Gazete'de yayımlandı

Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararına rağmen limanların işletme süresini ihalesiz bir şekilde 49 yıla çıkartan tartışmalı torba yasa bugün Resmi Gazete'de yayımlandı. AKP hükümeti, genel olarak sorunlu olabilecek hamleleri, torba yasaların içine yerleştirip, kamufle ederek çıkarmaya çalışıyor. Resmi Gazete'de yayımlanan kanunda limanlarla ilgili bölümde şu ifadelere yer verildi: "Bu maddenin yayımı tarihinden önce ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde, Türkiye Denizcilik İşletmeleri Anonim Şirketi ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait bazı limanların işletme hakkı verilmesi/devri yöntemiyle özelleştirilmeleri neticesinde imzalanan kırk dokuz yıldan az süreli sözleşme süreleri, bu maddenin yayımlandığı tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde bu maddenin dördüncü fıkrasının (a) bendinde belirtilen mali bilgileri gösteren yeminli mali müşavirlerce tasdik edilmiş belgelerle birlikte başvuruda bulunulması ve bu maddede öngörülen diğer şartların yerine getirilmesi koşuluyla, hakkın başlangıç tarihinden itibaren ve bir defaya mahsus olmak üzere kırk dokuz yıla kadar uzatılır."

Katarlı şirkete ek 19 yıl daha

Yeni düzenlemeyle birlikte limanları işletme süreleri uzatılan şirketler de dikkat çekiyor. Bunlardan bazıları şöyle: Antalya Limanı 1998 yılında Katarlı Qterminals'e özelleştirilmişti ve işletim hakkı 2028 yılında bitiyordu; yasa kapsamında 19 yıl daha eklenerek şirkete 2047 yılına kadar işletme yetkisi verildi. Hopa Limanı, 1997 Ciner Grubuna ait Park Denizcilik şirketine verilmişti, 2027 yılında dolacak olan işletme süresine 19 yıl daha ilave edilerek 2046'ya çıkartıldı. Aynı şekilde işletme süreleri; Galataport'u işleten Doğuş ve Bilgili'ye 19 yıl ek süre verilerek 2062'ye; Mersin Limanı'nı işleten PSA (Singapur) ve Akfen'e 13 yıl ek süre verilerek 2061'e; İskenderun Limanı'nı işleten Limak'a 13 yıl ek süre verilerek 2046'ya; Sinop Limanı'nı işleten Çakıroğlu AŞ'ye 10 yıl ek süre verilerek 2046'ya ve Trabzon Limanı'nı işleten Albayrak Grubu'na da 19 yıl ek süre verilerek 2052'ye çıkarılmış oldu. Yasaya konulan geçici maddeyle, ek sözleşme bedeli peşin ödenebilecek. Vadeli olarak ödenmesinin talep edilmesi halinde yüzde 25'i ek sözleşmenin imza tarihinde peşin olarak tahsil edilecek. Uzmanlar buradan elde edilecek gelirin de bir seçim yatırımı olduğunu ifade ediyorlar.

Anayasa Mahkemesi iptal etmişti

Anayasa Mahkemesi, 20 Temmuz 2022 tarihinde verdiği kararla, düzenlemeyi "serbest rekabet ve eşitlik ilkeleriyle bağdaşmamakta" gerekçesiyle iptal etmişti. Oybirliği ile alınan iptal kararında, şu değerlendirmeler yapılmıştı: "Söz konusu dolaylı özelleştirmeye taraf olabilecekler, mevcut özelleştirme sözleşmelerinin tarafları ile sınırlandırılmaktadır. İstekli olan başkaca kişilerin bu sürece dâhil olamaması ise özelleştirmede hakim olması gereken serbest rekabet ve eşitlik ilkeleriyle bağdaşmamakta olup kurala konu limanların gerçek özelleştirme değerlerine ulaşılmasını engelleyebilecek niteliktedir. Nitekim özelleştirme sürelerinin sonunda limanların yeniden özelleştirme uygulamasına konu olması hâlinde 4046 sayılı Kanun'daki şartları taşıyan herkesin rekabet koşulları çerçevesinde özelleştirme sözleşmesine taraf olma imkânı olacakken kuralla bu imkân ortadan kaldırılmaktadır." 

Hazine'ye ek borçlanma yetkisi verildi

Resmi Gazete'de yayımlanan torba kanunda Hazine'ye ek borçlanma yetkisi veren madde de var. Buna göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın borçlanma yetkisine 200 milyar lira ilave edilerek, 293 milyar liradan 493 milyar liraya çıkarıldı. Uzmanlar, bu ilave borçlanma yetkisiyle hükümetin seçim öncesi yalancı bir bahar estirerek şirketlere uygun kredi, vatandaşlara da sosyal yardımların arttırılması gibi seçim ekonomisini devreye koyacağını ifade ediyorlar. Kanunla birlikte ayrıca, geçmiş dönem TEDAŞ borçlarına yapılandırma imkanı getirildi; sendikalara üye olan kamu çalışanlarına da toplu sözleşme desteği ve ikramiyesi ödenecek. BOTAŞ'ın ödenmemiş her türlü vergi, fon ve paylar ile idari para cezaları, bunlara bağlı gecikme zammı ve gecikme faizlerinden oluşan borçları, Hazine'den görevlendirme bedeli alacaklarına karşılık mahsup edilerek silinecek. 1 Ocak 2013'ten önce, Türkiye'de oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler; başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişiler ile ana ve babası olmayan Türk vatandaşlarından 18 yaşını doldurmamış çocukların genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi feri alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek.