İlim, nimetlerin en faziletlisidir
İmam Gazali Hazretleri, İhya'da şöyle buyuruyor:
"İlim, nimetlerin en faziletlisi olduğundan, onu öğrenmek en
faziletli bir nimeti elde etmek demektir. İlmi öğretmek ise en faziletli bir nimeti başkalarına aktarmaktır. Bu hükmü şu şekilde açıklayabiliriz: Halkın isteği din ve dünyadan ibarettir. Din ancak bu dünyada tatbik edildiği zaman kâim olur; zira bu dünya, âhiretin tarlasıdır. Dünyayı âlet veya geçici bir konak olarak kullananlar için bu dünya, Allah'a giden yolun bir başlangıcı, bir vasıtasıdır.
Bu dünya insanların yaptıklarıyla düzene kavuşur. İnsanların amelleri ve sanatları da üç kısımda toplanabilir:
1- Şu âlemin nizâmını ayakta tutmak için konulmuş olan birtakım düsturlardır. Bu düsturlar da dört bölüme ayrılır:
a- Ziraat. Çünkü yemek için azık toplamak ziraata bağlıdır.
b- Dokumacılık. Bu da giyinmek içindir.
c- Bina. Mesken içindir.
d- Siyaset. Birleştirme, arayı bulma, maişetin sebeplerini zabt-u rabt altına alma ve yardımlaşma içindir.
2- Bu sanatlar için başka yollar da vardır. Örneğin demircilik gibi… Bu sanattan elde edilen âletler ziraatta kullanıldığı gibi, başka iş dallarında da kullanılır. Hallaç ve örme işi gibi. Bunlar da dokumacılık yapabilmek için malzeme hazırlayan iş dallarıdır,
3- Esas sanatları hazırlayan ve süsleyen iş dalları… Ziraat mahsulünün öğütülmesi, ekmek yapılması, dokunan malın yıkanması ve dikilmesi gibi.
Bunlar tıpkı bütüne izafe edilen cüzler gibi yeryüzünün icabları itibarıyla bu şekilde bir taksime tâbi tutulmuşlardır.
İnsan uzuvları da üç kısma ayrılır:
1- Asıl organlar; kalp, ciğer, beyin.
2- Bunlara hizmet eden organlar; mide, damar, damarla alakalı diğer unsurlar, mafsalları birbirlerine bağlayan sinirler ve kalp damarları...
3- Bunları tamamlayan ve süsleyen organlar; tırnak, parmak ve kaslar...
Bütün sanatların en şereflisi esas olanlardır. Esasların da en şereflisi insanları birleştirici; iktisadî, içtimaî, dinî ve dünyevî bütün durumlarını düzelten ve nizâma sokan siyasettir. Bu hikmete binaen, nizâmı deruhte edecek olan kimselerde hiçbir meslekte aranmayan vasıflar aranır; zira siyaset sanatını elinde bulunduranlar diğer bütün sanat erbabını yönetenlerdir; bütün sanat erbabı siyasetçilerin gösterdiği istikamette çalışmaya mecbur kalırlar."
OKAN EGESEL