İmam (a.s.) neden evine defnedildi?

İmam Hâdî'nin (a.s.) evinde defnedilmesinin sebebi, İmam'ın (a.s.) şehit edildiği gün Ehl-i Beyt takipçilerinin gösterdiği tepkidir. Çünkü İmam'ın (a.s.) cenaze merâsimi için toplanmış ağlayarak yönetime öfkelerini dile getirmişlerdi. Bu da Halife'nin İmam'ın öldürülmesinde parmağının olduğuna yönelik bir işaret konumundaydı.

İmam'ın (a.s.) cenazesinin çıkarıldığı caddenin tepkisi de büyük bir etki göstermişti. Çünkü bu cadde Ehl-i Beyt (a.s.) taraftarlarının kümelendiği bir yer olarak biliniyordu. Nitekim cadde ile ilgili olarak şöyle denmiştir:

İkinci cadde, Ebû Ahmed adıyla bilinir. Caddenin başı, Mütevekkil tarafından bina edilen ve Bahtişu el-Mutatabbib'in evi olarak bilinen doğu tarafındaki evden başlıyordu.

Sonra Horasan komutanlarının ve onların emrindeki Araplar ile Kum, İsfahan, Kazvin, Cebel ve Azerbaycan ahalisinin güney tarafta sağda yer alan ve kıbleye bakan evleri geliyordu. 

Tarihçi Muzafferî, "Tarih"inde Ehl-i Beyt (a.s.) medresesi taraftarlarının Samarra'da mevcut olduklarından söz eder ve şöyle der:

"Askerler, komutanlar, emirler ve kâtipler arasında gönlünde Ehl-i Beyt dostluğunu taşıyan çok sayıda kimse vardı."

Bütün bunlardan dolayı yönetim, İmam'ın (a.s.) evinde defne-dilmesi kararını aldı. Gerçi olayın bu boyutu tarihte pek belirgin değildir. Ancak Ya'kubî, "Tarih"inde H. 254 yılının olayları kap-samında İmam Hâdî'nin (a.s.) vefatından söz ederken, yaptığı şu değerlendirmelerden bunu algılamak mümkündür:

"Mu'tezz, kardeşi Ahmed b. Mütevekkil'i gönderdi. O da, Ebû Ahmed Caddesi adıyla bilinen caddede cenaze namazını kıldırdı. İnsanlar toplanıp çoğalınca, ağlaşmaları ve feryatları da çoğaldı. Bunun üzerine naaş evine geri götürüldü ve orada defnedildi..." 

İMAM HÂDÎ'NİN ŞEHİT EDİLDİĞİ HABERİNİN İSLAM MEMLEKETLERİNDE YAYILMASI

Hüseyin b. Hamdan el-Huzaynî, "el-Hidaye fi'l-Fazâil" adlı kitabında Ahmed b. Dâvud el-Kummî ve Muhammed b. Abdullah et- Talhî'den şöyle dediklerini rivâyet etmiştir: "Humus ve adak olarak Kum ve çevresindeki şehirlerden topladığımız para, mücevher, süs eşyası ve elbiseden ibaret malları alıp efendimiz Ebû'l-Hasan Ali b. Muhammed'e (a.s.) vermek üzere yola çıktık.

Deskeretu'l- Melik (Horasan yolu üzerinde Şehraban'a yakın, hurmalıkları ve bahçeleri olan Bağdat'ın doğu tarafına düşen büyük bir köy)   denilen yere vardığımızda, karşımıza deve üzerinde yol alan bir adam çıktı.

Biz büyük bir kafilenin içinde, diğer insanlarla birlikte yolumuza devam ederken, adam devesiyle karşıdan bize doğru geliyordu. Bize yetişince, 'Ey Ahmed b. Dâvud! Ve ey Muhammed b. Abdullah et-Talhî! Size iletilmek üzere bir mesaj getirdim' dedi.

Hemen ona döndük ve dedik ki: 'Allah sana rahmet etsin, kim-den getirdin mesajı?'

Dedi ki: 'Efendiniz Ebû'l-Hasan Ali b. Muhammed'den (a.s.). Size diyor ki: Ben bu gece Allah katına göç ediyorum. Oğlum Ebû Muhammed'in emri size gelinceye kadar bulunduğunuz yerde bekleyin, oradan ayrılmayın.'

Bunun üzerine yüreklerimiz ürperdi, gözlerimiz yaş doldu. Ama bu hâlimizi gizledik, kimseye açmadık. Deskeretu'l-Melik'te konakladık. Orada bir ev kiraladık. Yanımızdaki malı orada sakladık. Sabah olunca efendimiz Ebû'l-Hasan'ın (a.s.) vefat haberinin Deskere'de yayıldığını gördük.

Dedik ki: 'La ilahe illallah! İmam'ın mesajını getiren elçi, bu haberi halka yaymış olmasın?!'

Güneş iyice yükselince, bir grup Ehl-i Beyt dostunun bizim içinde bulunduğumuz durumdan daha kötü durumda ve daha mustarip olduğunu gördük. Bize getirilen mesaj konusunu gizleyip, kimseye açıklamadık."  

ŞEHİT EDİLDİĞİ TARİH

Birçok tarihçinin belirttiği gibi, Mu'tezz döneminin sonlarında şehit edilmişti. Çünkü İmam'ın (a.s.) durumu dönemin yöneticisini ilgilendirecek önemdeydi ve o da, normalde olduğu gibi, işlerin tedbirinden sorumluydu. Dolayısıyla bu emri veren, Mu'tezz idi. Bununla beraber İmam'ın (a.s.) zehirlenmesinde Mu'temid'den de yardım almış olabilir. 

İmam'ın (a.s.) şehit edildiği güne gelince; İbn Talha "Metâlibu's-Seul" adlı eserinde şöyle diyor: "Cemaziyülâhir ayının yirmi beşinde vefat etti." 

İbn Haşşab da bu görüşe katılmıştır.  Kuleynî ise el-Kâfî'de şöyle diyor: "Cemaziyelâhir'ın yirmi altısında vefat etti." 

Tarihçi Mes'udî de bu görüşe katılmıştır. 

Müfid "el-İrşad" adlı eserinde, Erbilî "Keşfu'l-Gumme" adlı eserinde, Tabersî "İ'lâmu'l-Vera" adlı eserinde, "Receb ayında vefat etti" demişler ama gün belirtmemişlerdir. 

Ebû Ca'fer et-Tusî "Mesâbih" adlı eserinde, İbn Ayyaş ve "ed- Durûs" adlı eserin yazarı şunları söylüyorlar: "Receb ayının üçünde pazartesi günü Samarra'da vefat etti." 

Fettal en-Nişaburî de "Ravzatu'l-Vâizîn" adlı eserinde bu görüşe katılmakta ve şunları söylemektedir:

"Receb ayının üçünde gün ortasında Samarra'da vefat etti." 

Zerendî ise şunları söylemektedir: "Receb ayının on üçünde pazartesi günü vefat etti." 

Ama bütün tarihçiler, Hicrî iki yüz elli dört yılında şehit edildiği hususunda ittifak etmektedirler.  el-Huzaynî'den şöyle dediği rivâyet edilmiştir:

"Ebû'l-Hasan Ali b. Bilâl ve ihvanımızdan bir topluluk bana şöyle anlattılar:

Efendimiz Ebû'l-Hasan'ın (a.s.) vefatının dördüncü gününde Mu'tezz, Ebû Muhammed'in (a.s.) bir bineğe bindirilerek kendisine getirilmesini emretti ki, taziyelerini sunsun ve durumunu sorsun.

Ebû Muhammed (a.s.) bineğe binerek Mu'tezz'e gitti, içeri girince, onu iyi karşıladı, saygı gösterdi, taziyelerini sundu ve babasının rütbesinde kaydedilerek ona verilen maaşın kendisine verilmesini emretti. Onu gören birisi, babasına benzediğinden şüphe etmezdi.

Babasının vefatından sonra doğru yolu bulan Ehl-i Beyt takipçilerinin tamamı, Ebû Muhammed'in (a.s.) imamlığı üzerinde birleştiler. Sadece Faris b. Hatem b. Maheveyh'in adamları hariç. Onlar, Sahibu'l-Asker olarak bilinen Ebû Ca'fer Muhammed b. Ebû'l-Hasan'ın imam olduğunu söylüyorlardı.

Mu'tezz'in bu davranışı, zihinleri karıştırma ve aldatmaya yönelikti. Babasına karşı işlediği suçun üzerini örtmeye çalışıyordu. Zaten kendisinden önceki tağutların Ehl-i Beyt İmamlarına (a.s.) karşı izledikleri geleneksel tutum da buydu. (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Hadi eserinden)