İmam Hadi ve Müstain dönemi

Adı Ahmed b. Mu'tasım b. Reşid'dir. Mütevekkil'in kardeşidir. Hicrî 221 yılında doğdu. Annesi Maharık adlı bir câriyedir. Muntasır'ın ölümünden sonra komutanlar onu halife olarak seçtiler.

Mütevekkil'i öldüren Bağır Türkî'yi sürgün ettiği, Vasıf ve Boğa'yı öldürdüğü için Türkler ona tepki gösterdiler. Bu yüzden Türklerden korktuğu için Samarra'dan ayrılıp Bağdat'a geldi.

Türkler ona adam göndererek özür dilediklerini ve ona boyun eğeceklerini bildirdiler ve Samarra'ya geri gelmesini istediler. Fakat o dönmedi.

Bunun üzerine Türkler hapishaneye girip Mu'tezz'i dışarı çıkarıp ona biat ettiler. Ve Müstain'i hal ettiler. Sonra Mu'tezz, Mustain'e karşı savaşmak üzere kalabalık bir ordu hazırladı. Bağdat halkı da Mustain'in yanında savaşmak üzere hazırlandı.  

MÜSTAİN'İN DÖNEMİNDEKİ İSYANLAR

Müstain'in idaresi dört yıl sürdü. Döneminde pek çok isyan oldu.

Ürdün'de Lahm kabilesi ayaklandı.

Hıms halkı valilerine karşı ayaklandı.

Samarra'da ordu isyan etti. Komutanlarından birini öldürdü.

Maarra isyanı...

Ordunun Fars bölgesinin valisine karşı isyanı.

İsmail b. Yûsuf el-Ca'feri et-Tâlibî'nin Medine'de başlayan isyanı...

Müstain ile Mu'tezz arasındaki savaş aylarca sürdü. Müstain zayıfladı. Sonunda onun hal edilmesi üzerine bir barış sağlandı. Müstain 252 yılının başında hilafetten çekildi. Kadılar ve diğer ileri gelenler buna şahit oldular.

Mu'tezz onun öldürülmesi için girişimlerde bulundu. Sonunda bu iş için muhafız Said'i seçti. Aynı yılın Şevval ayında Said, onu öldürdü. Bu sırada 31 yaşındaydı. 

MU'TEZZ DÖNEMİ

Adı Muhammed b. Mütevekkil'dir. Hicrî 232 yılında doğdu. Kendisine biat edildiğinde 19 yaşındaydı. Daha önce bu kadar küçük hilafete geçen biri yoktu. 

İlk defa bineklerde altından yapılmış eyer ve üzengi kullanan Mu'tezz'dir. 

Mu'tezz, Ehl-i Beyt dostlarına karşı düşmanca bir tutum için-deydi ve Türkler karşısında da oldukça zayıftı.

Tahta geçtiği yılın Receb ayında kardeşi Müeyyed'i veliahtlıktan azletti. Onu dövdü. Kayda vurdu. Birkaç gün sonra kardeşi öldü. Mu'tezz suçlanmaktan korktuğu için kadıları çağırdı ve ce-sette darp izi olup olmadığı konusunda şahitlik ettirdi.

Mu'tezz, Türklerden çok korkuyordu. Türklerin ileri gelenleri onun yanına girerek, "Ey mü'minlerin emiri! Bizim maaşlarımızı ver ki, Salih b. Vasıf'ı öldürelim" dediler.

Beytülmalde para yoktu. Mu'tezz, çok büyük bir serveti olan annesinden para istedi. Ama annesi vermeyi kabul etmedi. Bunun üzerine Türkler silahlarını kuşandılar. Hilafet sarayına geldiler ve Mu'tezz'i dışarı çağırdılar.

O ise, "İlaç içtim, takatim yok" diye haber gönderdi. Bunun üzerine içeri girip ona saldırdılar. Topuzlarla onu dövdüler ve Kadı Ebû'ş-Şevârib'i ve başka şahitleri getirerek onu hal ettiler. Sonra Muhammed b. Vasık'ı o zamanki hilafet merkezi olan Samarra'ya getirdiler. (Mu'tezz onu Bağdat'a sürmüştü). Mu'tezz, halifeliği ona teslim etti. 

Mu'tezz hilafetten azledildikten beş gün sonra öldü. Onu alıp hamama götürmüşlerdi. Yıkandıktan sonra susadı. Ama ona su vermediler. Sonra dışarı çıkınca ona karlı su içirdiler. Derhal düşüp öldü. Bu olay 255 yılında meydana geldi.

MU'TEZZ'İN EHL-İ BEYT DOSTLARINA UYGULADIĞI BASKI

Tarihçiler Mu'tezz'in Ehl-i Beyt dostlarına karşı düşmanca ta-vırlar içinde olduğunu kaydetmişlerdir. Onları öldürmüş, hapse attırmıştır.

Ca'fer b. Muhammed el-Hüseynî, Rey şehrinde Muhammed b. Tahir'in görevlisi Ahmed b. İsâ ile aralarında geçen bir tartışma sırasında öldürüldü. 

İbrahim b. Muhammed el-Alevî, Kazvin'de onunla Kevkebî arasında geçen bir hadisede Tahir b. Abdullah tarafından öldürüldü. 

Bunların dışında Abbâsîlerin valileri tarafından öldürülen birçok şahsiyet vardır. Birçoğu da hapiste ölmüştür. İsâ b. İsmail el-Hadremî ve Ahmed b. Muhammed el-Hüseynî bunlara örnektir." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Hadi eserinden)