‘İndirimler, bağımlılığa sebep oluyor’

"Efsane Cuma" ile birlikte alışveriş siteleri ve markalar indirimlerine başladılar. Kargolar siparişlerin hızına yetişemiyor. Kısacası ihtiyacımız olan veya olmayan ne varsa internet üzerinden tek tıkla alabiliyoruz. Psikiyatri Uzmanı Dr. Gözde Gündoğdu Meydaneri, artan alışveriş bağımlılığını ve hangi durumlarda uzman yardımı alınması gerektiğini açıkladı.

Alışveriş bağımlılığının (onyomani); kişinin ihtiyacı olsun olmasın, bu durumun kendisini maddi anlamda zorlamasına rağmen satın alma dürtüsünü kontrol edememesi olduğunu vurgulayan Gözde Gündoğdu Meydaneri, "Alışveriş bağımlısı kişilerin, rutin günlük aktiviteleriyle meşgulken, neyi satın alacakları ile ilgili zihinsel uğraşıları vardır. Tabii ki her sık alışveriş yapan ya da canı sıkıldığında rahatlama amaçlı alışveriş yapan kişinin bu davranışlarını, hemen rahatsızlık olarak nitelendiremeyiz. Daha çok sorunlu alışveriş davranışı kapsamında ele alabileceğimiz bu tabloda; eğer durum kişinin ailevi, sosyal ve iş yaşantısında birtakım sıkıntılara yol açmış, kişi bu sıkıntıların farkındaysa fakat satın almayla alakalı isteğine söz geçiremiyor, satın almadığında sıkıntı hissediyor ve bu durum süreğen ise; alışveriş bağımlılığından söz edebiliriz" dedi.

Sebepleri çoğunlukla psikolojik

Meydaneri, alışveriş bağımlılığının sebeplerinin kişiden kişiye değişmekle beraber en yaygın görülen nedenlerini şöyle sıraladı:

"- Olumsuz duyguların rahatlatılması amaçlı.

- Duygusal boşluk hissini bastırmak için.

- Değersizlik duyguları ile tetiklenen bir itki ile değerli yeterli ve güçlü hissetmek için.

- Ötekilerle rekabet hissi (daha kalitelisini, fazlasını daha ucuza aldım düşünceleri, ürünün başkaları tarafından kapılacağı korkusu).

- İndirimi kaçırma korkusu.

- Bazı psikiyatrik rahatsızlıklar (depresyon, bipolar bozukluk, dürtü kontrol bozuklukları, kişilik bozuklukları vb) sebebiyle…

Sonuçta kişi; ihtiyaç dışı ve bütçeyi zorlayan harcamalara yönelir, bu durumda da gittikçe şiddetini arttıran, kontrol edilemez bir noktaya ulaşır.

'Bu tavsiyeleri not edin'

Böyle bir bağımlılığa meydan vermemek için bazı tavsiyelerde bulunan Meydaneri şunları söyledi: "Alışverişe çıkmadan önce ihtiyaç listesi yapmak ve liste dışı bir şey almamak, açlık, uykusuzluk ve yoğun mutsuzluk gibi olumsuz duygular hissedilirken alışverişe çıkmamak, kredi kartı kullanmak yerine nakit ödeme yapmak, can sıkıntısına yönelik farklı alternatif aktiviteler bulmak, çok beğenilen ve arzu edilen bir ürün ile alakalı ihtiyaç olmadığı fark edildiğinde o ürünü satın almayı bir süre ertelemek, telefona gelen ve sosyal medyada görülen kampanya mesajlarını okumamak, içerisindeki ürünün fonksiyonelliğine katkısı olmayacak ambalajlara karşı uyanık olmak; sorunlu alışveriş davranışı olan kişilerin bireysel olarak yapabileceklerinden sadece bazılarıdır. Buna rağmen kişi satın alma dürtüsünü kontrol edemiyor ise, yardım alması gerekmektedir."

OKAN EGESEL