“İnkılâbı ikmal etmek lazımdır”

Prof. Dr. Afet İnan, Atatürk'ün manevi kızı olmasının yanı sıra aynı zamanda Cumhuriyetin ilk tarih profesörlerinden birdir. Afet İnan'ın, Atatürk'le olan hatıralarını not alması, O'nun anlattıklarını defterine yazması ve Türk Tarih Kurumu'nun 'Belleten' isimli dergisinde yazdığı ve Atatürk'ün de çok beğendiği makaleleri meşhurdur. 

Rahmetli Afet İnan'ın, "İnkılâbı İkmal Etmek Lazımdır" başlıklı yazısında anlattığı ve Atatürk'ten bizzat dinlediği bir konuyu sizlerle paylaşmak istiyorum.

Afet İnan şöyle yazıyor: 

"Atatürk, 1908 yılında arkadaşı Binbaşı Cemil Bey'in verdiği bir konferansa katılmıştır. Cemil Bey'in konuşmaları O'nu çok memnun etmiş ve duygulanmıştır. Konferans bittikten sonra kalabalık dağılmış, az sayıda asker kalmıştır. Bunlar; Mustafa Kemal ve yıllar sonra Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Türkiye Cumhuriyetinin Milli Savunma Bakanı olan General Kazım Özalp, diğeri Ankara Vali ve Kumandanlığını yapmış, sonraları Toroslarda da kumanda etmiş, nihayet Mebus olmuş olan rahmetli Nuri Conker'di. Mustafa Kemal'in hatırlayıp, orada var saydığı, Fethi Okyar (Londra Büyük Elçisi, 1937) ve daha bâzı kıymetli asker arkadaşları…

Atatürk bir ara arkadaşlarına dönerek, 'İnkılâbı ikmal etmek lazımdır. Biz bunu yapabiliriz. Ben bunu yapacağım. O zaman için düşündüklerimi size kısaca anlatayım: Bugünkü, Osmanlı İmparatorluğu'nun yüksek sayılan kumandanları benim için yoktur. Ordu kumanda sicilleri için, ben son (sınır limit) olarak binbaşıyı kabul ediyorum. Geleceğin büyük kumandanları bunlar olmak gerektir. Sicil defterlerinin binbaşıya kadar olanlarını muhafaza edeceğim, üst tarafını yaktıracağım.'

Arkadaşlarından biri, bu söz üzerine, buna itiraz ediyor ve bu büyük tasfiye işinin nasıl yapılabileceğini anlamak istiyor.

Mustafa Kemal'in cevabı şudur: 'Evet binbaşıdan yüksek olanlar aybaşında, benim teşkil edeceğim bürolara gelip maaşlarını istedikleri zaman, büro şefleri defterleri dikkatle tetkik ettikten sonra, efendim defterde sizin isminiz yoktur, sizi tanımıyoruz diyeceklerdir.'

Mustafa Kemal'in arkadaşlarından biri soruyor: 'Bundan sonrası ne olacak?'

Mustafa Kemal, tereddüt etmeden şu cevabı vermiştir: 'Bundan sonra ne olacağını, yapacağımız inkılap gösterecektir.' 

Sözlerine devam ederek daha kati ifade ile, 'Evet inkılâp yapacağız. Bugüne kadar yapılan inkılap, kâfi sayılmaz. Fazlasını yapacağız. Memleketi binbir akılsızın eline ve keyfine bırakamam. Bu çok adamların yerine, birkaç kafa ile iktifa edebilirim: Mesela Kazım (Özalp) Köprülü'yü Harbiye Nâzırı yapacağım. Nuri (Conker)yi Kumandan ve idare şefi yaparım. Fethi (Okyar)ı yeni inkılapçı Türkiye'nin mümessili sıfatiyle Avrupa'ya gönderirim…'

Sofrada hazır bulunan, öteki arkadaşları derhal soruyorlar: 'Ya bizleri efendim?'

Mustafa Kemal şu cevabı veriyor: 'Sizler de göstereceğiniz değer ve faaliyet nispetinde birer vazife alırsınız.'

Sofradaki arkadaşlarından, biri (Nuri Conker) Mustafa Kemal'in istikbali kucaklayan bu sözlerine, ahenkli bir kahkaha ile gülüyordu.

Mustafa Kemal, kahkahasını bir türlü yenemeyen bu arkadaşının sükûnet bulmasına intizar ettikten sonra ona sordu: 'Niçin gülüyorsun?'

Gülen arkadaşı cevaben, 'Seni düşünüyordum da, onun için… Bütün bu işler içinde sen ne olacaksın?' dedi.

Mustafa Kemal, bu suale sarih cevap vermeden, yalnız şu umumi cümle ile mukabele etmiştir: 'Ben mi? Ben de sizleri o makamlara koyabilen olacağım.'

1908 tarihinde Selânik Askeri Kulübünde konuşulmuş olan bu sözleri, ben 1937 tarihinde Çankaya'da Atatürk'ü dinleyerek hemen aynen yazmıştım.

II. Meşrutiyette hürriyet ilânı ile yapılan harekette, Türk inkılabının eksile kaldığını ve bu inkılabı bizzat tamamlayacağını bir Erkân-ı Harp Kolağası iken söylemiş olan Mustafa Kemal, idealinin mahreki üstünde hiç şaşmadan ve sapmadan yürümüş ve bütün siyasi hayatı boyunca daima 'inkılâpları ikmal etmek' gayesini gütmüştür."

Afet İnan tarafından anlatılan, Atatürk'ün bu hatırası bana Hendek Savaşında verilen mücadeleyi hatırlattı.

(Devam edeceğiz…)