Irak hükümetsiz kaldı

Kerkük başta olmak üzere Irak genelinde seçimlere hile ve şaibe karıştırıldığı iddiaları nedeniyle 12 Mayıs'ta yapılan genel seçimlerin üzerinden yaklaşık 3 ay geçmiş olmasına rağmen Irak'ta yeni koalisyon hükümetinin kuruluşuna dair hâlâ somut bir gelişme yok.

Hile ve şaibe iddialarının ortadan kaldırılması için şikâyette bulunulan sandıklardaki oy pusulaları elle sayılıyor. Henüz sayım bitirilebilmiş değil. Ülkenin hemen hemen bütün vilayetlerinde şikâyetlerin kaydedildiği sandıkların büyük kısmı Bağdat'ta sayılırken, Kerkük, Süleymaniye, Erbil, Duhok ve Musul'daki sandıklar ise bulundukları depolarda yeniden sayıma tabi tutuldu.

Seçimlerle ilgili hile ve şaibe iddialarının yanı sıra siyasi partiler arasındaki görüşmeler sırasında ülkenin güneyinde patlak veren gösteriler de hükümetin kuruluşunu geciktirdi.

Resmi sonuçların açıklanamadı

Irak tarihinde ilk kez 12 Mayıs genel seçimlerinde oy kullanma işleminde elektronik sistem devreye sokuldu. Seçim öncesi tüm siyasi partilere tanıtılan elektronik sistem, özellikle muhalefet partilerini ve oyların farklı şekilde çalındığını iddia eden kesimleri umutlandırmıştı.

Ancak seçimlerin ardından öncelikle Kerkük ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) yer alan Süleymaniye kentinden komisyon tarafından açıklanan sonuçlara büyük itirazlar geldi. Kerkük ve Süleymaniye'nin yanı sıra iç göçmenlerin yaşadığı kamplar ve daha sonra Irak'ın güneyindeki kentlerde de itiraz sesleri yükseldi.

Elektronik sistemin daha şeffaf bir seçim süreci vadettiğine inanan siyasi partiler büyük bir hayal kırıklığı yaşadı. Irak meclisinde 6 Haziran'da düzenlenen olağanüstü oturumda oy çokluğuyla "ülke genelinde seçim sandıklarının yeniden açılarak elle sayım yapılması" kararı alındı.

Meclis ayrıca Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komiserliği üyelerinin görevlerinin dondurulmasına ve yerlerine 9 yargıcın atanmasına karar verdi. Oyların elle sayımına karar verilmesinden 4 gün sonra, başkent Bağdat'ta seçim sandıklarının yer aldığı depoda yangın çıktı.

Bağdat Operasyonlar Komutanlığı, 10 Haziran'da yaptığı açıklamada depoda bulunan sandıkların tamamının yandığını belirtti.

Elle sayım da tartışmalı

Oyların elle sayım işlemin ilk adresi, Kerkük kenti oldu. Seçim komisyonu 3 Temmuz'da oyların hepsini değil, sadece şikâyetlerin geldiği 500 sandıkta oyları saymakla yetindi.

Bu durum Türkmenlerin büyük tepkisini çekerken, elle sayım işlemi herhangi bir resmi açıklama yapılmadan durduruldu. Kerkük'ten sonra elle sayım işlemine Süleymaniye, Musenna, Basra, Meysan, Vasıt, Zikar, Kaddisiye, Erbil ve Duhok vilayetlerinde devam edildi.

Seçim komisyonu, meclisin kararının aksine oyların sadece bir kısmını sayıp, herhangi bir açıklamada bulunmadı. IKBY'de 6 siyasi parti, hem Kerkük hem de Süleymaniye'deki elle sayım işleminden çekilip, açıklanacak her türlü sonucu kabul etmeyeceklerini bildirdi.

Gösteriler başladı

Bu gelişmeler yaşanırken İran, 6 Temmuz'da Irak'ın güney vilayetlerine verdiği elektrik akışını kestiğini duyurdu. Şii nüfusun yoğun olarak bulunduğu, ülkeyi petrolüyle besleyen Basra'da aşırı sıcaklarda ortaya çıkan elektrik krizi, yüksek orandaki işsizlik ve kamu hizmeti yoksunluğunu da kapsayan protestolar 8 Temmuz'da patlak verdi. Gösteriler, kısa sürede güneydeki diğer kentlerle başkent Bağdat'a da sıçradı.

Güvenlik güçlerinin göstericilerin üzerine ateş açması sonucu iki hafta içinde 14 sivil hayatını kaybetti, 700 kişi ise yaralandı. Gösterilerin, ülkede farklı kötü sonuçları ortaya çıkaracak seviyeye ulaşmasının ardından Başbakan Haydar el-İbadi, bizzat Basra vilayetini ziyaret etti ve ardından çeşitli iyileştirme paketlerini açıkladı. İbadi'nin çözüm önerilerine itibar etmeyen halk, özellikle cuma günleri kitlesel gösterilere devam ediyor.

Görüşmeler askıya alındı

Seçim sonuçlarının resmi bir şekilde açıklanması için yapılan tartışmalı elle sayım işlemi ve daha sonra Basra merkezli patlak veren gösteriler, Bağdat'ın yeni hükümet kurma gündemini arka plana itti.

Böylesi ciddi tartışmalar ve gösteriler yaşanırken, genel seçimlerde zafer elde eden Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, 19 Temmuz'da siyasi partilere ülkenin güneyinde patlak veren gösteriler nedeniyle koalisyon görüşmelerini askıya almaları çağrısı yaptı. Sadr'ın bu açıklamasından sonra, Bağdat'ta partiler arasında yeni hükümet için yürütülen siyasi müzakereler neredeyse sona erdi.

Irak'ın güneyindeki gösterilerin kısa vadede tamamen biteceğini söylemek zor, çünkü İbadi'nin söz verdiği atamaların yapılması, bütçenin aktarılması ve en önemlisi elektrik sorununun giderilmesi oldukça vakit alacak gibi görünüyor.

Bazı siyasi partiler, şimdiden seçim komisyonunun elle sayım işleminin ardından açıklayacağı resmi sonuçları tanımayacağını belirtip, kurulacak yeni hükümeti boykot etmeye hazırlanıyor. Bununla birlikte, bu partilerin koalisyon hükümetinin kurulmasında pek etkili olması beklenmiyor.

Kim kaç sandalye kazandı?

Irak'ta 12 Mayıs'ta yapılan seçimlerde Sadr'a bağlı Sairun Koalisyonu'nun 329 sandalyeli mecliste 54 sandalye elde ederek birinci olduğu açıklanmıştı.

Bedir Örgütü lideri Hadi Amiri'nin başkanlık ettiği Fetih Koalisyonu 47, Başbakan İbadi'nin Zafer Koalisyonu da 43 sandalye kazanarak seçimin üçüncüsü oldu. Eski Başbakanlardan İyad Allavi'nin Vataniyye Koalisyonu 21, Usame en-Nuceyfi'nin Karar Koalisyonu ise 15 milletvekili kazandı.

Ammar el-Hekim'in Ulusal Hikmet Koalisyonu ise 19 milletvekili kazandı. IKBY'de Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi 25, Kürdistan Yurtseverler Birliği 18, Goran Hareketi 5, Yekgirtu 2, Komel 2, Yeni Nesil Hareket 4, Demokrasi ve Adalet için Koalisyon 2 sandalye kazandı.

Buna göre, IKBY toplamda 58 milletvekili çıkardı. Türkmenler ise Kerkük'ten 3, Musul'dan 4 ve Salahaddin'den 2 milletvekili çıkarabildi.