Irak'ta anayasal denge

Irak'taki işgalin geçici yönetimi, yeni ve geçici olarak tasarladığı Irak Anayasası'nı güç ve geç de olsa geçirmeyi başardı.

Irak'tan biran evvel çekilerek, ülke içi seçim yarışına katılmayı planlayan Bush ve kendi seçmeni tarafından her geçen gün karizması eriyen Bush en çok sevinen siyasi oldular.

Nasıl olmasınlardı ki?

Ne kadar çok Irak konuşulursa o kadar çok zemin kaybetmekteydiler.

"Eleştiriler kesilir, Irak unutulur" umudu onlar için teselli olacak artık.

Ancak Irak ve Irak'ta olanlar pek unutulacak gibi görünmüyor.

Şiiler tarafından sıkça protesto edilen ve bölgedeki ülkelerce endişeyle takip edilen Irak'ın siyasal geleceğine dair adımlar daha çok konuşulacak.

Sözde işgali bitirecek olan Geçici Anayasa çoğu kesimlere tedirgin etti. Sivil Vali Bremer başkanlığınca imzalanan anayasada potansiyel tuzaklar var.

Türkiye de bu tuzaklara dikkat çekmek için ABD ile ve kimi iddialara göre de Şiiler ile temas kurmuş durumda.

Ortak kayfının başını Kürtler'in siyasal konumu çekiyor.

Hzırlanan anayasaya göre Kürdistan özerk statüsü korunacak. Diğer bölgelere federasyon hakkı tanınacak. Üç vilayetli Kürt bölgesi 2005'te yapılacak asıl anayasa için yapılacak referandumda 18 vilayetten üçünde 2/3 çoğunluk tarafından hayır denmesi durumunda referandum geçersiz sayılacak.

Kürk bölgesi ile ilgili Geçici Anayasa'da yeralan bu maddeye Türk hükümeti ve Iraklı Şiiler endişeyle yaklaşıyor

Devlet Başkanlığı konusunda tek başkan ve iki yardımcı olacak.

Şiiler yine bu maddeye karşılar. Şiiler 3 Şii, 1 Sünni ve 1 kürt'ten oluşan dönüşümlü başkanlıktan yana.

Devlet Başkanlığı sisteminde Türkmenler'in esamesi okunmuyor. Bu noktada Türk hükümetinin de çekinceleri var. Türkmenler'in gerek meclis gerekse daimi komisyonlarda daha fazla temsil edilmesi gerekliliği üzerinde duruluyor.

Geçici Hükümet Konseyi'nde 13 Şii, 5 Kürt, 5 Sünni Arap,1 Hıristiyan ve 1 Türkmen olmak üzere 25 üye bulunuyor.

İş yönetim boyutuna dönüşünce dengeler daha çok sarsılıyor. 64 maddelik Geçici Anayasa'ya taraflarca atılan imza dış dünyada olumlu yankı bulmuş olsa da içteki dengeler tam olarak oturmuş değil.

30 Haziran'da iktidarı devralacak olan Geçici Hükümet, genel seçimler için kolları sıvayacak. En geç Ocak 2005'e kadar yapılacak seçimler sonrası nasıl bir tablo oluşacağı bilinmiyor.

Seçimle oluşan meclisin yapısı, bu mecliste kadınların temsil durumu, resmi dil olarak nitelenen Arapça ve Kürtçe'nin yanısıra azınlıkların durumu flu bir resim ortaya koyuyor.

Tüm bu veriler ortaya önemli bir gerçeği koyuyor. O da; Irak'ın geleceğinde Kürtler belirleyici rol oynayacaklar.

Barzani ve Talabani'nin zevkten dörtköşe olması da bunun kanıtı.

İşgal sürecinde ABD ile kolkola yürüyen peşmergelerin kararlılığı işi bu noktaya kadar getirdi.İsrail'deki Yahudi ırkıyla ayı kökene çekilmeye çalışılan Kuzey Iraklı Kürtler'in ortak buluşma noktasını ABD tayin etmiş oluyor.

Kürtler'e verilen imtiyazın mayasını da bu düşünce şekillendiriyor.

Irak'taki mevcut etnik ve sosyal dengeyi tam olarak oturtamayan bir Irak anayasası gelecek vaadetmiyor.

Irak Anayasası Irak için olduğu kadar Iraklılar için de hazırlanmış olmalı.

Aksi ise kaos ve şiddettir.

Irak'ta denge esas alınmalı.