İslâm’ın cimriliğe bakışı-III

"Cimriler, aldatıcılar, hainler ve kötü huylu insanlar cennete giremezler." 

"Allah üç kişiye buğzeder. Bunlar; yaşlandığı halde zina edenler verdiğini başa kakan cimriler ve kibirlenen fakirlerdir." 

Resûlullah'ın sağlığında bir adam öldü. Kadının biri onun için "vah şehit" diye ağlıyordu. Resûlullah (s.a.a), "onun şehit olduğunu nereden biliyorsun belki o hayatında boş sözler konuşur ve belki nafakasını eksiltmeyecek şeyler de cimrilik ederdi" buyurdu.

"Cahil cömert Allah katında cimri bir abidden sevimlidir." 

"İki haslet vardır ki, bunlara mümin de toplanmaz. Bunlar cimrilik ve kötü ahlaktır."

Hadis-i şeriflerde cimriler; hainler, kötü ahlak sahipleri ve hatta zanilerle bir arada zikredilmektedir. Demek oluyor ki cimrilik, en az bu hastalıklar derecesinde fena ve sakınılması gereken bir hastalıktır. Zira cimrilik, mal sevgisinden, bu ise, dünya sevgisinden kaynaklanmaktadır. Dünya sevgisi ise masivanın büyüğü olup her kötülüğün kaynağıdır. Dünya ve mal sevgisi Allah'tan alıkoyan en tehlikeli unsurlardan olup insanın nefsini cezbeder. 

Neticede bilinmelidir ki cimrilik, kötü ahlakın temelini oluşturmaktadır. Cömertlik ise güzel ahlakın yeşerdiği tarla hükmündedir. Keza cömertliğin temelinde merhamet ve fedakârlık, cimriliğin kökünde ise kalp katılığı ve egoistlik (bencillik) vardır. 

İnsan nefsi ile mücadele neticesinde cimriliği atmalı cömertlik ahlakını kazanmak için çalışmalıdır. (Prof. Dr. Haydar Baş, Mektubat, s. 309, 310) 

Allah'ın güzel isim ve sıfatları vardır. Onlardan biri de cömertliktir. Yani Allah cömerttir, cömert olanı sever. İşte insan Allah'ın bu sıfatını taklit edip cömert olursa, hem Allah'ın çirkin gördüğü cimrilikten kurtulur hem de Allah'ın rızasını kazanır. Nitekim Gazalî, cimrilik hastalığının tedavisinin cimriliğin zıddı olan cömertlik yapmak, yani malı Allah yolunda harcamakla mümkün olabileceğini söylemektedir. (Gazâlî, İhyâu Ulûmiddin, Beyrut, ts., III, 578)

Bir hadiste cimrilikten kurtulma yolunu Resûlullah Efendimiz (s.a.a) şöyle açıklamaktadır:

"Zekâtını veren, misafire ziyafet çeken ve bir felaket anında başkalarına yardımda bulunan cimrilikten kurtulur." (Buharî, Mezalim 8) 

Hişam b. Salim şöyle anlatır: 

"İmam Sadık (a.s) geceleri ekmek, et ve para dolu büyük bir torbayı sırtlayıp Medine'nin yoksullarına gider ve torbasındakileri onların arasında paylaştırırdı. Onlar İmam'ın (a.s) kim olduğunu bilmez onu tanımazlardı. İmam (a.s) öldüğünde bu yardımın kesildiğini görünce, geceleri kendilerine yiyecek taşıyan o meçhul iyilik meleğinin İmam Cafer Sadık olduğunu anladılar."(Prof. Dr. Haydar Baş, İmam Cafer, es-Sadık, s. 913).

Nitekim insanda bulunan mal biriktirme hırsının cimriliğe dönüşmesini önlemek için Kur'ân ve hadislerde sık sık zekât ve sadaka vermek emredilmektedir. Bu sebepten cimrilik hastalığından kurtulma yollarından biri de; malî durumu yerinde olanların, mallarının zekâtını vermeleri ve sık sık hayırda bulunmalarıdır.

Hz. Ali (a.s), "Malının zekâtını veren nefsinin cimriliğinden korunmuş olur" buyurmuştur. (Suyutî, ed-Dürrü'l-Mensur, Beyrut, trs.VIII, 110).