İtalya, Osmanlı topraklarının paylaşımı ile ilgili 26 Nisan 1916 tarihli gizli antlaşmalar hakkında bilgi ister. İngiltere Dışişleri Bakanı Grey bu bilgileri İtalya resmen Almanya'ya karşı savaş kararı aldığı zaman bilgilendirileceğini söyler. İtalya bu gerçeği öğrenmek için 28 Ağustos 1916 tarihinde Almanya'ya resmen savaş ilan eder. Fakat Osmanlı topraklarını 26 Nisan 1916 tarihli Antlaşma hükümlerini İngiltere, Fransa ve Rusya Devletleri İtalya'yı hemen bilgilendirmezler. Çünkü Osmanlı Topraklarının paylaşımı ile ilgili diplomatik görüşmeler yapılırken İtalya Anlaşma gurubu devletlerine katılmış durumdaydı. Paylaşımda ona da Antalya ve çevresinde eşdeğerde bir yer ayırmışlardır. Toprakların büyük bir bölümünü de kendi aralarında İtalya'ya haber vermeden paylaşmışlardı.. Bu durumun açıklanması için İngiltere, Fransa ve Rusya aralarında nasıl bildirilmesi için yazışmalar yaparlar. Sonunda İngiliz Dışişleri Bakanı Grey, durumun açıklanması için görevlendirilir. Grey, Lonra'da İtalyan Büyükelçisi İmperalli'ye gizli anlaşmalar hakkında istenen bilgileri verir. İmperalli bu bilgileri aldıktan sonra Grey'e şu soruyu sorar: Şimdiye kadar üzerinde bir anlaşmaya varılmış olan bölgelerle ilgili tartışmaların yapılıp yapılamayacağı hakkında düşüncesini öğrenmek ister. Grey, bu soruya şöyle bir karşılık verir: "? Ancak kendi görüşüme göre cevap verebilirim. Rus ve Fransız nüfuz bölgeleri üzerinde bir bir üstenmede bulunmuş olduğumuz için bunlarla ilgili bir tartışmaya girişemeyiz; Bunu karşılığı olarak İtalya'da kendi nüfuz bölgeleri ile ilgili olarak kendisiyle öbür üç bağlaşık arasında bir antlaşmaya varılıncaya kadar bu Bağlaşıklar ondan kendi bölgelerini ilgilendiren anlaşmaları tanımasını isteyemezler.Grey görüşmenin sonuna doğru Rusya ve Boğazlarla ilgili şu açıklamayı yapar Rusya'ya İstanbul ve Boğazlar bölgesinde haklar tanıyan anlaşmalar İtalya'nın savaşa katılmasından önce yapılmış olup onların hiçbir bakımdan İtalya ile yapılacak anlaşmaya karıştırılmayacağı karalaştırılmıştır. Grey, bir haritayı getirmemiş olduğunu söyleyerek 26 Nisan 1916 anlaşma metinleri ile beraber 5 Ekim 1916 da verebileceğini söyleyerek görüşmeyi sonlandırır. İngiltere, Fransa ve Rusya'nın kendi aralarında yaptıkları gizli Antlaşmaların, İtalya Hükümeti ile tartışmama kararı öğrenilince İtalya Hükümeti ve Roma Halkı öfkeli ve sert tepki gösterir.Fransa'nın Roma Büyükelçisi BARER'İN, Başbakan ve Dışişleri Bakanı Brian'a 30 Eylül 1916'da gönderdiği yazı ile bu tepkiyi açıklar: İtalya'da öteden beri bu ülkenin yansız kalmasını isteyenler Almanya ile de savaşa girilmesinden sonra hükümete en çok Küçük Asya işinde bağlaşıkların İtalya'ya karşı elverişsiz tutum ve davranışları yüzünden saldırmaya koyulmuşlardır. Sannino ise İtalyan çıkarlarını gerektiği gibi koruyamamış durumda kalmaktansa kendisinin aldatıldığını açıklayarak, Bağlaşıklardan yana ortaya atılan adam sıfatı ile, Bakanlıktan çekileceğini İngiliz Büyük Elçisine söylemiştir. Şu kadar var ki Sonnino'nun iş başında kalması bizim çıkarlarımıza o kez uygundur ki onun yerini tutmak için her şeyi yapmalıyız.İtalyan Hükümeti 19 Ekim 1916 tarihinde İngiltere, Fransa ve Rusya'ya bir nota gönderir:"" İtalya kendi isteği ile savaşa katıldı ve hem bunu yapmakla, Bağlaşıklara büyük hizmeti dokundu. Dolayı sile Akdeniz'deki denklik konusunun incelenmesinde bağlaşıklarınınkilerle eşit hakları olması gerekir. O tüm bir Akdeniz Ülkesidir. Doğu Akdeniz denkliği onun siyasasının esasını teşkil eder. Bu bölgede İtalyan çıkarlarına indirilecek olan en ufak bir çarpı onun askerlik siyasasının gerçek iflası demek olacağından kamuoyunda çetin tepkiler doğurur ve Bağlaşıkları ile savaş sonrası ilişkilerini de etkiler. Bundan sonra isteklere geçilir. Antalya Bölgesi sözünden İtalyan Hükümeti şu hükümleri çıkarmaktadır: 1- Antalya Konya Vilayetinin bir parçasıdır, dolayı sile bu vilayeti isterim.Bursa Vilayetinin güney kısmı bana verilirse Konya Vilayetinin kuzeyinden vazgeçerim. Konya Ovası için bir liman gereklidir. Uzaklık yüzünden İzmir olamaz. Aradaki dağlar nedeni ile Konya'dan, Antalya'ya demir yolu yapılması çok pahalıya çıkar. Hâlbuki yapımı hemen bitmiş olan Konya- Adana- Mersin Demiryolu vardır. Bu yüzden Adana vilayeti ile Mersin Limanı'nı da İtalya'ya verilmelidir. Bu yön İtalyan Bölgesinde güdülecek ekonomik, siyasal, kültürel ve göçmen yerleştirme programımızın uygulanması için bir zorunluluktur.2- Türkiye Asyası'nın haklı ve ayrıntılı biçimde paylaşılmış olması için Aydın Vilayeti'nin de İtalya'ya verilmesi gerekir. Antalya Bölgesinin bir kısmı Antalya Vilayeti içindedir. Bu bölgenin bütün geleceği bu vilayete bağlıdır. İzmir'de de kalabalık bir İtalyan kolonisi vardır. İtalyan Hükümeti, bu alacağı yerlerde Bağlaşıklarının her türlü haklarının korunulacağını da inancalamaktadır.
Ahmet Oğuz Bahadır / diğer yazıları
- Erzincan ateşkesi ve sonucu / 14.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011