İthal et yediğinizin farkında mısınız?

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli'ne göre, bu yılın ilk 7 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü geçen yıl aynı döneme göre yüzde 5.3 artışla 14 milyar 520 milyon dolar ihracat ve yüzde 18.01 artışla 14 milyar 130 milyon dolar ithalat yaptı. Mayıs ve Haziran aylarında açık veren dış ticaret dengesi, Temmuz ayında artıya döndü. Sektör, söz konusu ayda 390 milyon dolar fazla verdi. Dış ticaret dengesi Mayıs ve Haziran aylarında sırasıyla 390 milyon ve 230 milyon dolar açık vermişti.

Türkiye gıdada giderek ithalata bağımlı oluyor

Ancak geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında Türk gıda sektörü alarm veriyor. Nitekim sektör 2022 yılının ilk 7 ayında 1 milyar 830 milyon dolar, 2021 yılının ilk 7 ayında ise 2 milyar 860 milyon dolar dış ticaret fazlası verilmişti. 2021 yılının ilk 7 ayında ihracat 12 milyar 60 milyon dolar, ithalat ise 9.2 milyar dolardı. Geçen yılın ilk 7 ayında ise 13.8 milyar dolarlık gıda ürünleri ihracatına karşılık, 11 milyar 970 milyon dolar ithalat yapılmıştı. İthalat hızlı, ihracat ise yavaş tempoyla artıyor. Bu eğilim devam ederse, Türkiye önümüzdeki yıllarda gıda ihtiyacını önemli ölçüde ithalatla karşılayacak. Tabii satın alabilecek ürün bulabilirse... Zira iklim değişikliği ile birlikte ülkeler zaman zaman gıda ürünleri ihracatına kısıtlama getirebiliyor.

Et ithalatı roketledi

Temmuz ayında en dikkat çekici gelişme sığır ithalatındaki büyük artış oldu. Bu ayda sığır ithalatı yüzde 644 oranında arttı. Yılın ilk 7 ayında toplam 468.1 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yapılırken, sadece Temmuz ayındaki sığır ithalatının tutarı 106.7 milyon dolar oldu. Temmuz ayındaki bu ithalatta en büyük pay 39 milyon dolarla Brezilya'ya ait olurken, bu ülkeyi 13.7 milyon dolarla Uruguay ve 9.3 milyon dolarla Almanya izledi.

Un ihracatında artış

2023 yılının ilk 7 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 817 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 562.2 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı ve 510.6 milyon dolar ile fındık içi izledi. Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 568 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 237 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 991 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yüzde 33,9'unu oluşturdu. 2 milyar 658 milyon dolarlık buğday ithalatına karşılık un ihracatı sadece 817 milyon dolar, makarna ihracatı ise 1 milyar 53 milyon dolar oldu. Veriler, ithal buğdayın önemli bir bölümünün de iç piyasada tüketildiğini ortaya koyuyor.
Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu yıl 7 aylık dönemde Rusya'dan 1 milyar 854 milyon dolar ve Ukrayna'dan 672.8 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Türkiye bu yıl az da olsa Güney Kore'den bile buğday satın aldı.


En fazla ihracat yapan sektörler

Bu yılın 7 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 1 milyar 551 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla bitkisel yağ sektörü (1 milyar 467 milyon dolar), yaş meyve sektörü (1 milyar 158 milyon dolar), makarna sektörü (1 milyar 53 milyon dolar) ve sert kabuklu meyveler sektörü (1 milyar 20 milyon dolar) takip etti. Yine aynı dönemde en fazla ithalat 3 milyar 733 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapıldı. Bakliyat ithalatına 516 milyon dolar, kakao ve çikolata ithalatına ise 489 milyon dolar gitti. Bu yılın ilk 7 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 444 milyon dolar ile (yüzde 73.1 artış) makarna sektörü geldi. Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör, 207 milyon dolar ile (yüzde 36.11 düşüş) beyaz et sektörü oldu. Ayrıca süt ve süt ürünleri sektöründe 204 milyon dolarlık düşüş yaşandı. Bu yılın ilk 7 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 785 milyon dolar ile (yüzde 39.5 artış) buğday oldu.  Canlı hayvan ticareti sektörü 410 milyon dolar, pirinç ithalatı 236 milyon dolar, bakliyat ithalatı 208 milyon dolar yükseldi.

İhracatta Irak, ithalatta Rusya lider

Bu yılın ilk 7 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde en fazla ihracat yapılan ülke 1 milyar 616 milyon dolar ile Irak oldu. Irak'tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 50 milyon dolar ile Almanya'ya, 1 milyar 10 milyon dolar ile Rusya'ya, 954 milyon dolar ile ABD'ye ve 669 milyon dolar ile İtalya'ya yapıldı.  Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 3 milyar 693 milyon dolar ile Rusya'dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 261 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 174 milyon dolar ile Brezilya, 636 milyon dolar ile ABD ve 592 milyon dolar ile Malezya izledi. Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya'dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna'dan buğday, ham ayçiçeği yağı, soya fasulyesi ve Brezilya'dan ise soya fasulyesi, kahve ve sığır ithal etti.