İzmir’in Tarihi Hazinesi: Başdurak Camii

İzmir'in Konak ilçesinde, Kemeraltı Çarşısı'nın kalbinde yer alan Başdurak Camii, tarihi ve mimari özellikleriyle dikkat çeken önemli bir yapıdır.

Başdurak Camii, 1652 yılında tahıl tüccarı Hacı Hüseyin Ağa tarafından yaptırılmıştır. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde de bahsedilen cami, İzmir'in önemli tarihi yapılarından biridir.

Caminin adı, yapıldığı bölgeye eskiden "Başoturak" denmesinden dolayı "Başoturak Camii" olarak da anılmıştır.

Mimari Özellikleri

Başdurak Camii, Osmanlı mimarisinin güzel bir örneğidir. Cami, fevkani tipinde yani cami-çarşı şeklinde inşa edilmiştir. Alt katı ticaret ve cami vakfiyesi, üst katı ise ibadet için tasarlanmıştır. Üst kattaki ibadet alanı kare planlı olup, büyük bir kubbe ile örtülüdür.

Mihrap ve minber mermerden yapılmış olup, bitkisel motiflerle süslenmiştir1. Minberdeki mermer kabartmalar, yan aynalık yüzeyleri, kabartma kıvrım dallar, karanfiller, stilize laleler ve akantus yaprakları gibi detaylar, caminin sanatsal değerini artırmaktadır.

Başdurak Camii'nin içi, Osmanlı dönemi sanatının zarif örnekleriyle süslenmiştir. İşte caminin içindeki bazı dikkat çekici süslemeler:

Mihrap ve Minber

Mihrap: Mermerden yapılmış olan mihrap, bitkisel motiflerle süslenmiştir. Mihrap nişinin önünde, püsküllü kuşakla iki yana çekilmiş perde motifleri yer alır.

Minber: Minberde mermer kabartmalar, yan aynalık yüzeyleri, kabartma kıvrım dallar, karanfiller, stilize laleler ve akantus yaprakları gibi detaylar bulunur. Bu süslemeler, ajur tekniğinde yapılmış olup, minberin sanatsal değerini artırır.

Kalem İşi Süslemeler

Caminin iç cephesi, kalem işi süslemelerle kaplıdır. Bu süslemeler, bitkisel ve geometrik motiflerle bezenmiş olup, Osmanlı sanatının inceliklerini yansıtır.

Pencereler ve Aydınlatma

Caminin iç aydınlatması, büyük tek sıra ve küçük, vitray işlemeli üç sıra pencere ile sağlanır. İç duvarlarının açık turkuvaz renkte olması, caminin iç mekanına ferah bir görünüm kazandırır.

Başdurak Camii'nin içindeki bu süslemeler, caminin tarihi ve sanatsal değerini artıran önemli unsurlardır.

Restorasyonlar ve Günümüz

Başdurak Camii, tarih boyunca birçok kez onarımdan geçmiştir. 1774-1775, 1892-1893 ve 1893-1894 yıllarında onarımlar görmüştür. Son olarak, 1997-2001 yılları arasında kapsamlı bir restorasyon geçirmiştir. Bu restorasyon çalışmaları sırasında caminin altında bulunan 28 dükkân yenilenmiş ve "Başdurak Kemeraltı Turistik El Sanatları Çarşısı" olarak hizmet vermeye başlamıştır.

Başdurak Camii, İzmir'in zengin tarihini ve kültürel mirasını yansıtan önemli bir yapıdır. Hem mimarisi hem de tarihi geçmişi ile ziyaretçilerini büyüleyen bu cami, İzmir'in keşfedilmesi gereken noktalarından biridir.