Karda artan kırık vakalarında doğru bilinen yanlışlar

Karın her yeri beyaz bir örtü gibi kapladığı kış günlerinde dışarı çıkmak keyifli zamanlar yaşatıyor. Karın tadına varmak ve biraz eğlenmek güzel ama karda ve buz tutmuş zeminlerde eğlencenin bedeli de bazen çok ağır olabiliyor. Buzlu zeminlerde yanlış bir adım ya da bir anlık dalgınlık, yaşlılar ve çocuklar başta olmak üzere her yaş grubunda ciddi kırıklar ve yaralanmalara yol açabiliyor. Kayma ve düşmeyle oluşan beklenmedik kazalar, kimi zaman çok ciddi sağlık sorunlarına da yol açabilirken özellikle riskli kemik kırıkları, yanlış ilk müdahaleler nedeniyle çok daha büyük sağlık problemlerine neden olabiliyor.

En önemli yanlış: Kırık olsaydı basamazdı

Kışın daha çok artan kırık vakalarında doğru ilk müdahalenin önemini vurgulayan Altınbaş Üniversitesi İlk ve Acil Yardım Program Başkanı Öğr. Gör. Özlem Karagöl, bu konuda halk arasında uygulanan sakıncalı yöntemler ve en çok yapılan yanlışlara dikkat çekti, ilk müdahalede doğru yöntemleri paylaştı. 

Sağlıklı bir ilk müdahale için öncelikle kırık ve yaralanmaların belirtileri hakkında bilgiler veren Öğr. Gör. Özlem Karagöl, sorunlu bölgenin aniden ve ciddi oranda şişmeye başlaması, kırmızı-mor ya da siyah-mavi renk alan bölgeye hassas bir temasın bile hastaya ciddi acı vermesi, bölgede eğrilikler meydana gelmesi ya da çukur oluşması halinde bir kırık vakası olduğunun düşünülmesi gerektiğini vurguladı.

Kırık yaralanmalarında doğru bilinen yanlışları sıralayan Karagöl, şunları söyledi: "Kırıklarda ağrı sadece kırık bölgesinde olmayıp daha geniş alanda da hissedilebilir. Ağrı sadece kırık bölgesinde vardır bilgisi yanlıştır. Ağrıyı az olarak yorumlayıp harekete devam edildiği durumlarda kırıktaki ayrışma miktarı artabilir. Bu da kolayca tedavi edilebilecek hastalarda iyileşme periyodunu uzatacaktır. Hareket sonucu az ya da çok ağrı oluşması, ağrı eşiğine bağlı olarak kişilerde farklılık gösterebilir. 'Kırık olsa kolunu kullanamazdı', 'Hareket ettirebiliyorsan kırık yoktur', 'Kırık olsaydı basamazdı', 'Kırık olsaydı yürüyemezdi' gibi yaklaşımlar yanlıştır!"

Kazalarda ciddi bir sorun olup olmadığını anlamak için o bölgeyi rahat kımıldatabiliyor muyuz diye sorulduğunu ve kımıldatabiliyorsak herhangi bir kırık yok diye düşünülmesinin de yanlış olduğunu ifade eden Karagöl, "Oysa bazen kırık bir kemiği kımıldatmak mümkündür. Hastalar hastaneye ulaşmadan önce basabilirler, sekerek yürüyebilirler ama sonuç olarak hastanın basıyor ya da yürüyor olması kırığın olmadığını düşündürmez" şeklinde konuştu.

'Yumurta sürmek, et bağlamak yanlıştır'

Kırık yaralanmalarında halk arasında kimi yüzyıllardır yapılagelen yapılan yanlış uygulamaların bulunduğunu belirten Öğr. Gör. Özlem Karagöl, kırığa yumurta sürenlerin, balık saran ya da et bağlayanların olduğunu söyleyerek bütün bu uygulamaların yanlış olduğunu vurguladı. Karagöl, kırıklarda doğru ilk yardım uygulamaları için şu bilgileri verdi: 

"-İlk yardım olarak yaralanan bölgeyi kalpten yukarıda tutmak, ince bir bez üzerinden 2-3 saatte bir 15-20 dakika süre ile buz uygulamak, bandaj ile sarmak yararlı olacaktır. 1-2 gün içinde ağrı geçmezse bir uzmana başvurmak gerekir. Ancak hareket kısıtlılığı, ciddi derecede şişlik, aksama, basamama, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, parmaklarda morluk gibi bulgular varsa hemen bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir. 

-Oluşabilecek ödem nedeniyle saat ve yüzük gibi takıların çıkarılmalı, yaralı bölge yukarıda tutulmalıdır

-Kanama varsa veya kırılan kemiğin ucu dışarıda ise temiz bir gazlı bezle derhal sarılmalıdır

-Yerinden oynayan eklem yerleştirmeye çalışılmamalıdır. Kırık, yakınındaki damar, sinir ve kaslarda yaralanma ve sıkışmaya sebep olur, parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok gelişebilir.

Ayrıca sağlık ekipleri gelene kadar kazazedenin vücudu sıcak tutulmalı ve herhangi bir yiyecek-içecek verilmemelidir.

-Yardım gelmediği takdirde, hastanın nakledilmesi gerekiyorsa kırığın çevre dokuları zedelemeden desteklenmesi gerekir. Bunun için hasarlı bölgeyi hareketsiz kılmak amacıyla tahta destekler kullanılır. Eğer varsa atel adı verilen gereçlerle kırık yer desteklenmelidir. Ancak bu destek kesinlikle çok sıkı olmamalıdır. Hasar gören nokta her iki taraftan sarılarak kıpırdayamayacak şekilde sabitleştirilmelidir.

Bacakta meydana gelen kırıklarda, kırık şüphesi varsa kesinlikle uzman yardımı gelene kadar ayağa kalkmamak gerekir."