Kazakistan'da 'tek adam rejimini ortadan kaldırma' seçimi

YENİ MESAJ-AA/DETAY HABER

Kazakistan'da 20 Kasım Pazar günü yapılacak erken cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ülkenin devlet sisteminde tekelleşme riskinin ortadan kaldırılması amaçlanıyor. Ülkenin 7. cumhurbaşkanlığı seçimi olarak kayıtlara geçecek seçim, yılın başında meydana gelen ve çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan Ocak olaylarının ardından yapılan Anayasa referandumu sonrası gerçekleşiyor.

'Tek adam' modeline son

Doğal kaynaklar bakımından zengin ülke Kazakistan'da söz konusu seçimle, son 30 yılda halk ile iktidar arasındaki uçurum ve toplumda sosyoekonomik adaletin sağlanamaması gibi sorunların ana nedeni gösterilen 'iktidardaki tek kişi' modelinin ortadan kaldırılması amaçlanıyor. Ülkeyi bağımsızlığın kazanıldığı 24 Aralık 1990'dan 19 Mart 2019'a kadar Nursultan Nazarbayev yönetmişti. Görevini mevcut Cumhurbaşkanı Tokayev'e bırakan Nazarbayev, o tarihten bu yıl başındaki olaylara kadar 'aksakallı' olarak ailesiyle birlikte ülke yönetiminde söz sahibi olmuştu. Başkanlığı boyunca kendisine ve çevresine karşı yolsuzluk ve kayırmacılık suçlamaları yöneltilmişti.  Eleştirmenler, ülke hükümetinin bir klan sistemine benzediğini kaydetmişti.

İkinci kez seçilemeyecek

Pazar günkü seçimle devletin başına gelecek kişinin bir daha seçilme hakkı olmaksızın 7 yıllık tek dönemle cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmesi ve böylece gelecekte devlet sisteminde tekelleşme riskinin önlenmesi bekleniyor. Ayrıca Kazakistan'ın seçim tarihinde ilk kez oy pusulasında 'hepsine karşı' seçeneğinin yer alması da ülkedeki demokrasinin gelişmesinde önemli adım olarak belirtiliyor. Bu değişiklikler ise özellikle süper başkanlık sisteminin son bulması, Parlamento'nun güçlendirilmesi, yerel meclis başta olmak üzere valiliklerin karar mekanizmalarının artırılması, Meclis milletvekillerinin karma sistemiyle seçilmesi, idam cezasının tamamen kaldırılması, Anayasa Mahkemesinin kurulması, görevdeki Cumhurbaşkanı'nın yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine getirilmesinin yasaklanması gibi kanunların uygulanmasını kapsıyor.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev de 1 Eylül'de Parlamento'nun açılış töreninde yaptığı konuşmada, ülkede Anayasa referandumu sonrası kapsamlı reformların başarılı şekilde hayata geçirilmesi için halkın yeni bir güvenoyuna ihtiyaç olduğunu belirterek, sonbaharda erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasını önerdi. Tokayev, bunun için görev süresini iki yıl kısaltarak seçimlerde yeniden aday olmaya hazır bulunduğunu açıkladı. Kazakistan Merkezi Seçim Komisyonunun verilerine göre toplam nüfusu 19 milyonu aşan ülkede 11 milyon 950 bin 485 kayıtlı seçmen bulunuyor. Bunların yaklaşık 12 bininin aynı gün Kazakistan'ın yurt dışındaki temsilciliklerinde kurulacak sandıklarda oy kullanması bekleniyor.

İkisi kadın 6 aday yarışacak

Kazakistan Cumhurbaşkanı görevine mevcut Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in de aralarında olduğu toplam 6 kişi aday. Auıl (Köy) Halk Demokrasi Partisinden Jiguli Dayrabayev, Ulusal Sosyal Demokrat Partisinden Nurlan Auesbayev, "Amanat" Sendikalar Topluluğu'ndan Meyram Kajıken, Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği'nden Karakat Abden, "Kazak Anneleri, Gelenek Yolunda" isimli kamu derneğinden de Saltanat Tursınbekova seçimde yarışacak. Ülke tarihinde ilk kez cumhurbaşkanlığı seçimlerinde iki kadının adaylar arasında olması da dikkati çekiyor. 69 yaşında olan görevdeki Cumhurbaşkanı Tokayev ise parlamentodaki üç siyasi parti ile 30'dan fazla sivil kuruluşun bir araya gelerek oluşturduğu 'halk koalisyonunun' adayı olarak yarışıyor. Tokayev'in seçimleri rahat bir şekilde kazanması bekleniyor.