Mehmet Fuad Köprülü: Türk düşünce ve tarihçiliğinin öncüsü
Mehmet Fuad Köprülü (1890–1966), Türk tarihçiliği, edebiyat tarihi ve siyaset düşüncesinin en etkili figürlerinden biridir
22.10.2025 00:29:00 / Güncelleme: 22.10.2025 07:34:46
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
Osmanlı'nın son döneminden Cumhuriyet'e geçiş sürecinde hem akademik hem de siyasi alanda iz bırakan Köprülü, modern Türk tarih yazımının kurucularındandır.
Hayatı ve eğitim süreci
Doğumu ve ailesi: 4 Aralık 1890'da İstanbul'da doğan Köprülü, köklü bir aileye mensuptur. Soyu, Osmanlı sadrazamlarından Köprülü Mehmed Paşa'ya kadar uzanır.
Eğitimi: Ayasofya Merkez Rüştiyesi ve Mercan İdadisi'nde eğitim gördü. Başlangıçta matematiğe ilgi duysa da zamanla edebiyat ve tarihe yöneldi.
Üniversite yılları: İstanbul Darülfünunu Hukuk Fakültesi'ne girdi ancak mezun olmadı. Bu dönemde Fransızca öğrendi ve Batı düşüncesiyle tanıştı.
Akademik kariyeri ve bilimsel katkıları
Edebiyat tarihçiliği
Köprülü'nün edebiyat tarihine yaklaşımı, dönemin geleneksel biyografik anlatımından farklıydı. Edebiyatı, sosyal ve kültürel bağlam içinde değerlendirdi. Özellikle Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar adlı eseri, Anadolu'da İslamlaşma sürecini edebi metinler üzerinden analiz eden öncü bir çalışmadır.
Tarih yazımı
Köprülü, tarih yazımında pozitivist yöntemi benimsedi. Belgelerle desteklenen, eleştirel ve disiplinler arası bir yaklaşım geliştirdi. Türk Tarihinin Ana Hatları adlı eseri, Türk tarihinin İslam öncesi dönemlerini bilimsel temellere oturtan ilk çalışmalardandır.
Türkoloji ve halk bilimi
Köprülü, halk edebiyatı ve halk kültürü üzerine yaptığı çalışmalarla Türkoloji alanına büyük katkı sağladı. Dede Korkut, Yunus Emre ve Ahmet Yesevî gibi figürleri tarihsel bağlamda ele alarak Türk tasavvuf geleneğini bilimsel zemine taşıdı.
Siyasi hayatı
Milletvekilliği ve bakanlık: Cumhuriyet'in ilanından sonra siyasete atılan Köprülü, Demokrat Parti'den milletvekili seçildi ve Dışişleri Bakanlığı yaptı.
Akademik bağımsızlık: Siyasi kimliği, akademik çalışmalarını gölgede bırakmadı. Bilimsel üretkenliğini sürdürdü ve Türk Tarih Kurumu'nun kuruluşunda aktif rol aldı.
Düşünsel mirası
Köprülü'nün en önemli mirası, Türk tarihçiliğini Batı'daki modern tarih anlayışıyla buluşturmasıdır. Onun çalışmaları, tarihsel olayları sadece kronolojik değil, sosyolojik ve kültürel bağlamda da değerlendiren bir metodolojiye dayanır.
Ayrıca, Türk edebiyatının İslam öncesi ve sonrası dönemlerini bir bütün olarak ele alması, disiplinler arası yaklaşımın öncüsü olmasını sağlamıştır.
Mehmet Fuad Köprülü, yalnızca bir tarihçi ya da edebiyatçı değil; aynı zamanda Türk düşünce dünyasının yapıtaşlarından biridir.
Bilimsel titizliği, metodolojik yenilikçiliği ve kültürel derinliğiyle Türk akademisinin öncülerinden olan Köprülü, bugün hâlâ tarih ve edebiyat araştırmalarında referans alınan bir isimdir. Onun mirası, Türk kültürünün anlaşılmasında vazgeçilmez bir kaynak olmaya devam etmektedir.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
