Millî Mücadele yıllarında Türk basını -2-

Etki altındaki basın elbette sadece tabandan başlayan Kuvva hareketinin aleyhinde yalanlar yazmıyordu.

Mustafa Kemal'in hakkında da her türlü iftirayı ve yalanı yazdığı malumdur.

Bakınız, Erzurum Kongresi'ne Mustafa Kemal, askerî tüm vazifelerini tamamen bırakarak girmiştir.

"… Paşa'nın, 'Kat'iyyen reddediyorum, İstanbul'a dönmeyeceğim' demesinden sonra, Padişah da Paşa'ya, 'O halde, resmi vazifeniz sona ermiştir' tebliğini yapmış bulunuyordu. Yani Mustafa Kemal, Ordu Müfettişliği'nden azlediliyordu.

Paşa, bu anda demir bir iradenin ve kesin bir kararın tesiri altındaydı, bize, 'Arkadaşlar, mesaimizin en ciddi ve en açık safhası işte şimdi başlıyor' diyerek tebliğ etti: 'Onlar beni azlediyorlar. Fakat ben hem memuriyetimden, hem de canım kadar sevdiğim mesleğimden, askerlikten de çekiliyorum.'

Ve derhal, yani Saray'la telgraf muhaberesinin sona ermesini ve bu sözleri bize söylemesini takiben Saray'a ve Harbiye Nezareti'ne istifasını bildirdi. Ve istifa telgrafnamesi saat on bire on kala Harbiye Nazırı'na, on birde de Padişah'a çekildi.

1335 yılı 7 Temmuzunu 8 Temmuza bağlayan tarih gecesi, o anda muvaffakıyet kadar muvaffakıyetsizlik ihtimalini de sinesinde taşıyan bu hadiseye işte böylece sahne oldu.

Telgrafların çekilmesinden sonra, Paşa, en küçük bir tereddüt ve hatta teessür kaydetmeyerek, 'Aziz arkadaşlarım, bu andan itibaren hiçbir resmi sıfat ve memuriyetim yok, bir millet ferdi olarak ve milletten kuvvet ve kudret alarak vazifeye devam edeceğim' dedi." 

Bu hadise o vakit gerek hükûmet-i merkeziyenin resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi de, gerek diğer İstanbul gazetelerinde tamamiyle tahrif edilmiş olarak halk efkarına arzediliyordu.

Takvim-i Vekayi 9 Şevval 1337 ve 8 Temmuz 1335 tarihli nüshasında şu iradeyi neşrediyordu:
"Üçüncü Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa'nın memuriyetine hitam verilmiştir. İşbu irade-i seniyenin icrasına Harbiye Nazırı memurdur." Bu haber, Harbiye Nazırı Ferit Sadrazam Vekili Mustafa Sabri (Şeyhülislam) imzaları ile verilmişti.

İstifa eden Mustafa Kemal Paşa olduğu halde aşağı yukarı bir ay sonra 12 Ağustos 1335 tarihli İkdam gazetesinde şu manşeti okuyorduk: "Mustafa Kemal Paşa silk-i askeriden tardolundu."

Ve yine büyük puntolu harflerle şu havadis neşrediliyordu:

"Müfettişliğe tayin olunduğu halde Anadolu'da harekat-ı milliye namı altında iğtişaşkarane hadiseler tevlit ve Erzurum'da akteylediği kongre karariyle bazı mutalebatta bulunmak suretiyle hükûmet-i merkeziyeyi müşkül bir vaziyet-i siyasîyeye ilkaya sebebiyet veren Mustafa Kemal Paşa'nın harekat-ı vakıası müstelzimi mücazat ahvalden bulunduğu cihetle kendisinin silki."  Bazı gazeteler alenen İngiliz taraftarlığı yapmaktaydı.

Mesela Alemdar gazetesi, 21 Mayıs 1919'da yayınladığı nüshasındaki başmakalede: "İngilizleri istiyoruz" başlığını atmıştır.

"… Refi Cevad (Ulunay) tarafından yazılan makalede; Türklerin kendi güçleri ile adam olmalarına imkan blunmadığını, bunun acı olmakla beraber hakikat olduğu iddia edilmekte ve yatağımıza serilmeden önce bir kere daha Türklerin ellerini İngiltere'ye doğru uzatmaları istenmektedir.

Gazete üç günden beri şehrin her tarafında İngiliz mandasına Türkiye'nin terkedilmesi lehine imza toplandığını, halkın daha çoğunlukla bunu istemekte olduğunu ileri sürmekte ve '24 saat içinde 40 bin imza toplandı' denilmektedir." 

Millî Mücadele başlarken basın, Kuvva hareketini ve Mustafa Kemal'i destekleyenler ile dış güçlerin himayesi için çalışanlar olarak ayrılmaktaydı. Bu ikinci guruba Saray da yardım ediyordu. (Prof. Dr. Haydar Baş Hoş Geldin Atatürk eserinden)