NATO Soğuk Savaş'a geri döndü

RECEP BAHAR / HABER-ANALİZTürkiye'yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın başkanlığındaki heyetin temsil ettiği NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, Birleşik Krallık'ın (İngiltere) batısındaki Galler'in Newport şehrinde başladı. Yoğun güvenlik önlemleri altında Celtic Manor tesisinde yapılan ve bugün sona erecek zirvenin gündeminde Ukrayna'daki kriz ve IŞİD terör örgütünü oluşturduğu tehdit bulunuyor. Zirveye NATO üyesi ve ortak ülkelerden 60 ülke liderinin yanı sıra Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan üst düzey yetkililer katılıyor. Zirvede NATO üyesi olmayan Ukrayna'nın Devlet Başkanı Petro Poroşenko da bulunuyor ama NATO'nun ortaklık anlaşması imzaladığı Rusya Devlet Başkanı Putin davet edilmediği için yer almıyor. Poroşenko'nun davet edilmesi, Putin'in edilmemesi NATO'nun namluyu Rusya'ya çevirdiği, Ukrayna'da barışçıl bir çözümden yana olmadığı şeklinde yorumlanıyor. Bu arada Poroşenko ile Cumhurbaşkanı Erdoğan da dün bir araya geldi. Rusya Batının hedefindeABD ve İngiltere'nin başını çektiği Batı dünyası, Ukrayna krizini bahane ederek Rusya'ya yüklendi. Bu bağlamda ABD Başkanı Obama ile İngiltere Başbakanı Cameron dün İngiliz The Times gazetesinde yayınladıkları ortak makalede 'IŞİD ve Rusya' konusunu ele alarak, IŞİD'in eylemleri ve Rusya'nın Ukrayna'daki tutumuna karşı NATO üyesi ülkelere aralarındaki ittifakı güçlendirme çağrısı yaptı. Makalenin Rusya'yla ilgili bölümündeyse Ukrayna'nın kendi demokratik geleceğini belirleme hakkının savunulması gerektiği belirtilerek, 'Acil Mücadele Gücü' kurulmasının önemi üzerinde durdular. NATO sorun çıkartıyorÖte yandan NATO, daha doğrusu ABD ile Rusya arasında ortaya çıkan gerginlikler yeni değil. Berlin Duvarı'nın yıkılmasından yaklaşık 10 yıl sonra, 1999'da NATO'nun 3 eski Varşova Paktı üyesi ülkeyi; Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya'yı üyeliğe kabul etmesi iki ülke arasındaki ilişkileri gerdi. 2004'te eski Sovyet bloku ülkeleri Estonya, Letonya, Litvanya, Bulgaristan, Romanya, Slovakya ve Slovenya da NATO'ya katılması sürece tuz-biber ekti. Rusya, NATO'nun Baltık Cumhuriyetleri'ne kadar genişlemesinden özellikle rahatsız oldu. SSCB içinde yer alan Baltık Cumhuriyetleri, Moskova tarafından 'yakın çevre'nin bir parçası olarak görülüyordu. Dün başlayan NATO Zirvesi'nde dikkat çeken bir gelişme daha yaşandı. Rusya ile zaman zaman sorun yaşayan Finlandiya, 28 üyeli ittifakla 'ev sahibi ülke' anlaşması imzaladı. Bu anlaşmayla Finlandiya üs değilse bile NATO'ya lojistik destek sağlayacak. Bu anlaşma şu açıdan da önemli zira Finlandiya, NATO üyeleri arasında Rusya ile en uzun sınıra sahip ülke olarak dikkat çekiyor!İsveç de benzer bir anlaşmayı imzalamaya karar verdi ancak imza tarihi henüz netleşmedi. Finlandiya ve İsveç'in yakı bir gelecekte NATO üyesi olması bekleniyor. 2008 yılında ise NATO, Gürcistan'a da üyelik perspektifi sunmuştu ancak bu üyelik şu ana kadar gerçekleşmedi. Kremlin, NATO'nun Ukrayna'yla yakın işbirliğini olduğu gibi bunu da doğrudan bir kışkırtma olarak gördü. Geçen ay Ukrayna Başbakanı Arseniy Yatsenyuk, Parlamento'dan NATO üyeliğinin önündeki engelleri kaldırmasını isteyeceğini açıkladı. Bu tür bir girişim daha önce kitlesel gösterilerin ardından Şubat'ta darbeyle devrilen eski Rusya yanlısı Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç tarafından engellenmişti.NATO yakında Romanya, Çek Cumhuriyeti ve Polonya'da füze konuşlandırmaya başlayacak. Bunu önceden kestiren Rusya, Aralık 2013'te NATO'nun projesine misilleme olarak Kaliningrad'a İskender füzeleri konuşlandırdı.Putin barıştan yana Batı dünyası Ukrayna'da seçimle işbaşına gelen Devlet Başkanı Yanukoviç'in devrilmesine imkân tanıyarak günümüze kadar gelen kanlı gelişmelerin fitilini ateşledi. Rusya Devlet Başkanı Putin, bu süreçte barıştan yana olduğunu dile getirdi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da, dün yaptığı açıklamada, ülkesinin bu yöndeki tutumunu tekrarlayarak Ukrayna'da krizin çözümüne yönelik taraflara yardım etmeye hazır olduklarını söyledi. Lavrov, Putin'in Çarşamba günü açıkladığı 7 maddelik barış planını değerlendirirken de, "Putin'in barışçıl çözüm planı çağrısının öncelikle Kiev, Luhansk ve Donetsk'de duyulmasını umut ediyoruz. AGİT'le beraber temas grubu kapsamında Ukrayna'da taraflara istikrar yolunda yardım etmeye hazırız" ifadelerini kullandı. Putin Suriye konusunda da barıştan yana tavır alırken, Batı dünyası Beşar Esad'a karşı IŞİD ve benzeri örgütleri destekledi. Şimdi de ektiklerini biçiyorlar. Batı dünyası Irak ve Libya'da olduğu gibi özellikle İslam coğrafyasında sömürgecilik anlayışını sürdürürken, Putin, ülkesindeki Müslüman kanaat önderleriyle Kazan'da yaptığı görüşmede ülkesinin asla böyle bir tutum içinde olmayacağını dile getirmişti. Bu Öncü Güç kime karşı?Zirveden, Ukrayna ve benzeri krizlerde muhtemel tehditlere karşı etkili şekilde karşı koyabilmek için 'Öncü Güç' oluşturulması kararının çıkması bekleniyor. Çok hızlı hareket edebilecek bu gücün 48 saat içinde dış tehditle karşı karşıya kalan bir NATO ülkesine konuşlandırılması mümkün olabilecek. Bu arada NATO, Afganistan'dan 2014 sonrasında büyük ölçüde çekilmeyi ve görev tanımı değişecek azami 12 bin asker bırakarak 'Kararlı Destek' misyonunu devreye sokmayı planlıyor.  Maksimum güvenlikNATO Zirvesi'nin yapıldığı Newport şehrindeki Celtic Manor tesisi ve etrafındaki yoğun güvenlik önlemleri dikkati çekiyor. Zirve dolayısıyla 9 bin 500 polis görev yaparken, 5 yıldızlı bir otel ile 19. yüzyıla ait bir malikânenin içinde bulunduğu ve daha önce Ryder Cup golf turnuvasına ev sahipliği yapan tesisin etrafı tel örgüyle çevrildi. NATO zirvesi, Birleşik Krallık'ın Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından bu yana ev sahipliği yaptığı ilk NATO zirvesi olma özelliğini taşıyor. Birleşik Krallık, en son 1990 yılında başkent Londra'da NATO zirvesine ev sahipliği yapmıştı.