NATO zirvesinde 'Ukrayna' vurgusu

AHMET HAYDAR TARHANLI / DETAY HABER

Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta gerçekleşen NATO Zirvesi sonrası 90 maddelik bir sonuç bildirisi yayımlandı. NATO'nun açık kapı politikasına işaret edilen bildiride, tüm ülkelerin kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkı olduğu belirtildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, İsveç'in, teröre verdiği destek ve Kur'an-ı Kerim yakma eylemlerine göz yumması sebebiyle kesinlikle NATO üyeliğine destek verilmeyeceğini defalarca açıklamasına rağmen U dönüşü yaparak vetoyu kaldırması Batılı ülkeler tarafından memnuniyetle karşılandı. Bu memnuniyet sonuç bildirisinde de belirtildi, "İsveç'i ittifakın tam üyesi olarak karşılamayı dört gözle bekliyoruz. Bu kapsamda NATO Genel Sekreteri, Türkiye Cumhurbaşkanı ve İsveç Başbakanı arasında varılan anlaşmayı memnuniyetle karşılıyoruz" denildi. Bildiride, Rusya ve Çin'e yönelik sert ifadeler yine yer aldı. Dikkat çeken en önemli madde ise, Ukrayna ile ilgili olandı. Bu maddede, "Ukrayna'nın kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkını tamamen destekliyoruz. Ukrayna'nın geleceği NATO'dadır" ifadeleri yer aldı.

'Ukrayna'nın geleceği NATO'dadır'

Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta gerçekleştirilen NATO Zirvesi'nin ardından yayımlanan bildiride, Ukrayna'ya 2008 Bükreş Zirvesi'nde verilen NATO üyeliği taahhüdünün yinelendiği aktarılarak, "Ukrayna'nın kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkını tamamen destekliyoruz. Ukrayna'nın geleceği NATO'dadır" ifadelerine yer verildi. İttifakın Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy'nin barış formülünü desteklediği aktarılan bildiride, Ukrayna'ya askeri ve siyasi desteğin süreceği vurgulandı. Bildiride, "Bugün Ukrayna'nın Avrupa-Atlantik entegrasyonuna giden yolunun Üyelik Eylem Planı ihtiyacının ötesine geçtiğini kabul ediyoruz" değerlendirmesi yer aldı. İttifak ve müttefikler için Ukrayna'nın güvenliğinin önemine vurgu yapılan bildiride, şunlar kaydedildi: "Ukrayna'nın NATO ile daha fazla bütünleşmesini desteklemek için genişletilmiş bir destek paketi üzerinde anlaştık. Siyasi diyalog, angajman, işbirliği ve Ukrayna'nın Avrupa-Atlantik'teki NATO üyeliği hedeflerini ilerletmek için müttefikler ve Ukrayna'nın eşit üyeler olarak oturduğu yeni bir ortak organ olan NATO-Ukrayna Konseyi'ni kurmaya karar verdik." Bildiride, mekanizmanın NATO ile Ukrayna arasında bir kriz danışma mekanizması olarak hizmet edeceğine de işaret edildi. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg'in savaş sürdükçe Ukrayna'yı NATO'ya alamayacaklarını açıklaması dikkate alındığında, NATO'nun, Rusya ile gerilimi direkt değil, Ukrayna üzerinden devam ettirmek istediği görülüyor. Ukrayna'nın NATO üyeliğine savaştan önce ihtiyacı vardı, savaştan sonra vaat edilen NATO üyeliği Ukrayna'nın işine pek yaramayacak!

Rusya'ya 'askerlerini çek' çağrısı

NATO bildirisinde Rusya'nın Kırım dahil olmak üzere ilhaklarının tanınmayacağı ve Rusya'nın savaş suçları için hesap sorulacağı vurgulandı, Rusya'ya savaşı derhal sonlandırma ve kuvvetlerini Ukrayna'dan çekme çağrısı yapıldı. NATO Rusya'ya bu çağrıyı yaparken diğer taraftan direkt olarak Rusya ile karşı karşıya gelmek istemiyor. Nitekim bildiride, "NATO, Rusya'yla karşı karşıya gelme niyetinde değil ve Rusya'ya karşı bir tehdit oluşturmuyor. Saldırgan tutumları karşısında Rusya'yı bir partner olarak göremiyoruz" açıklaması yapıldı. NATO-Rusya arasındaki gerginliğin değerlendirildiği bildiride, riski minimize etmek, gerginliği azaltmak ve şeffaflığı artırmak için Moskova'yla iletişim kanallarının açık tutulacağı bildirildi. NATO bildirisinde, Karadeniz'de güvenlik, emniyet, istikrar ve seyrüsefer özgürlüğünü sürdürmeyi amaçlayan bölgesel çabalara Montrö Boğazlar Sözleşmesi yoluyla verilen desteğin altı çizildi. Rusya'nın NATO üyeleri ve partnerlerine karşı başka güçler ya da hibrit yöntemler kullandığı eylemlerinin arttığı kaydedilen bildiride bu yöntemler arasında demokratik süreçlere müdahale, ekonomik baskı, dezenformasyon, siber saldırılar ve Rus istihbaratının illegal aktiviteleri sayıldı. Bildiride, "Rusya'nın hibrit eylemlerine karşı koymak için elimizdeki araçları geliştiriyoruz ve İttifak ile müttefiklerin hibrit saldırılara karşı caydırmaya ve savunmaya hazır olmasını sağlayacağız" ifadeleri kullanıldı.

Çin'den Rusya'yı kınaması istendi

Vilnius Bildirisi'nde, Çin'e yönelik değerlendirmeler de yapıldı, Çin'in iddialı ve cebri politikalarının NATO'nun çıkarlarına, güvenliğine ve değerlerine karşı zorluk oluşturduğu belirtildi. "Çin ile karşılıklı şeffaflığı da içerecek şekilde yapıcı çalışmaya açık olmayı sürdüreceğiz" ifadelerinin kullanıldığı bildiride, Çin'e üç paragrafta yer verildi. Rusya ile Çin arasındaki stratejik ortaklığın derinleşmesine dikkati çekilen bildiride, Çin'e Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak Rusya'nın savaşını kınama çağrısı yapıldı, Çin'in Rusya'ya silah desteği vermemesi istendi. Başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin Çin'e olan baskıları dikkate alındığında, Çin için bu çağrıların hiçbir anlamının olmadığını söyleyebiliriz. NATO, Çin'e yaptığı çağrıyı, İran'a da yaptı. İran'ın Rusya'ya Ukrayna savaşında verdiği desteğin Avrupa-Atlantik güvenliğine de etki ettiği belirtilen bildiride, NATO, İran'ı Rusya'ya askeri yardımda bulunmamaya çağırdı. İran'ın da bu tür çağrılara kulak vermesi pek beklenmiyor.

Rusya: 3. Dünya Savaşı yaklaşıyor

Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitriy Medvedev, yaptığı yazılı açıklamada, Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta düzenlenen NATO Liderler Zirvesi'ni değerlendirdi. Medvedev, NATO zirvesinde Ukrayna'ya silah yardımlarını arttırma kararına tepki göstererek, "Bu bir çıkmaz sokak. 3. Dünya Savaşı yaklaşıyor" dedi. Ukrayna'nın muhtemelen hiçbir zaman NATO'ya kabul edilmeyeceğini savunan Medvedev, "İttifaktaki gerçekçilerin yüksek sesle söylemekten korktukları şey de tam olarak bu aslında. Ayrıca Kiev rejimine silah desteği de füzeler, misket bombaları ve uçaklar, mümkün olan her şekilde artırılacak" şeklinde konuştu. Medvedev, Batı'nın çıldırdığını vurgulayarak, "Çıldırmış olan Batı, başka bir şey düşünemez oldu. Aptallık noktasına kadar en yüksek düzeyde öngörülebilirlik içerisindeler. Bu bir çıkmaz sokak. 3. Dünya Savaşı yaklaşıyor" ifadelerini kullandı. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova da sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, NATO'nun Litvanya'daki zirvede yayımladığı bildiride İttifakın Rusya ile çatışma peşinde olmadığının ifade edildiğini hatırlatarak, "Elbette, NATO Rusya ile çatışma peşinde değil. NATO bu çatışmanın içinde" ifadelerini kullandı.