Neden Cuma namazında hutbe vardır?

'Neden Cuma namazında hutbe vardır?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir:

'Cuma namazı halkın toplandığı gündür. Bu yüzden imamın onları Allah'a itaat konusunda nasihat edip teşvik etmesi, günahlardan korkutup dünya ve ahiret maslahatı hakkında bilinçlendirmesi, cihanda onlara faydalı ve zararlı olan durumları haber vermesi için bir sebep olmasından dolayıdır.'

'Cuma namazında neden iki hutbe okunmaktadır?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir:

'Bir hutbe Allah'a senâ, hamd ve takdis edilmesi içindir. Diğer hutbe ise, ihtiyaçlar, sorunlar, korkutma, dua, fesat ve maslahat konularında gerekli emir ve nehyin halka bildirilmesi içindir.'

'Hangi sebepten dolayı Cuma günü hutbe namazdan önce ve diğer bayram (Kurban ve Ramazan) namazlarında ise namazdan sonra yapılmaktadır?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir:

'Cuma namazı her zaman ayda birkaç kez, yılda ise defalarca tekrarlanıp yapılmaktadır. Bu, çok tekrarlandığından dolayı halk namazı kılıp hutbeleri de dinlemeden gidecek, dağılacaklardır. Bu yüzden nmazdan önce yapıldı ki, halk namaz için bekletilerek dağılıp gitmeleri önlenmiş olsun. Ama iki bayram namazı ise yılda birer kez yapılmaktadır.

Cuma namazından daha önemli topluluk, ilgi ise daha çok olmaktadır. Eğer insanların bir kısmı dağılsa dahi, çoğunluğu orada kalacak, dağılmayacaktır. O namaz çok olmadığından yorgunluk getirmeyip hafif ve kolay bileceklerdir.'

'Neden yolculukta namazlar seferi kılınmaktadır?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir: 'İnsanlara ilk kez asıl farz olan namaz, on rekâttır. Yedi rekâtı ise sonradan fazlalaştırıldı. Allah, fazlalaştırdığı bu yedi rekâtı yolculukta, zorluk nedeni, kendi işleri ile uğraşmasından dolayı, hareket edip istirahat için durak yerlerinde beklemesi, yolculuk etmesi, yaşantı gereği olan şeylerden onu alıkoymaması için azaltarak kolaylık göstermiştir.

Namazların seferî kılınması Allah'ın bir rahmet ve lutfudur. Ama akşam namazı seferî kılınmaz. Çünkü o aslında azaltılarak seferî olmuştur.'

'Hangi sebepten dolayı namazın seferî olabilmesi sekiz fersahtır da neden az veya çok değildir?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir:

'Çünkü sekiz fersah, herkes için kafile, yaya, eşya taşıyanlar dahi bu mesafeyi bir günde gidebilirler. Bundan dolayı seferî mesafesi bir günlük yol miktarı olmasaydı, bir yıllık yol mesafesi kadar dahi olmayacaktı. Çünkü bugünden sonra gelecek bütün günler de aynıdır.

Dolayısıyla, bugünkü gün sayılmazsa (vacip olmazsa) benzeri olan diğer günler de sayılmayacaktır. Oysa birbirlerine benzeyip aralarında da bir fark yoktur.'

'Yolculuklar (hızlı ve yavaş olmak üzere) farklıdırlar. Öyleyse neden seferî sayılması bir günde sekiz fersah gidilen yola karar verilmiştir?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir:

'Bu, develerin ve kâfilelerin gitmiş olduğu yoldur. Dolayısıyla, deve sahipleri ve kervanlar o yolu bir günde gitmektedirler.'

'Hasta veya yolcu için neden gece namazının, gecenin ilk vaktinde (erken) kılınması câizdir?' diye soracak olursa, şöyle cevap verilir: 'Uğraşı, zaaflığı ve âcizliğinden dolayıdır (bu durumda nasıl namazı yerine getirebilir).

Hasta, istirahat döneminde dinlenmeye ihtiyaç duyar. Yolcu ise, yolculuk, vesile ve yoluyla meşguldür.' (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali Rıza eserinden)