Nükleer savaş tehlikesi kapımızda
ABD Başkanı Donald Trump'ın, Sovyetler Birliği ile imzalanan ve nükleer savaş tehdidini azaltmaya dönük atılmış en önemli adımlardan biri olarak gösterilen INF'den çekileceğini açıklaması üzerine Rusya, ABD'nin şantaj girişimlerinden endişe duyduklarını dile getirdi
21.10.2018 00:00:00
EYÜP KABİL / İSTANBUL
ABD Başkanı Donald Trump, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ile imzalanan ve nükleer savaş tehdidini azaltmaya dönük atılmış en önemli adımlardan biri olarak gösterilen Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması'ndan (INF) çekileceğini açıkladı. Rusya ise bu kararı "çok tehlikeli bir adım" olarak nitelendirdi.
Trump, önceki akşam yaptığı açıklamada, Rusya'nın söz konusu anlaşmayı ihlal ettiğini söyledi ve selefi Barack Obama'yı eleştirdi. Trump, "Neden Başkan Obama bu anlaşmayı yeniden müzakere etmedi ya da anlaşmadan çekilmedi bilmiyorum. Bu anlaşmayı yıllardır ihlal ediyorlar" dedi. Trump açıklamasında, ABD'nin "kendisi yapamazken, Rusya'nın gidip silahlarla oynamasına" izin vermeyeceklerini de sözlerine ekledi. Rusya ise bu karara sert tepki gösterdi.
'Suçlamalar temelsiz'
Trump'a ilk yanıt, "Çok tehlikeli bir adım" diyen Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov'dan geldi. Trump'ın söz konusu açıklaması ve ABD'nin şantaj girişimlerinden endişe duyduklarını dile getiren Ryabkov, Moskova'yı stratejik istikrar konusunda taviz vermeye ikna etmeye çalışan Washington'ın bu eylemlerini kınadı.
Ryabkov, Rusya'nın anlaşmayı ihlal ettiğine dair suçlamaların ise temelsiz olduğunun altını çizdi, bu suçlamalarla ABD'nin kendi ihlallerini örtbas etmeye çalışıyor izlenimi yarattığına dikkat çekti. ABD'nin anlaşmalardan tek taraflı olarak çekilmesi halinde Rusya'nın askeri seçenekler de dahil bir dizi karşı önlem alacağını vurgulayan Rybakov, Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması ile ilgili sorunların çözülmesi için ABD ile diyalogda ısrarcı olacaklarını da belirtti.
'Küresel istikrara büyük bir darbe olur'
Öte yandan Rus vekiller de ABD Başkanı Trump'ın INF'den çekileceğini açıklamasını eleştirdi. Rus senatör Aleksey Puşkov, Washington'ın kararının küresel istikrara yönelik büyük bir darbe olduğunu söyledi. Bir diğer senatör Frants Klintseviç de ABD'nin Rusya'yı silah yarışına sürüklemeye çalıştığını vurguladı. Puşkov, Twitter'dan yaptığı açıklamada "Trump, 1987 tarihli INF anlaşmasından çekileceklerini duyurdu.
Eğer bu anlaşmadan çekilinirse, bu Washington'ın 2001 tarihli ABM Anlaşması'ndan (Anti Balistik Füze Anlaşması) çekilmesinden sonra küresel stratejik istikrar sistemine ikinci bir darbe olacak. ABD bir kez daha anlaşma feshini başlatan taraf" ifadelerini kullandı.
Rus senatör Konstantin Kosaçev de ABD'nin INF'den çekilmesinin savaşa yol açabileceği ve bu kritik konunun BMGK'da görüşülmesi gerektiğini ifade etti. Facebook'tan açıklama yapan Kosaçev, "Durum kritik, dünyaya yönelik tehditler artık daha belirgin hâl alıyor. Saldırganlığa tek başına karşı konulamaz. ABD'nin önünde şimdi iki seçeneği var: Ya savaş yolunda ilerlemek ya da aklıselime yönelmek. ABD'nin tek taraflı kararının ardından, olası bir nükleer krizden yalnızca birkaç kişi sağ çıkabilecek" dedi.
INF anlaşmasının önemi
Anlaşma uyarınca, menzili 500 ile 5 bin 500 kilometre arasında olan karadan havaya orta menzilli füzelerin yasaklanması öngörülüyor. Denizden ateşlenen füzeler ise bu anlaşma kapsamında yer almıyor. Bu anlaşma, Soğuk Savaş'ın son dönemlerinde iki süper gücün nükleer savaş tehdidini azaltmak amacıyla başlattığı üç bacaklı silahsızlanma sürecinin bir parçası.
Bu sürecin bir diğer bacağını START olarak bilinen stratejik silahların sınırlandırılmasıyla ilgili görüşmeler ve diğerini de uzay silahları konusundaki müzakereler oluşturuyor.
Anlaşma kapsamına giren füzelerin sayısı aslında her iki ülkenin elindeki nükleer silahların çok ufak bir bölümünü oluşturuyor. Ancak uzmanlara göre, bu anlaşma imzalandığı dönem itibariyle gelecekte imzalanan ve halen üzerinde görüşmeler yürütülen nükleer silahsızlanma anlaşmaları için de bir örnek teşkil ediyor. İmzalanmasının ardından geçen dört yıl içerisinde, her iki ülke toplam 2 bin 700 füze imha etti. Ayrıca, hem ABD hem de önce Sovyetler Birliği, ardından da Rusya nükleer silah tesislerini uluslararası denetime açtı.
INF'nin ardından taraflar, yüksek tahribat gücüne sahip stratejik nükleer silahların azaltılması konusundaki görüşmelere hız verdi. Ancak, iki ülke arasındaki zorlu görüşmelerde yaşanan gecikmeler sonucunda Stratejik Nükleer Silahların İndirimi Anlaşması'nın (START) imzalanabilmesi ancak Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından 1991'de gerçekleşti. START kapsamında iki ülke de elinde bulunan uzun menzilli nükleer silahları yüzde 30 oranında azalttı.
ABD, NATO tarafından SSC-8 olarak adlandırılan Rusya'nın yeni orta menzilli Novator 9M729 füzesinin anlaşmayı ihlal ettiğini savunuyor. Rusya yeni geliştirdiği bu füzeler hakkında fazla bir bilgi paylaşmıyor ancak anlaşmayı ihlal ettiği iddiasını da reddediyor.
