OECD ülkeleri arasında eğitime en az bütçeyi ayıran ülke Türkiye oldu

Türk Eğitim Derneğinin düşünce kuruluşu TEDMEM, "Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler" raporunda 100'den fazla veri tablosu ve grafiği inceleyerek, eğitim sistemimize ilişkin önemli verileri ve bunların uluslararası karşılaştırmalarını bir araya getirdi. Rapor, verilerin değerlendirilmesinin ve anlamlı karşılaştırmaların yanı sıra "mesleki eğitim" konusunu da ayrıca odağına alıyor.

OECD tarafından her yıl yayımlanan ve ülkelerin eğitim sistemlerine ilişkin gidişatı çeşitli göstergeler üzerinden ortaya koyan "Bir Bakışta Eğitim" raporları, eğitim alanında dünyanın en önemli ve güvenilir kaynaklarından biridir. TEDMEM tarafından eğitim sistemimizin niteliğine katkı sunmak üzere hazırlanan "Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler" raporunda ise OECD raporunda yer alan bilgilerin süzgeçten geçirilmesinin yanı sıra Türk eğitim sistemine ilişkin veriler inceleniyor, uluslararası karşılaştırmalar yapılarak çözüm önerileri sunuluyor. Ana teması "mesleki eğitim" olarak belirlenen "Bir Bakışta Eğitim 2023" raporunda eğitim sistemlerinin değerlendirilmesine yönelik göstergeler eğitim süreçlerinin çıktıları, eğitime erişim, eğitim harcamaları ile öğretmenler, öğrenme ortamları ve okullar olmak üzere dört temel başlık altında incelendi.

Türkiye'de lise mezunu oranı düşük

"Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler" raporunda yer verilen verilere göre Türkiye'de 25-64 yaş aralığındaki her iki yetişkinden biri en fazla ortaokul mezunu. Ülkemizde lise mezunu dahi olmayan yetişkinlerin oranı ise yüzde 53.3, OECD ülkeleri ortalamasında ise yüzde 19.8 seviyesinde.

Verilere göre yıllar içinde OECD ülkeleri arasında lise mezunu dahi olmayan genç kadınların oranındaki en büyük düşüş Türkiye'de gerçekleşti. 2015 yılında yüzde 52.1 olan lise mezunu olmayan genç kadınların oranı 2022 yılında yüzde 33.7'ye geriledi. Ancak ülkemizde ortaöğretim mezunu dahi olmayan genç kadınların oranı hâlâ oldukça yüksektir ve yüzde 12 olan OECD ülkeleri ortalamasının neredeyse üç katıdır.
Kanada, İrlanda, Kore, Litvanya, Polonya ve Slovenya'da bu oran yüzde 5'in altındadır.

Her 3 gençten 1'i işsiz ve eğitimsiz

TEDMEM'in hazırladığı, "Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler" raporunda yer verilen bir diğer önemli veri Türkiye'de eğitimde ve istihdamda olmayan gençlerin oranı oldu. Buna göre Türkiye'de 18-24 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 67.1'i eğitimde değil. Ülkemizde 18-24 yaş aralığındaki her üç gençten biri (yüzde 33.5) ne eğitimde ne istihdamdadır.

OECD ülkeleri ortalamasında bu oran ise 14.7 seviyesinde. Bu veriler ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin oranının en yüksek olduğu OECD ülkesinin Türkiye olduğunu ortaya koyuyor. Rapora göre bu gençlerin yüzde 9.4'ünü işsizler, yüzde 24.1'ini ise istihdamda olmadığı halde iş aramayanlar oluşturuyor. Türkiye'de 18-24 yaş aralığındaki genç kadınların ise yüzde 44.9'u ne eğitimde ne istihdamda.

Diplomalı ama istihdamda değil

Rapor Türkiye'de her dört yükseköğretim mezunu yetişkinden birinin istihdamda oolmadığını da ortaya koydu. Rapora göre Türkiye'de ve OECD ülkeleri genelinde eğitim düzeyi arttıkça istihdam edilen bireylerin oranı da artıyor. Ancak Türkiye, hem 25-64 yaş aralığındaki nüfusun tamamı için hem lise mezunları için hem de yükseköğretim mezunları için en düşük istihdam oranına sahip OECD ülkesi konumunda. Tüm eğitim seviyelerinde ülkemizde kadınların istihdama katılım oranlarının erkeklere kıyasla oldukça düşük olması da dikkat çektiyor.

Türkiye'de 25-29 yaş aralığındaki genç yetişkinler arasında meslek lisesi mezunlarının istihdamda olma oranı genel lise ve yükseköğretim mezunlarından daha yüksek. 25-34 yaş grubunda en düşük işsizlik oranına sahip grup yüzde 10 ile meslek lisesi mezunları.

Eğitime en az bütçeyi Türkiye ayırıyor

Rapor Türkiye'nin tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkelerinden biri olduğunu da gözler önüne serdi. Buna göre tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan yıllık eğitim kurumları harcaması Türkiye'de ortalama 5 bin 352 dolar, OECD ülkeleri ortalamasında ise 12 bin 647 dolar seviyesinde. Türkiye'de GSYH'nin yüzde 4.7'si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 5.1 düzeyinde.

Öğretmenlerin durumu da iyi değil

TEDMEM'in hazırladığı, "Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler" raporunda öğretmenlerimizin durumuna da mercek tutuldu. Rapora göre Türkiye'de bir ilkokul öğretmeninin alabileceği en yüksek maaş, mesleğe yeni başlayan bir ilkokul öğretmeninin alacağı maaşın yaklaşık yüzde 9 fazla. Ancak OECD ülkeleri ortalamasında ise bir ilkokul öğretmeni en üst kıdeme ulaştığında mesleğe yeni başlayan bir öğretmene kıyasla yaklaşık yüzde 70 daha fazla maaş alıyor. Türkiye'deki bir okul müdürünün alabileceği en yüksek maaş da OECD ülkeleri ortalamasından düşük durumda.