Bütün para yazılarını iktisatçılar, ekonomistler yazacak diye bir şart olmasa gerek. Bütün bir hayatın paraya kilitlendiği bir dönemde bir para yazısı da biz yazalım dedik. Tabii konuyu edebiyat cephesinden ele alınca önce para ile ilgili deyimlerden yola çıkıyoruz.
Para babası: Çok parası olan, aşırı zengin.
Para basmak: Çok para kazanmak.
Para delisi: Paraya aşırı düşkünlük.
Para dökmek: Çok para harcamak.
Para ile değil: Son derece ucuz.
Para sızdırmak: Zor yolu ile para almak.
Paranın para olduğu zaman: Çok eski zaman.
Paraya para dememek: Çok kazanmak.
Eskiden kuruş diye bir para birimimiz varmış. Kuruşun kırkta birine de para derlermiş ve mesela on paraya, otuz paraya bir şeyler alınır satılır imiş.
Merhum Fethi Gemuhluoğlu, dostluk üzerine sohbet ederken bir yerde şöyle demiş:
"Her şeye dost olalım ama paraya dost olmayalım. Ben parayı sol elleri ile tutanların destanımsı, mucizemsi hikayeleri ile büyümüş bir arkadaşınızım" dedikten sonra Neyzen Tevfik'ten bir beyit naklediyor:
"Feleğin kahpe başında paralansın parası
Ben güzel sevmeye geldim değil ekmek yemeğe".
Geldik ikibinli yıllara, para gündemimize öyle bir girdi ki 7'den 70'e herkesin sohbeti para ile başlıyor para ile bitiyor. Paranın ismi her dem gündemimizde ama kendisi Kaf dağının ardında. Ulaşmak için taviz üstüne tavizler verildi ama bir türlü ulaşılamadı. Ulaşılsa da bize ait değil, gavurun parası; bedi yok bereketi yok.
Neyse, işin bu tarafını yine ekonomistlere bırakalım ve ünlü halk şairi Reyhani'ye kulak verelim.
Reyhani'nin bu şiirinin yer aldığı kaseti, 70'li yıllarda elden ele, evden eve dolaşan, satış rekorları kıran bir kasetti. Bilindiği gibi o yılların Anadolu'sunda bir çok köyde henüz elektrik olmadığı için her köyde tek-tük bulunan teypler, kucak kucak pil harcıyordu. Zannediyorum ki bu şiir, bugün dahi yeni bir beste ile, tutulan bir ses tarafından okunsa bir anda Türkiye'nin gündemine oturur.
"Her nere gittimse nasıl ettimse,
Baktım gördüm başta gelen paradır.
Tellalın yanına şöyle sokuldum,
Duydum ağzındaki ilan paradır.
Yorulmuş öküze tekme attıran
Totoda tam on üçü tutturan
Hakime savcıya kaş göz ettiren
Avukatta olan plan paradır.
Bir ölünün cemaati az ise
Mutlak parası yok harçlığı kısa
Bir ölünün cemaati çok ise
Ölen insan değil ölen paradır.
Parasız insana söz mü verirler
Yol mu gösterirler hız mı verirler
Keloğlan'a saçlı kız mı verirler
Paşanın kızını alan paradır.
Gönlümün gözüne bakan geliyor
Tesbihine püskül takan geliyor
Fesini bir yana yıkan geliyor
Ramazanda hafız olan paradır.
Fakiri bilirim lafta bulunur
Korkusundan hep hilafta bulunur
Camide de arka safta bulunur
İmamın sağında kılan paradır.
Aşık Reyhani'yim söz mü çalarım
Elli mi çalarım yüz mü çalarım
Perde inletir de saz mı çalarım
Unutma ki sazı çalan paradır.
