Petrol krizi yolda

Ekonomi denilince akla sanayi, sanayi denilince de petrol gelir. Çünkü sanayi petrole dayalıdır. Petrol olmayınca, sanayi işlemez hale gelir. Bugünkü petrol harcamaları baz alınarak yapılan hesaplara göre, dünyada 35 yıllık petrol rezervi kalmıştır. Eğer bu süre içerisinde petrole dayalı sanayinin yerine, yeni bir sanayi geliştiremezse, eskiye dönüş başlayacaktır. Tabii olarak bu da bir dizi ekonomik ve sosyal sorunu beraberinde getirecektir."Nasıl bir sorun yaşacanaktır?" sorusunun cevabını bulmak istiyorsak, 1973 yılına dönüp bakalım. O yıllarda petrol üreten ülkeler, etkin bir şekilhde organize olup petrolün fiyatını yükseltip biraz da musluğu kısınca, sanayileşmiş ülkeler şaşırmıştı. Avrupa'da motorlu taşıtlar durmuş, bisikletlere rağbet artmıştı.

Yıllar sonra ekonomide tekrar petrol alarmı çaldı. Petrolün, fiyatı artınca, endişeli sorular peşpeşe gelmeye başladı. Bazı ekonomistlere göre petrolün fiyatının artmasının sebebi, ABD'nin Irak'ı işgal ve ABD ile Çin;'in petrol talebini artırmasıdır. Çin gerçekten dünya ekonomisini sallanmaya devam ediyor. Öyle ki, sadece satıcı olarak girdiği pazarı değil, alıcı olarak girdiği pazarı da alt-üst ediyor. Bütün dengeleri bozuyor.

Dünyanın ünlü ekonomistlerinden Paul Krugman, petrol rezervinin bitmekte olduğunu söylüyor. ?erçi bu görüşü seslendirenler az değil, ama biz Krugman'ın görüşlerine yer verelim. Krugman, 1976 yılından bu yana büyük petrol yataklarının bulunmaması nedeniyle petrolün artık sona yaklaşan bir kaynak olduğunu belirtiyor. Daha önceki petrol krizleri yeni petrol yataklarının bulunmasıyla aşılmadı. Daha az petrolün harcanmasıyla aşıldı. Şimdi aynısı yapılır mı, bilmiyoruz. Petrol ihraç eden ülkeler teşkilatı (OPEC) 3 Haziranda Beyrut'ta toplanacak. Bir çözüm bulma konusunda hiç kimse ümitli değil. Endişeli bekleyiş sürüyor.

Bu gelişmelerin Türkiye'ye yansıması nasıl oluyor? Bir kere hemen şunu belirtelim ki, nasıl tedbir alınırsa alınsın, enflasyon tekrar yükselir. Çünkü petrol ürünlerinin TEFE'deki ağırlığı yözde 10, TÜFE'deki ağırlığı ise yüzde 4 civarındadır. Onun için petrol fiyatlarındaki artış enflasyon üzerinde artırıcı etki yapacaktır. Ayrıca petrol fiyatlarının petrol türevi ürünlere getirdiği etki de enflasyonu tetikleyecektir. Bu seyir böyle devam ederse ki, edecek gibi görünüyor. Türkiye, iç ekonomik sorunlarla uğraşırken, bir de dış şokla karşılaşmış olacaktır.

Söz konusu gelişmelerin bir faydası olabilir mi? Olabilir, çünkü 1973 yılında petrol krizi patlak verice, ekonomide yeni arayışlar da gündeme gelmiştir. Şöyle ki, petrol krizine kadar ilgi gören görüş Keynes'in görüşü idi. Keynes, kısaca şöyle diyor: "İşsizlik ve durgunluk halinde gaza, enflasyon hazlanırsa frene bas. Uzun zaman içinde plan yapma. Zira uzun zaman içerisinde hepimiz öleceğiz." Petrol krizi olup durgunluk ve enflasyon birlikte yaşanınca Keynes'in teorisi işlemedi. Bu sefer Keynes'in yerini Friedman aldı. Friedman ise şöyle diyordu: "Sakın paniğe kapılıp durgunluktan çıkmak için para basmayın. Önce enflasyonu düşürün, ondan sonra canlanma kendiliğinden gelir." Bir zaman sonra Friedman'ın modeli ama işlemez, çekilmez hale gelince, ortaya yeni görüşler atıldı. Yeni görüşler ortaya atılıyor ama, hiçbiri işe yaramıyor.

Çünkü yeni denilen görüşlerin hepsi eskilerin yeniden ambalajlanmasından ibarettir.

Öyleyse biz ne yapacağız? Bizim yapacağımız şu: Batılıların teori çöplüklerindeki arayışları terk ederek, kendi milli çözümümüze döneceğiz.

Yaklaşmakta olan petrol krizi, bunu yapamamıza vesile olursa, çok iyi.

"Her işte bir hayır vardır" sözü, bir kere daha tecelli etmiş olur...