Pirinçte fiyat düştü ancak Türkiye'de değil elbette

Hindistan'ın pirinç ihracatına yönelik kısıtlamaları kaldırmasının ardından, küresel pirinç fiyatları son bir yılda yüzde 35 düşerek 2017'den bu yana en düşük seviyesine (yaklaşık ton başına 360 ABD doları) geriledi. Üç yıllık aşırı dalgalanmanın ardından piyasa, 2024 yılında 541 milyon tonluk üretim fazlasıyla karşı karşıya kaldı. Bu durum fiyatları aşağı çekerken, küresel üreticiler ve ithalatçılar arasındaki dengeyi de bozdu. 2022 yılından bu yana dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı olan Hindistan, küresel fiyatlardaki artışı sınırlamak amacıyla ihracat satışlarına kısıtlamalar getirmişti. Bu artışın temel nedenleri arasında Ukrayna'daki savaş ve Asya'daki olumsuz hava koşulları yer alıyordu. 2022 ve 2023 yıllarında fiyatlar toplamda yüzde 19 oranında yükselmişti.

2024 yılında ihracatın yeniden açılması ve Asya'daki rekor düzeydeki hasatlarla birlikte, fiyatlar sadece bir yıl içinde yüzde 35 oranında geriledi. 2026 yılı için üretim tahminlerinin artış yönlü olması ve 2025'in son çeyreğinde La Nina hava olayının geri dönme olasılığı göz önünde bulundurulduğunda, 2026'da arz fazlasının büyümesi bekleniyor. Fiyatların en azından 2025 sonuna kadar düşmeye devam etmesi, 2026'da ise son 10 yılın en düşük seviyelerinde istikrar kazanması öngörülüyor. Pirinç, dünya genelinde buğday ve mısırın önünde yer alarak, en çok tüketilen temel gıda maddesi özelliğini taşıyor. Milyarlarca insanın temel besin kaynağı olması nedeniyle küresel gıda güvenliğinin en kritik unsurlarından biri konumunda. Dünya üretiminin ve tüketiminin yaklaşık yüzde 90'ını karşılayan Asya, hâlâ piyasanın ana aktörü. Sahra Altı Afrika ise Asya'dan yapılan pirinç ithalatına yüksek oranda bağımlı. 2024 yılında beş Asya ülkesi, küresel pirinç ihracatının yüzde 75'ini gerçekleştirdi; bunun yüzde 40'ı Hindistan tarafından sağlandı.

Japonya üreticiyi koruyor

Gelişmekte olan ekonomiler korumacı politikalarını sürdürmeye devam ediyor.
Bunun en belirgin örneklerinden biri Japonya...  Tarım lobilerinin baskısı altında hükümet, pirinç sektörünü korumak amacıyla sıkı ithalat kotalarını yürürlükte tutuyor. Ancak bu yaklaşım, ülke içi piyasa dinamiklerini istikrarsızlaştırma riski taşıyor. Gerçekten de Japon pirinç sektörü, 2023'te aşırı sıcaklar nedeniyle azalan verim sonucu yaşanan zayıf hasatın etkisiyle arz kriziyle karşı karşıya.

Üstelik 2024 Ağustos'unda Japonya'nın güneyinde meydana gelen büyük deprem ve stok sorunları, arz sıkıntısını daha da derinleştirdi. Korumacı politikalar, özellikle yerel üretimin azaldığı dönemlerde, iç piyasa fiyatlarının aşırı yükselmesine yol açıyor. Bugün Tokyo'da 5 kilogramlık bir pirinç torbası yaklaşık 26 ABD doları iken, Bangkok'ta aynı miktarda Tayland pirinci yaklaşık 8 ABD dolarına satılıyor. Türkiye'de ise kaliteli pirinç fiyatları değişiyor. Örneğin 5 kilo Gönen baldo pirincini 700 liraya (17 dolar) da satan var, 500 liraya da...