Rusya ve ABD kafa tokuşturuyor

RECEP BAHAR/DETAY-HABER

Washinton-Moskova hattında 'yüksek gerilim' yeniden kendini hissettirmeye başladı. Obama döneminde Ukrayna, Kırım, Suriye ve Doğu Avrupa meselelerinde sık sık karşıya gelen iki süper gücün, seçim kampanyası döneminde Rus lider Putin'e yönelik olumlu ifadeler kullanan Donald Trump'ın başkan seçilmesiyle 'yumuşama' dönemine gireceği bekleniyordu. Ancak son iki günde yaşananlar beklentileri boşa çıkardı.
Tetiğe ilk ABD bastı
ABD Senatosu, Perşembe günkü oturumunda Salı günü Temsilciler Meclisinde 3'e karşı 419 oyla kabul edilen "Yaptırımlar Yoluyla Amerika'nın Düşmanlarıyla Mücadele" başlıklı yasa tasarısını 2'ye karşı 97 senatörün oyuyla kabul ederek, Rusya'ya karşı 'gerilim butonu'na yeniden bastı. Yasa tasarısı Rusya, İran ve Kuzey Kore'ye hedef alıyor.
Trump'ın yetkileri tırpanlandı
Tasarıyla Başkan Trump'ın yeni yaptırımlar getirme ve uygulanan yaptırımları kaldırma konusundaki yetkilerini Kongre'nin onayına tabi kılınıyor. Özellikle ABD Başkanı Trump'ın Rusya ile ilişkilerindeki alanı daraltan yasa tasarısı, halihazırda geçerli olan Rusya yaptırımlarını hafifletmek veya kaldırmak istediği durumlarda Amerikan Başkanı'na Kongreden onay alma şartı getirmesiyle dikkati çekiyor.
Yeni yasa tasarısı, Rusya'ya yönelik yaptırımlarla ilgili Başkan tarafından çıkarılacak olan başkanlık kararnamelerini engelleme konusunda Kongreye 30 gün süre veriyor. Moskova ile iyi ilişkileri olan ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, tasarıya karşı çıkmıştı. Tillerson tasarının özellikle Başkan Trump'ın Rusya'ya yönelik herhangi bir yaptırımı hafifletme ya da kaldırma yetkisini sınırlandıran hükmüne itiraz etmişti.
Beyaz Saray Basın Sözcüsü Sarah Huckabee Sanders, Başkan Trump'ın Rusya, İran ve Kuzey Kore'ye daha sert yaptırımlar uygulanmasına destek verdiğini ancak yasa tasarısını incelediğini söylemişti. Donald Trump henüz tasarı ile ilgili nihai kararını vermiş değil ve veto yetkisini kullanabilir.
Ancak ABD'de birçok gözlemci, bu durumda "Başkan Trump'ın Rusya'ya çok fazla destek verdiği" algısının daha da pekişeceği görüşünde. Ayrıca Trump'ın veto yetkisini kullanması halinde, Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerinin üçte ikisi bu kararı geçersiz kılabilir. Yasa tasarısı Hem Senato'da, hem de Temsilciler Meclisi'nde neredeyse oybirliği ile geçti.
Üç ülke hedefte
Tasarı, Rusya'ya Ukrayna'daki adımlarıyla ilgili yeni yaptırımlar getirirken, İran'a nükleer ve balistik füze programı dolayısıyla, Kuzey Kore'ye ise insan hakları ihlalleri iddiaları nedeniyle yeni yaptırımlar öngörüyor. Rusya'ya yeni finansal yaptırımlar da getiren yasa tasarısı, önceki Başkan Barack Obama'nın başkanlık kararnameleri ile Moskova'ya uyguladığı yaptırımları da yasalaştırıyor.
Rusya'dan jet misilleme
ABD'nin yeni yaptırım hamlesine Rusya'dan jet hızıyla cevap geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD'den Rusya'daki diplomatik personel sayısını azaltmasını ve Moskova'daki bazı diplomatik mülklerin kullanılmamasını istedi.
Rusya, ABD'den Rusya'daki personel sayısını, Rus büyükelçiliğinin ABD'deki personel sayısı olan 455 kişiye indirmesi talep etti. ABD'nin Moskova Büyükelçiliği tarafından kullanılan depoların ve Serebriyani Bor semtinde yer alan yazlık evin de kullanılmamasının istendiği belirtilen açıklamada, ABD tarafından Rus diplomatlara yönelik yeni adımlar atılması halinde mütekabiliyet gereği karşı adımlar atılacağı da vurgulandı.
Putin: ABD'nin yaptığı kabalık
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD'yi, yaptırımları kullanarak jeopolitik ve ekonomik avantaj elde etmekle suçlayarak, "Yeni yaptırımlara karşı cevabımızı, Washington'un değerlendirdiği tasarının son haline göre vereceğiz. Yaptırımlara karşı sabırlı davranıyoruz ancak bu kabalığa karşı cevap vermek zorunda kalacağımız zaman yaklaşıyor" ifadelerini kullanmıştı.
ABD, Rusya'nın 3 yıl önce Ukrayna toprağı Kırım'ı ilhakı sonrası bazı Rusya vatandaşlarına ve Rus şirketlerine çeşitli yaptırımlar uygulamaya başlamıştı. Eski ABD Başkanı Barack Obama, Rusya'nın başkanlık seçimlerine müdahale ettiği iddiaları sonrası geçen yıl Aralık ayında 35 Rus diplomatı sınır dışı etmiş, ülkesinde Maryland ve New York'taki Rusya'ya ait iki binayı da kapatmıştı.