Sen söyle destanı

Âşık şiirinin güzelleme, varsağı ve semai gibi nazım türlerinden biri olan destanlar, özel ezgilerle söylenen geniş kapsamlı şiirlerdir. Diğer şiir türlerinde ağırlıklı olarak duygular paylaşılırken destanlarda bunlardan farklı olarak olaylar anlatılır. Savaşlar, depremler, seller, salgın hastalıklar, göçler, toplumsal adaletsizlik veya toplumun sıkıntı çektiği herhangi bir konu destanlarda ele alınabilir.
 
Destanlar; 8 veya 11'li heceyle yazılan, 5 veya 7 dörtlükten az olmamak şartıyla 150 kıtaya kadar örneklerine rastlanan bir nazım şeklidir. Destanın uzun bir şiir olmasında, muhtevasında mutlaka bir olayın ele alınmasının etkisi vardır. Duyguyu dile getiren türler, daha kısa iken toplumu yakından ilgilendiren bir olayı anlatan bir şiir doğal olarak daha hacimli olacaktır. Halk edebiyatında destanların büyük bir kısmı hece ölçüsüyle söylenmiştir ancak aruzla yazılan destanlar da bulunmaktadır.
 
Destanlarda âşığın yaşadığı dönemde gerçekleşmiş bir olay, şiir formuna sokulmaktadır. Bu şiirler sayesinde insanlar, birtakım olayların içeriği konusunda daha ayrıntılı bilgiler edindikleri gibi, toplumun bu olay karşısındaki tavrını da öğrenmişlerdir. Toplumsal bozukluklar veya aksaklıklar da destanlarda dile getirilerek eleştirilmiş, çaresiz kalınan bazı durumlar karşısında ise mizahi bir üslup tercih edilmiştir. Destanlar, sosyal olaylar hakkında bilgilendirici şiirler olmanın yanında eleştirel ve kimi zaman da mizahi metinlerdir.
 
''Zamandan şikâyet'' her dönem aydınında görülen bir metafordur. Eski Sümer tabletlerinde dahi gençlerin yaşlılara karşı saygısız davrandığına dair yakınma ifadelerine yer verilmesi bu kanımızın temel kanıtıdır. Yazımızda paylaşacağımız ''Sen Söyle Destanı''nda Deli Kadir yaşadığı devrin gözlemlediği birçok görüntüsüne yer vermekte ve bahsetmeye değer bulduğu bu gözlemlerdeki olumsuzlukları eleştirmektedir. Bir nevi bu destanıyla zamana kayıt düşmektedir.
 

SEN SÖYLE DESTANI
 
 
Diyorsun Deli Kadir ne bunca sitem?
Sükûn mu suçludur söz mü sen söyle.
Satmışken dünyayı üç buçuk âdem,
Kabuk mu suçludur öz mü? Sen söyle!
 
Kestik elimizle basılan dalı.
Kediye yükledik serveti malı.
Umudumuz tarot ve kahve falı.
Şifre mi suçludur giz mi? Sen söyle!
 
Ekran meydanına aktör çıkıyor.
Güya rakibini zora sokuyor.
Asla konuşmuyor resmen sıkıyor.
Cırtlak mı suçludur tiz mi? Sen söyle!
 
Söylemler, eylemler bomboş mavallı.
Değişmez kaderi, halk hep zavallı.
Bir kesim her zaman her dönem ballı.
Vırt gel mi suçludur coz mu? Sen söyle!
 
Budur işte sosyal devlet kuralı.
''Sos'u kodamana düşküne yal'ı.''
Medyayla dağıtır yardımı vali.
Erzak mı suçludur poz mu? Sen söyle!
 
''İhale komisyon'' çarkı sezeriz.
Köstebek tüneli yolda gezeriz.
Alt yapı, üst yapı candan bezeriz.
Çamur mu suçludur toz mu? Sen söyle!
 
Birden patlak verse nisan yağmuru,
Olur, mahalleli hep sel mağduru.
Canı telef eder, kusar çamuru.
Rögar mı suçludur büz mü? Sen söyle!
 
Kallavi hırsıza, hırsız demek suç.
Danış yıldızlara, cevap versin burç.
Haklıyı haksızdan ayırt etmek güç.
Parmak mı suçludur iz mi? Sen söyle!
 
Ben çekmem lafımı, çekse de çeken.
İnsana us gerek deveye diken.
Anlayana bir tek sinek saz iken
Arı mı suçludur vız mı? Sen söyle!
 
Namertler meydanda, mertler kıyıda.
Kaybettik güneşi kör bir kuyuda.
Dost dostunu boğar bir kaşık suda.
Fırsat mı suçludur koz mu? Sen söyle!
 
Doğru hiçbir işe akıl ermiyor.
Ayık değil kafa, hakkı görmüyor.
Alkolsüz içkiyi ağza sürmüyor.
Ayran mı suçludur buz mu? Sen söyle!
 
Yazın sahil kışın dağda kaydıran,
Cümle geçmişine rahmet saydıran,
Zamana zemine ayak uyduran,
Maske mi suçludur yüz mü? Sen söyle!
 
Gavura nezaket pompalanıyor.
Milli meseleden millet bayıyor.
Altımızdan vatanımız kayıyor,
Kibar mı suçludur yoz mu? Sen söyle!
 
Ülkeme döşeyip örümcek ağı,
Sökmek istiyorlar etten tırnağı.
Dönen her dolapta var bir parmağı,
Bütün mü suçludur cüz mü? Sen söyle!
 
Şer odağı güruha dostça söylenir.
Vatan millet dersen kızar terslenir.
Yumurtlar başkasına, bizden beslenir.
Ördek mi suçludur kaz mı? Sen söyle!
 
Ne ahlakı kaldı ne de etiği!
Romantikten ayır, gel erotiği.
Reklâm için vermiş bu frikiği,
Baldır mı suçludur diz mi? sen söyle!
 
Edep hayâ diyen azarlanıyor.
Bir de ısrar eden hızarlanıyor.
Dans diye ekranda et pazarlanıyor!
Tango mu suçludur caz mı? Sen söyle!
 
Besteler müzikler hiç değil bizden.
Artık kurtulmalı, sahteci izden.
Kültüre felç indi, tutmuyor dizden.
Keman mı suçludur saz mı? Sen söyle!
 
Temelsiz mesnetsiz bak bunca bina!
Ahvaller karışık gidişat fena.
Nerden çıktı bunca veled-i zina?
Erkek mi suçludur kız mı? Sen söyle!
 
Hak eden kazanıp kof elenmiyor.
Bol kazanç hırsından helal yenmiyor.
Ters gidişe karşı bir şey denmiyor.
Dudak mı suçludur göz mü? Sen söyle!
 
Nice garabete gebedir zaman.
Birikir bunca dert bulunmaz derman.
Bir kibritle yanar koskoca orman.
Ateş mi suçludur köz mü? Sen söyle!
 
Ahir zaman, devasız illet çağı.
Türlü hastalıklar sarmış otağı.
Yakar her gün bin bir evi, ocağı.
Sinyal mi suçludur baz mı? Sen söyle!
 
Yüzyıllık veriler konurken rafa,
Küresel ısınma başlar bu defa.
Mevsimde, iklimde karışmış kafa.
Bahar mı suçludur güz mü? Sen söyle!
 
Cehaletin mumu hâlâ yanıyor.
Keramet mevtada, gorda sanıyor.
Yatıra, türbeye bel bağlanıyor.
Çaput mu suçludur bez mi? Sen söyle!
 
Sanki savaş yeri, kan gölü her yer.
Yollar hücum hattı, şarampol siper.
Viraj ölüm kusar, ev matem eder.
Dikkat mi suçludur hız mı? Sen söyle!
 
Akşamdan yatanlar, tersten uyandı.
Emek sömürüldü, birikim yandı.
Litresi sekiz liraya dayandı
Benzin mi suçludur gaz mı? Sen söyle!
 
Ot gibi yaşarız ne zevk ne heves.
Komada çoğunluk, almıyor nefes.
Karşısındakine saplıyor herkes.
İğne mi suçludur biz' mi? Sen söyle!
 
İstanbul'da semtmiş, vefanın adı.
Hiçbir iyiliğin edilmez yâdı.
Kaçmış tüm millette hep ağız tadı.
Şeker mi suçludur tuz mu? Sen söyle!
 
Deli Kadir bilmem acep ne etsek?
Çıkar karşımıza her yerde tümsek.
Güvensek millete, önünden gitsek.
Adım mı suçludur iz mi? Sen söyle!