Şimdi de F-16 krizi

MURAT ÇABAS / ANALİZ HABER

ABD, Türkiye'yi, Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi aldığı için hem ortağı olduğu F-35 yeni nesil savaş uçağı projesinden çıkardı, hem parasını ödediği uçakları teslim etmedi, hem de CAATSA (Amerika'nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) kapsamına aldı. ABD, bu adımla beraber, Türkiye'yi Kuzey Kore, Rusya ve İran gibi düşman gördüğü ülkeler kategorisine almış oldu. Hâlbuki Türkiye hava savunma sistemleri konusunda ilk müracaatını ABD'ye yapmıştı ve ABD buna yanaşmamıştı. Yaşanan son gelişmeler gösteriyor ki ABD, Türkiye'nin F-35 yerine talep ettiği F-16'ları da satmama niyetinde.

ABD Kongre üyeleri 'satılmasın' diyor

ABD'de Kongre üyeleri, Türkiye'ye yeni F-16 savaş uçaklarının satışının engellenmesi için Dışişleri Bakanı Anthony Blinken'a mektup yazdı. Senatörler mektupta, Blinken'ı hem yeni F-16 savaş uçaklarının satılmasını hem de mevcut olanların iyileştirilmesine karşı çıkmaya çağırıyor ve "ABD, Erdoğan yönetiminin ABD yasalarını ve NATO ittifakının standartlarını ihlal ettiği için hesap vermekten kaçmasına izin veremez" deniliyor. Senatörler, Rusya'dan S-400 aldığı için CAATSA yaptırımları uygulanan Türkiye'ye F-16'ların verilmesinin Washington'ın politikasıyla ilgili 'şüphe uyandıracağı' uyarısı yapıyor. Mektupta, "Türkiye'nin talebinin medyada geniş yer bulması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bizzat yaptığı açıklamaların, bu olası satışa muhalefetimizi ifade etmek için yeterli bir temel oluşturduğuna inanıyoruz" denildi.

Erdoğan 17 Ekim'de açıklamıştı

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17 Ekim tarihinde Angola'ya hareketinden önce İstanbul Atatürk Havalimanı'nda yaptığı basın açıklamasında, "Yeni F-16'lar alarak filomuzu genişleteceğiz" demiş ve şu açıklamaları yapmıştı: "Türkiye'nin F-16 alımı talebi, ABD'nin Türkiye'ye bu yöndeki teklifi üzerine yapıldı, F-35 programında yapılan 1.4 milyar dolarlık ödemeyi F-16 alımı için kullanmayı amaçlıyoruz. Bunlarla ilgili elimizdeki F-16'ların modernizasyonundan tutunuz da yeni ilave F-16'lar almak suretiyle filomuzu daha da geliştirelim gayreti içerisindeyiz. Ve F-35 programı kapsamında bu verilen paranın da adeta bir ödemesini geriye almamız gerekiyor. Şu an itibarıyla da bu görüşmeler devam ediyor. Netice itibarıyla ortada yapılmış bir ödeme var. Bu ödemenin de şu anda geri iadesi çalışmalarını arkadaşlarımız devam ettiriyor."

Bakan Akar F-16'lardan umutlu

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, dün NATO Savunma Bakanları Toplantısı sonrasında gazetecilerle Türkiye'nin NATO Daimi Temsilciliği'nde bir araya geldi. Toplantıda Türkiye'nin ABD'den F-16 tedarikine ilişkin soru üzerine Akar şunları söyledi: "Elimizdeki F16'ların yenilenmesi lazım. Stratejik müttefikimiz, dostumuz ABD'den hem blok 70 Viper F-16 tedariki hem de elimizdeki bazı uçakların modernize edilmesi için teknik çalışma başlatıldı. Süreci takip ediyoruz. Türkiye'nin, TSK'nin güçlenmesi aynı zamanda NATO savunmasının güçlenmesi anlamına geliyor." Bakan Akar umutlu ama bir gerçek var ki, nihai anlamda Türkiye'ye F-16 satma kararı ABD Kongresi'nin onayından geçiyor ve senatörler "Türkiye'ye F-16 satılmasın" diyor.

F-16 konusu tam bir muamma

Milli Savunma Bakanlığı, Türkiye'nin yeni F-16 alımı ve envanterdeki F-16'ların modernizasyonu için ABD'ye talebini 30 Eylül tarihinde iletti. ABD hükümetine gönderilen resmi talep mektubu, 40 adet Blok 70 serisi F-16 savaş uçağı alımı ile envanterdeki 80 F-16'nın Blok 70 serisine modernizasyonunu kapsıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 17 Ekim'de, "Türkiye'nin F-35 programı için yaptığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi ABD'den yeni F-16 alımı için kullanmak istediğini" açıklaması, denklemi karmaşık hale getirdi. Zira ABD cenahı, Türkiye'nin F-35 projesi için harcadığı 1.4 milyar doların sadece uçak alımını değil, program ortaklığı kapsamında yapılan araştırma-geliştirme ve idari masrafları da kapsadığı için bu paranın tamamının F-16 alımına sayılmasının zor olduğuna dikkat çekiyor. Diğer bir ifadeyle ABD, aynen Patriot sürecinde olduğu gibi işi yokuşa sürüyor. ABD'li senatörler mektuplarında, "Türkiye'nin talebine karşılık daha az uçak verelim, pazarlık edelim" demiyor, "Hiç satmayalım" diyor. ABD yasaları uyarınca "dış askeri satış" yoluyla yapılacak olan bu satış için talep ilk olarak ABD Savunma Bakanlığı'nca (Pentagon) değerlendiriliyor. Pentagon'daki değerlendirmenin ardından ABD Dışişleri Bakanlığı'nın da talebi uygun görmesi durumunda satış ABD Kongresi'nin onayına sunuluyor. Türkiye'nin yeni F-16 talebinin önündeki en zorlu engel de ABD Kongresi olarak görülüyor.