Sömürge döneminde yurtlarından edilen Kenyalı kabile, Kral 3. Charles'tan tazminat talep ediyor

İngiltere Kralı 3. Charles salı günü İngiliz Milletler Topluluğu'na üye ülkelerden biri olan eski sömürgesi Kenya'ya resmi ziyaret gerçekleştirecek.

Ziyaret öncesinde Buckingham Sarayı'ndan yapılan açıklamada, Charles'ın ziyaretinde "Birleşik Krallık ve Kenya'nın ortak tarihinin acı verici yönlerini" kabul edeceği ifade edildi.

1963 yılında bağımsızlığını kazanmadan önce altmış yıldan fazla bir süre İngilizler tarafından yönetilen Kenya'da, İngiliz sömürgeciliğinin etkileri hala konuşuluyor.

Özellikle ülkenin batısındaki verimli yaylalarda yaşarken yerlerinden edilen bazı topluluklar için bu konu tarihi anılar kadar günümüzün de gerçekleri olmaya devam ediyor.

İngiliz sömürge yönetimi, Kenya'nın batısındaki toplulukların nesiller boyu üzerinde yaşadığı yüzlerce kilometrekarelik araziyi alarak İngiliz yerleşimcilere verdi.

1934 yılında Kipsigis etnik grubuna bağlı Talai kabilesinden 700 kişi, halkı İngiliz yönetimine karşı kışkırttıkları gerekçesiyle Gwassi'ye sürüldü. Talailer, dağlık ve verimsiz olarak tanımladıkları toprakların bulunduğu bölgeye ulaşmak için haftalarca yürümeye zorlandı.

İçinde bulundukları koşulları protesto eden onlarca genç, 1945 yılında ülkenin batısındaki Kericho yakınlarında bir toplama kampına götürüldü. Burada aile kuran kabile üyeleri nihayet 1962'de serbest bırakıldı.

Ancak bir zamanlar hayvanlarını otlattıkları ve bal topladıkları toprakların İngiliz yerleşimcilere ve çay şirketlerine verilmiş olması sebebiyle yaşamlarını yeniden kurmakta zorlandı.

2021'de yayınlanan bir BM raporuna göre, batıdaki Kericho kasabası çevresinde yarım milyondan fazla Kenyalı İngiliz sömürge yönetimi sırasında ağır insan hakları ihlallerine maruz kaldı. Bu ihlaller arasında yasadışı şekilde ölümler ve arazilerinin kamulaştırılması da bulunuyor.

Rapora göre, bu toprakların büyük bir kısmı bugün çok uluslu şirketlere ait olan çay ekim alanlarına dönüştü.

İngilizler tazminat talebine olumsuz bakıyor

"Halkımızın çoğu yoksulluk seviyesinin altında yaşıyor." diyen Kipsigis etnik grubunun temsilcisi Joel Kimetto İngiltere'de tazminat talebinde bulunduklarını dile getirdi.

Kimetto "Geniş verimli toprakların çoğu İngilizler tarafından alındı ve halkımız tepelik, kayalık, eğimli ve verimsiz olan yerli koruma alanlarına sürüldü" dedi.

1934'te topraklarından sürülen kabile üyelerinden biri olan 100 yaşındaki Ngasuro, Kral 3. Charles'a tazminat talebini iletmek istediğini belirtiyor. Ancak başkent Nairobi ve Mombasa kentini ziyaret edecek olan kralın programında bu bölge bulunmuyor.

İngiliz hükümetinin geçmişte Kipsigis ve Talai'nin tazminat konusunu görüşme taleplerine olumlu yaklaşmadığı da biliniyor. 2019 yılındaki bir BM raporuna göre, İngiliz hükümeti tazminat talebinde bulunan topluluklara, talepleri çözmek için "herhangi bir sürece girme niyeti olmadığını" bildirdi.

Bu olaydan bağımsız olarak İngiltere, 1952-1960 yılları arasında Kenyalılar tarafından "acil durum" olarak bilinen dönemde ülkenin merkezinde sömürge yönetimine karşı gerçekleştirilen ayaklanma sırasında işlenen ihlallerden dolayı üzüntüleri dile getirmişti.

Hükümet, Londra'daki bir mahkemenin olayın mağdurlarının dava açabileceğine hükmetmesinin ardından o dönemde işkence ve kötü muameleye maruz kalan yaşlı Kenyalılara yaklaşık 20 milyon sterlin ödemek üzere mahkeme dışı bir anlaşmaya varmıştı.