son dakika... Trump o imzayı attı

ORHAN DEDE / DETAY HABER

ABD'de Temsilciler Meclisi ve Senato'dan geçen Türkiye'ye karşı Rusya'dan S-400 alımı nedeniyle uygulanması istenen yaptırımların, ABD Başkanı Donald Trump tarafından veto edileceğini bekleyenlerin hesapları tutmadı.

Trump, Türkiye'yi hedef alan yaptırımların da yer aldığı Ulusal Savunma Yetki Yasası'nı imzalayarak, 738 milyar dolarlık ülke tarihindeki en yüksek savunma bütçesini hayata geçirdi.

Noel tatilini geçirmek üzere Florida'ya hareketinden önce Joint Andrews Havalimanında, iki F-35 savaş uçağının arasına kurulan sahnede düzenlenen törene katılan Trump, Kongreden kısa süre önce geçen savunma bütçesini imzaladı.

Başkanlığı döneminde her yıl Savunma Bakanlığına (Pentagon) daha fazla bütçe ayırdığını ifade eden Trump, bu yılki 738 milyar dolarlık bütçenin bir rekor olduğunu belirtti. Attığı imza ile aynı zamanda ABD Uzay Komutanlığının da kurulduğunu vurgulayan Trump, bunu gerçekleştiren ABD Başkanı olmaktan büyük bir gurur duyduğunu söyledi.

Konuyla ilgili açıklama yapan ABD Uzay Kuvvetleri Komutanı Orgeneral J. Raymond, Hava Kuvvetleri bünyesinde görev yapan 16 bin askeri ve sivil personelin Uzay Kuvvetleri'ne atandığını ifade etti.

Trump, askerlere kesenin ağzını açtı

Tam adıyla 2020 Savunma Harcamaları Yetkilendirme Yasa Tasarısı (NDAA) yılda bir kez Kongre'den geçen ve yüzlerce sayfadan oluşan kapsamlı bir torba yasa konumunda.

Yasa, Pentagon'a 635 milyar doları temel harcama, 71.5 milyar doları Denizaşırı Muhtemel Operasyonlar fonu, 23.1 milyar doları Enerji Bakanlığı bünyesinde yapılacak savunma ve 8.1 milyar doları diğer savunma harcamaları olmak üzere toplam 738 milyar dolarlık bütçe tahsis ediyor.

Yasayla ABD'nin 100 adet yeni F-35, 150 adet askeri helikopter, 4 adet Virginia sınıfı denizaltı ve bir savaş gemisi temin etmesi ve askeri personele son 10 yılın en büyük zammının verilmesi öngörülüyor. Bu kararla ABD Başkanı Trump, askerlere önemli bir jest de yapmış oldu.

Türkiye'ye yaptırımlar yasalaştı

Ankara'nın beklentilerinin aksi yönünde Trump'ın jet hızıyla onayladığı yasanın Türkiye ile ilgili kısmında, adeta sömürgelere dayatılan şartlar dayatılıyor.

Ankara'nın S-400 hava savunma sistemlerini alım işlemlerine devam ettiği gerekçesiyle Türkiye'ye F-35 savaş uçaklarının ya da F-35 destek teçhizatının transferi yasaklanıyor.

Türkiye'nin S-400 sistemini satın almasının, 2017 yılında Kongre tarafından kabul edilen "Avrupa ve Avrasya'da Rusya'nın Etkisine Karşı Koyma Yasası" kapsamında Rus savunma sektörüyle yapılan "önemli bir işlem" kategorisine girdiği ve bu kapsamda da Başkan'ın Türkiye'ye yaptırım uygulaması gerektiği belirtiliyor.

Türkiye'ye F-35 konusunda getirilen kısıtlamaların kaldırılması için Türk hükümetinin Rusya'dan teslim aldığı S-400 hava savunma sistemi, ilgili teçhizat, materyal ya da bu sistemle bağlantılı personele sahip olmaması gerektiği, gelecekte de Rusya'dan benzer bir savunma ekipmanı almayacağına ilişkin güvenilir teminatlar vermesi, bunun Kongre'nin ilgili komisyonlarına gönderilecek raporlarla belgelenmesi gerektiği vurgulanıyor.

Türkiye'nin S-400 sistemine sahip olmasının Türkiye, ABD ve NATO üyelerinin ulusal güvenliğini olumsuz etkilediği, ABD'nin Türkiye'ye yapmış olduğu Patriot teklifinin uygulanabilir bir alternatif olduğu ifade ediliyor. Aynı zamanda Türkiye'ye ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırım Yoluyla Mücadele (CAATSA) Yasası kapsamında yaptırım uygulanması gerektiği belirtiliyor. Türkiye'nin Rusya ile askeri düzeyde iş birliğini de yasaklıyor.

Bütçenin, "Ulusal Savunma Stratejisi Kapsamında Modernizasyon Programları" kısmında da Türkiye tarafından sipariş edilen uçakların alımı için 440 milyon dolarlık fon ayrılacağı kaydediliyor. Yasada, Türkiye'nin F-35 programından çıkarılması gerektiği de vurgulanıyor. Yasa, Pentagon'a, F-35 üretim bantları olan Lot 12, 13 ve 14 kapsamında, Türkiye'nin siparişlerini en üst seviyeye çıkararak üretime sokması ve ABD Hava Kuvvetleri için yapılandırılarak satın alması için de ek fon sağlıyor.

TürkAkım da nasibini aldı

Trump'ın tereddütsüz imzaladığı skandal niteliğindeki yasada, Rus enerji ihracatına katkı sağlayan enerji boru hatlarının inşasında çalışan bazı gemi şirketlerine yaptırım uygulanması şartı da getiriliyor.

Bütçede, "Bu yasanın kanunlaşmasından sonraki 60 ve sonraki her 90 günde Dışişleri Bakanlığı, Hazine Bakanlığına danışarak Kuzey Akımı-2 ve TürkAkım projeleri veya bu projelerin yerine inşa edilecek diğer projelerin inşası için deniz seviyesinden 100 fit ve üzeri derinliğe boru hattı döşeyen gemilerin tespitine ilişkin raporu, ilgili kongre komitelerine sunacaktır" hükmü bulunuyor.

Bu projelere gemi sağlayan yabancı kişi ve kuruluşların da yaptırım için tespit edilmesi gerektiği vurgulanıyor.

Rum yönetimine şartlı kıyak!

ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi'nde konuşulan, ABD'li üst düzey yetkililerin de zaman zaman dile getirdikleri Türkiye'ye yönelik olası yaptırımların istisnasız tamamına yeşil ışık yakan ABD yönetimi, Güney Kıbrıs Rum Yönetimine (GKRY) ise büyük bir kıyak yaptı.

Yasada, Türkiye'yi ilgilendiren diğer bir nokta ise GKRY'ye yönelik silah ambargolarının kaldırılması oldu. Yasa, söz konusu ambargoların kaldırılmasını öngörse de Rum kesimine silah satış ve transferlerine sınırlamalar getiriyor.

Buna göre ABD yönetimi, Rum yönetiminin "para aklama denetimleri konusunda ABD ile çalıştığını" ve "Rus askeri gemilerinin adaya bakım ve yakıt ikmali için demirlememesi için gerekli adımları attığını" Kongrenin ilgili komitelerine teyit etmediği sürece ambargolar kaldırılmayacak.

YPG/PKK'ye yardımın ucu açık!

Yasada dikkati çeken diğer bir detay ise Suriye'de "taramadan geçmiş gruplara verilen askeri yardımlara" ilişkin tespitler oldu.

ABD, her yıl savunma bütçesinde Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ismini kullanan terör örgütü YPG/PKK başta olmak üzere Suriye'deki bazı terörist gruplara 500 milyon dolar civarında askeri yardım fonu tahsis ediyordu. Bütçede DEAŞ ile mücadele kapsamında Irak için 645 milyon dolar askeri destek fonu ayrılırken, Suriye kısmında Savunma Bakanının gerekli gördüğü miktar, yardım tipi ve verilecek grubu Kongreye yazılı bildirmesi gerektiği belirtilerek tutar paylaşılmadı.

Bu durum ABD'nin Suriye'nin kuzeydoğusunda desteklediği YPG/PKK'ye sağlayacağı parasal imkanların ucunun açık olduğunu gösteriyor.

Üç ülkeye daha yaptırım

Trump'ın attığı imzayla yürürlüğe giren yasa Rusya, İran ve Suriye'ye de bir takım yaptırımlar içeriyor. 2011 yılından bu yana uğraştığı halde Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı deviremeyen ABD, anlaşılan yaptırım silahını devreye koyacak.

Suriye'de Beşar Esad hükümetinin işlediği iddia edilen suçların fotoğraflarını sızdıran "Caesar" kod adlı askeri polisin anısına bu isimle anılan yasa,"sivil katliamlarının gerçekleşmesini sağlayan" Beşar Esad da dahil olmak üzere Suriye hükümetindeki üst düzey askeri ve sivil yetkililerin yanı sıra, Rusya ve İran kaynaklı yabancı paralı savaşçıların yaptırıma tabi tutulmasının önünü açıyor.

Aynı kapsamda Suriye Merkez Bankası ile iş yapan diğer yabancı kişi ve kuruluşların da yaptırım kapsamına alınması öngörülüyor. Konuyla ilgili yazılı açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, "Başkan Trump, attığı imzayla, Beşar Esad ve rejiminin Suriye'de gerçekleştirdiği katliamlardan sorumlu tutulabilmesi için önemli bir adım attı" ifadesini kullandı.

Ankara'nın yanıtı merak ediliyor

Türkiye ile ABD arasında son yıllarda artan siyasi gerilim iki NATO müttefiki ülkenin art arda gelen yaptırım tehditleriyle çalkantılı bir dönem geçiriyor. ABD Senatosu'nun 17 Aralık tarihinde Türkiye'ye yaptırım kararı tasarısını onaylaması sonrası, Ankara'dan sert tepki gelmişti.

ABD Başkanı Trump da tasarıya imza atarak, "son 2 senedir askıda kalan Türkiye'ye yaptırım" kararının fiili olarak uygulanmasının önünü açmış oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Senatosu'nun kararı sonrası Malezya'da yaptığı açıklamada, "Utanmadan 'yaptırım uygularız' diyorlar. Bu tam manasıyla haklarımıza tecavüzdür.

Biz eli kolu bağlı duracak bir millet değiliz. Dolayısıyla da bu konu ile ilgili biz de kendi yaptırımlarımızı kesinlikle uygulamaya sokarız" diyerek "yaptırım kararına yaptırımla karşılık" vereceklerini belirtmişti. Trump'ın imzasından sonra Ankara'nın nasıl bir karşılık vereceği merak konusu.

Rusya'dan jet tepki

ABD Başkanı Donald Trump'ın rusya'yı da etkileyen yaptırımların önünü açan imzasına Moskova'dan tepki geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Trump'ın TürkAkım ve Kuzey Akım-2 doğal gaz boru hatlarına yönelik yaptırımları içeren savunma bütçesini imzalamasını eleştirdi.

Sözcü, "Kamu borcu 22 trilyon dolar olan bir devlet (ABD), kredi değeri olan ülkelerin ekonomilerinin reel sektörünü geliştirmelerini yasaklıyor. ABD'nin 'borç veren hayat ideolojisi' dünyadaki rekabete dayanamadı" değerlendirmesinde bulundu.

ABD Hazine Bakanlığının sürekli "ekonomi tutuklama emri" çıkarttığını belirten Zaharova, "Yakında nefes almamayı da talep edecekler ve buna çoğu uyacak" ifadelerini kullandı.

AŞAĞIDAKİ VİDEOLAR İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: