Süt fiyatları uçuşa geçti

YENİ MESAJ/İSTANBULSüt fiyatları dünya genelinde yükseliyor. Türkiye'de sütün litresi markalar arasında farklılıklar olsa da 2.5-3 TL arasında değişiyor.  Süt fiyatları ABD'de ve Avrupa'da da yükseliyor. Mesela ABD'de süt ve tereyağı fiyatları son aylarda rekor seviyelerde tırmandı. Bu artışta Yeni Zelanda'daki kuraklıktan Ortadoğu'da artan talebe kadar birçok küresel faktörün rol oynadığı iddia ediliyor. ABD'de bu yıl süt piyasasındaki vadeli kontratlar yüzde 26, tereyağı fiyatları ise yüzde 62 arttı. Sütteki fiyat artışı aralarında yoğurt, dondurma ve hatta çizburgerlerin de bulunduğu binlerce ürünü etkiliyor. Spekülasyon had safhadaFiyat artışının nedenleri karmaşık? Süt piyasasındaki hassas denge bir ülkedeki sorunların kelebek etkisiyle artık tüm dünyada hissedilmesine yol açıyor. Dünyada süt fiyatlarını yükselten beş uluslararası etken şöyle sıralanıyor: * Küresel süt piyasasının serbestleştirilmesi... 10 yıl öncesine kadar farklı ülkelerin süt piyasaları birbirlerine bu kadar bağımlı değildi. Örneğin Amerikan şirketleri genelde iç piyasaya yönelik üretim yapıyordu. Hükümetlerin büyük ölçüde maliyet yüzünden süt piyasasından çekilmesi ve piyasanın giderek serbestleşmesiyle diğer ülkelerle süt ve süt ürünleri ticaretinin önü açıldı. Durum tamamen tersine döndü ve süt piyasasında bu kez arz talebi karşılayamaz hale geldi. Bu nedenle süt piyasasındaki fiyatlar artık iyice istikrarsızlaştı. Piyasanın kuralları işlemeye başladı ve arz fazlası olunca fiyatlar düşmeye, talep fazlası olunca da iyice artmaya başladı.* Çin'in artan talebi... Çin, dünya süt ithalatının yüzde 15 ila 20'sini yapıyor. Aralık 2013'ten Şubat 2014'e dek Çin'in süt talebi küresel ithalatın yüzde 20-25'ine çıktı. Çin'in talebinin büyük kısmını ABD ve Yeni Zelanda karşılıyor. Yeni Zelanda'da kuraklık... Yeni Zelanda dünyanın en büyük süt ürünleri ihracatçısı... Küresel süt ürünleri ticaretinin neredeyse üçte birine hâkimler. Geçen yılkı büyük kuraklığın otlakları olumsuz etkilemesi nedeniyle ülkenin süt üretimi yüzde 30'a yakın azaldı. Piyasada daha az ürün olunca da uluslararası süt fiyatları fırladı. ABD daha fazla süt ihraç etti ve uluslararası piyasadaki payını arttırdı. Ancak bu arada ülke içindeki fiyatlar da yükseldi.* Ortadoğu'daki pizza talebi... Ortadoğu'daki genç şehirli nüfus daha çok süt ürünü talep ediyor. Ama neden? Bu durum, fast-food'un yayılmasıyla açıklanıyor.* Rusya'nın Batıdan süt ve süt ürünleri alımını kısıtlaması... Rusya Ukrayna krizi nedeniyle geçen ay kendisine konulan ambargolara misilleme olarak AB, ABD ve diğer Batılı ülkelerden süt ürünleri ve her türlü gıda ithalatına bir yıllık yasak koydu. Bu yasakla küresel süt ürünleri piyasasında 6.6 milyar dolarlık ticaret ortadan kalktı. 2013'te sadece AB Rusya'ya 3 milyar dolarlık süt ürünü satmıştı ve bunun üçte biri de peynirdi.