TAM BİR KAOS

10 Nisan akşamı saat 22.00 sularında İçişleri Bakanlığı tarafından duyurulan, büyükşehir statüsündeki 30 il ve Zonguldak'ta 11 Nisan saat 00.00'dan 12 Nisan 23.59'a kadar 2 gün sürecek sokağa çıkma yasağı, tam bir kaosa neden oldu. 2 günlük sakağa çıkma yasağının kapsamına giren Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van ve Zonguldak'ta milyonlarca insan 5 dakika sonra kendi sokağa attı. Marketlerin ve fırınların önleri ana-baba günü oldu. Herkesin tepkisini çeken, halkın davranışı hesaba katılmadan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun imzasıyla çalakalem sokağa çıkma kararı, yasak kapsamı dışındaki pek çok kentte de benzer manzaralar yaşanmasına neden oldu. Sokağa çıkma kararıyla ilgili İçişleri Bakanlığı'nca 81 il valiliğine gönderilen genelgede, koronavirüs ile mücadele kapsamında sosyal izolasyon temini, sosyal mesafeyi koruma ve yayılım hızını kontrol altında tutma adına birçok tedbir kararı alınarak hayata geçirildiği belirtilse de ortaya çıkan manzaralarda ne sosyal mesafe, ne izolasyon ne de yayılım hızının kontrolü mümkün olabildi.

Bakan Soylu'dan panik açıklaması

Büyükşehir statüsündeki 30 şehir ve Zonguldak başta olmak üzere Türkiye genelinde milyonlarca insanın koronavirüs tedbirlerini göz ardı edip, virüs bulaşmasını göz alarak sokağa dökülmesine neden olan kararın altında imzası olan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, aldığı kararın ardından oluşan kaos manzarasını görünce bir açıklama yapmak zorunda kaldı. Açıklamasında süreci kendisinin değil, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yönettiğine özellikle vurgu yapması dikkatlerden kaçmayan İçişleri Bakanı Soylu, şunları söyledi: "Sokağa çıkma yasağı ilan edildi ve bu konudaki tüm detayları da valilerimize gönderdiğimiz genelgede ifade etme fırsatı bulduk. İşin başından itibaren Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla gerçekleşen bir süreç yönetimi ortadadır. Akşamüstü Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatı çerçevesinde hafta sonu itibariyle 30 il ve Zonguldak'ta sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Vatandaşlara çağrım şudur; bir telaşa gerek yok. Bu saatte sokakta Türkiye'de açık olan yerler çok az olduğu için milletimizin telaşı var, ben bunu da normal karşılıyorum. Yarın fırınlar açık, kendi araçlarıyla dağıtacaklar. Sadece marketler açık değil. Pazar gününden itibaren devam edecek diye bir telaş söz konusu olmasın. Vatandaşlarımızı bir bulaçtan korumak için bu adım atılmıştır. Tam tersine bir bulaşa kapılmak için marketlerde veya fırınlarda oluşturulan bu kalabalığa gerek olmadığını, herkesin sakin olması gerektiğini belirtmek istiyorum."

Avrupa'da bir gün önce duyuruluyor

Sokağa çıkma kararının ardından yaptığı açıklamasında 'birkaç gün önce söylenebilir miydi' sorusunu soran ve kendisi cevaplayan İçişleri Bakanı, "Daha büyük bir telaş olurdu" dedi. Oysa 2 saat kala sokağa çıkma kararı alarak halkı sokağa döken Türkiye'nin aksine koronavirüs salgınıyla mücadele eden diğer ülkelerde bu kararlar çok daha dikkatli, halkın davranışı hesaba katılarak, bilim insanlarının uyarıları çerçevesinde alınıyor. Mesela Avrupa ülkelerin bu şekilde sokağa çıkma yasakları en az bir gün önceden halka duyuruluyor. İtalya, İspanya ve Fransa gibi ülkelerde başbakanlar ya da cumhurbaşkanları, kararları bizzat açıklarken, uzatılacak kısıtlamalarla ilgili ise daha da erken süreçte bilgi veriyor. Bunun son örneği İtalya'da yaşandı. İtalya Başbakanı Conte basın mensuplarına yaptığı açıklamada, ülke genelindeki kısıtlamaların 3 hafta daha uzatılacağını, "Bu zor ama gerekli bir karar. Bununla ilgili tüm politik sorumluluğu üstleniyorum" sözleriyle ifade etmişti.

Bilim insanları tepkili: Korkunç bir olay

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun imzasıyla yürürlüğe giren sokağa çıkma yasağının neden olduğu kaosa bilim insanları da sert tepki gösterdi. Sokağa çıkma yasağı duyurusu sonrası gelen görüntüleri değerlendiren Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, "Bugün sokaklara taşan insanların bulaştırmasının önümüzdeki günlerde bir bedelinin olacağını düşünüyorum" dedi. Sokağa çıkma yasağı duyurusu sonrası vatandaşların fırın ve marketlere akın etmesini değerlendiren Özlü, şunları kaydetti: "Son 4-5 gündür işler iyi gidiyordu. İyi haberler geliyordu, seviniyorduk. Ama ben bugün bir kırılma noktasına geldiğimizi düşünüyorum. Bugün sokaklara taşan insanların bulaştırmasının önümüzdeki bir hafta-on gün içinde bir bedelinin olacağını düşünüyorum." Halkın tedbirsiz şekilde sokağa çıkmasıyla 'korkunç bir bulaşma olasılığı' olduğunu vurgulayan Özlü, "İyi olmasını temenni ederim ama iyi görünmüyor. Bana Türkiye'nin her yanından görüntüler geliyor. Eğer doğruysa bunlar çok ciddi problem var, mutlaka müdahale edilmeli" dedi. Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara ise "Risk çok ama çok büyüdü. 10 Nisan akşamı sokağa çıkanların mutlak ama mutlak suretle kendilerini karantinaya almaları gerekiyor" ifadesini kullandı.

Kriz yönetimi çok acemice

Yaşananlara tepki gösteren İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, twitter hesabından yaptığı açıklamada iktidara, "Bir kez daha kriz yönetiminde ne kadar acemi olduklarını ispatladılar" ifadelerini kullandı. İnsanların marketlere akın ederek, sosyal mesafe kuralını hiçe saydığı görüntüleri sosyal medyada paylaşan CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu ise 'plansız, programsız' dediği karara, "Yönetemiyorsunuz" ifadesiyle tepki gösterdi. Öte yandan Ak Parti'yle birlikte Cumhur İttifakı'nı oluşturan MHP'den de kaos görüntülerine tepki geldi. Kişisel Twitter hesabında yaptığı paylaşımda "Devlet kaos önler, yaratmaz" etiketini kullanan MHP Ordu Milletvekili Cemal Enginyurt, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya iki gün süreyle uygulanacak sokağa çıkma yasağıyla ilgili olarak "Milletin sokağa döküleceğini hesaplamadınız mı?" diye sordu. Enginyurt, sorularını şöyle sıraladı: "Yasak gündüz açıklansa olmaz mıydı? '24.00'da başlayacaktır' diye ilan edeceğinize, '24.00'da duyursanız daha iyi olmaz mıydı? Milletin sokağa döküleceğini hesaplamadınız mı? Hesapladıysanız niye tedbir almadınız?"

İmamoğlu'ndan sert tepki

Sokağa çıkma yasağı konusunda dikkat çeken bir açıklama da İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu'ndan geldi. İçişleri Bakanlığı'nca alınan kararın aniden açıklanmasına başta, "haberdar edilmedik" diyerek tepki gösteren İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, "Sokağa çıkma yasağı kararı ansızın alınmamalı. İBB olarak bu kritik karardan haberdar değiliz, bilgilendirilmedik. Yarın İstanbul'da hangi hizmetleri verip vermeyeceğimizi bile bilmiyoruz. Ortak akıl ve iş birliği olmayan her karar sadece kafa karışıklığı ve panik yaratır" ifadelerini kullandı.

Yasaktan muaf olan hizmetler

Sokağa çıkma yasağı devam ettiği dönemde fırın ve unlu mamul ruhsatlı iş yerleri, tıbbi malzeme üretiminin yapıldığı iş yerleri, sağlık kuruluşları, eczaneler, bazı akaryakıt istasyonları ve veteriner klinikleri, PTT, kargolar vb dağıtım şirketleri hizmet vermeye devam ediyor. Ayrıca açık olacak iş yeri, işletme ve kurumlarda yönetici, görevli veya çalışanlar, TBMM çalışanları, kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanmasında görevli olanlar, acil çağrı merkezi çalışanları, cenazesi olanlar, elektrik, su, doğalgaz, telekomünikasyon vb. kesintiye uğramaması gereken tedarik sistemlerinin sürdürülmesi ve arızalarının giderilmesinde görevli olanlar, ürün ve/veya malzemelerin naklinde görevli olanlar, gazeteciler, bakım merkezleri çalışanları, PTT, kargo ve su dağıtım şirketi çalışanları, bozulma riski bulunan tarım ve hayvancılık ürünlerinin hasatında çalışacaklar, ekmeğin dağıtımı çalışanları, Kızılay'a randevusu olanlar sokağa çıkma yasağından muaf tutuldu.

Sosyal medyada nasıl karşılandı?

Sokağa çıkma yasağının neden olduğu kaosa sosyal medyada da ilginç ve bir o kadar da anlamlı tepkiler geldi. Bir twitter kullanıcısı, "ülkenin yarısı aynı anda aynı saatte dışarı çıktı, birbirleriyle iç içe geçip sonra iki gün evde güvenli güvenli oturacaklar" şeklinde paylaşım yaparken, marketlerin önündeki izdiham fotoğrafını paylaşan diğer bir kullanıcı, "Haftalardır yapılan dikkatli davranışların emeklerini, tek hamlede nasıl çöpe atarız isimli çalışma. Sokağa çıkma yasağı ile vatandaşı sokağa döken tek ülkeyiz" şeklinde yazdı. Sosyal medya hesaplarındaki şu paylaşımlar da hayli dikkat çekti: 

"İtalya'da bir maçtan sonra uçmuştu korona, bizde de bugünü not alın."

"Koronavirüs vakalarında pik nasıl yapılır,uygulamalı anlatım...!!"

"Ben ömrümde böyle saçma birşey görmedim, ergen beyniyle mi yönetiliyor Türkiye?"

"Süreci virüsün kendisi yönetse vallahi bu denli stratejik davranamazdı."