Tarihin kalbi şehrin ortasında atıyor: Çorum Kalesi

Çorum şehir merkezinde, ovaya hâkim alçak bir tepe üzerinde yükselen Çorum Kalesi, şehrin en eski ve en önemli tarihi yapılarından biridir. Yapım tarihi kesin olarak bilinmese de, mimari ve tarihi kayıtlar, kalenin bölgenin savunma ve yerleşim tarihindeki kritik rolünü gözler önüne sermektedir.

Yapımı ve Tarihi Belirsizlikler

Kesin Tarih Yok: Kalenin kesin yapım tarihi bilinmemektedir. Farklı kaynaklar ve rivayetler çeşitli dönemlere işaret eder.

Selçuklu İddiası: En yaygın kabul gören rivayet, 17. yüzyılda Çorum'a gelen ünlü seyyah Evliya Çelebi'ye aittir. Çelebi, kalenin Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan (12. yüzyıl sonu) tarafından inşa edilmiş bir Selçuklu yapısı olduğunu belirtir.

Osmanlı Kayıtları: Kaleye ait ilk yazılı belgeler MS 1571 (Hicri 979) tarihine aittir. Ayrıca 1577 tarihli bir belgede ise kaleden "Sultan Süleyman Hayratı" olarak söz edilmesi, kalenin Kanuni Sultan Süleyman döneminde önemli bir onarım veya yeniden yapılandırma gördüğünü düşündürmektedir.

Devşirme Malzeme: Kalenin inşasında kullanılan yapı malzemeleri arasında Roma ve Bizans dönemlerine ait devşirme (başka yapılardan getirilmiş) taşların bulunması, kalenin çok eski bir yerleşim yerinin üzerine veya kalıntıları kullanılarak inşa edildiğini gösterir.

Mimari Özellikleri



Çorum Kalesi, Selçuklu mimari özelliklerini yansıtan ve savunma amaçlı inşa edilmiş, sağlam ve sade bir yapıdır.

Şehrin güneyinde, ovaya hâkim bir tepe üzerine kurulmuştur.

Burçlar ve Çıkıntılar: Savunma bütünlüğünü sağlamak için, kare planın dört köşesinde birer burç bulunur. Ayrıca, kuzey cephede kapı ile birlikte üç olmak üzere, her cephede ikişer adet dikdörtgen çıkıntı (kule) yer alır.

Yapı Malzemesi: Duvar yapımında düzgün kesme taş, moloz taş ve eski dönemlere ait devşirme taşlar kullanılmıştır

Kalenin asıl girişi, kuzey cephede ortada bulunan dikdörtgen çıkıntının içine açılan kapı ile sağlanır. Kapıdan girildiğinde sağ ve sol taraflarda bulunan odalardan birinin kale muhafızına ait olduğu, diğerinin ise zindan olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Önemi ve Günümüzdeki Durumu



Çorum Kalesi'nin önemi, sadece mimari özelliklerinden değil, aynı zamanda tarihi rolü ve yerleşim kültürü açısından da kaynaklanır.

Stratejik Konum: Kale, tarihi boyunca ovaya hakim konumu sayesinde savunma ve gözetleme noktası olarak stratejik bir öneme sahip olmuştur.

Yerleşim Yeri: Kaleler genellikle sadece askeri üs olsalar da, Çorum Kalesi, uzun yıllar boyunca bir yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. İçinde küçük bir cami (Kale Mescidi) ve Evliya Çelebi'nin bahsettiği gibi, Osmanlı döneminden itibaren yaklaşık 42 adet konut yer almıştır. Kale içinde oluşan bu mahalle, kalenin sadece askeri değil, aynı zamanda sosyal bir merkez olduğunu gösterir.

Ticaret Yolu: İstanbul'dan Amasya'ya uzanan önemli ticaret yolu üzerinde yer alması, kalenin kontrol ve gözetim noktasındaki rolünü pekiştirmiştir.

Restorasyon ve Turizm: 20. yüzyıl sonlarına kadar yerleşimin sürdüğü kale, 2010 yılından itibaren boşaltılmış ve 2016 yılından itibaren restorasyon çalışmaları için kamulaştırma süreci başlatılmıştır.

2023 yılında başlayan restorasyon çalışmaları ile kalenin aslına uygun bir şekilde yenilenerek turizme kazandırılması hedeflenmektedir. Bu, Çorum'un kültürel mirasını canlandırmak adına atılmış en önemli adımlardan biridir.

Çorum Kalesi, şehir merkezinde yaşayan bir tarih parçası olarak, geçmişin izlerini günümüze taşıyan ve restore edilerek geleceğe aktarılması planlanan kritik bir kültürel mirasımızdır.