Tarım sektöründe alarm zilleri çalıyor

Son günlerde yaşanan ani hava sıcaklığı düşüşleri, Türkiye'nin birçok bölgesinde tarım sektörünü derinden etkileyen bir zirai don felaketine yol açtı. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı'nın da ifade ettiği gibi, bu olay tarihin en büyük zirai don vakalarından biri olarak kayıtlara geçti.

Özellikle meyve ve sebze üretimi başta olmak üzere, birçok üründe ciddi kayıplar yaşanırken, çiftçilerimiz büyük bir belirsizlik ve endişe içinde geleceğe bakıyor.

Zirai Donun Boyutu ve Etkilenen Ürünler

Henüz hasat dönemine ulaşmamış olan meyve ağaçlarındaki çiçekler ve küçük meyveler, sebze fideleri ve erken ekilmiş tarla bitkileri, dondurucu soğukların etkisiyle büyük zarar gördü.

Kayısı, şeftali, kiraz, erik gibi bahar aylarında çiçek açan meyve türleri, donun en ağır etkisini hisseden ürünler arasında yer alıyor. Aynı şekilde, domates, biber, salatalık gibi sebze fideleri ve ilkbaharda ekilen hububat da soğuktan olumsuz etkilendi.

Bölgesel olarak farklılık göstermekle birlikte, birçok ilimizde çiftçilerimizin emekleri ve geleceğe dair umutları adeta buz tuttu.

Zirai Donun Nedenleri ve Beklenmeyen Şiddeti

Zirai don, genellikle açık ve sakin gecelerde, radyasyon yoluyla ısı kaybı sonucu yüzeye yakın hava tabakasının sıfır derecenin altına düşmesiyle meydana gelir. Ancak bu seferki don olayının beklenenden daha şiddetli ve uzun sürmesi, özellikle bahar başlangıcında hassas dönemde olan bitkiler için yıkıcı sonuçlar doğurdu.

İklim değişikliğinin etkisiyle artan ani hava olayları, tarım sektörünü her geçen gün daha fazla tehdit eder hale geliyor.

Alınabilecek Tedbirler ve Çözüm Önerileri

Bu tür felaketlerin önüne geçmek ya da etkilerini en aza indirmek için kısa ve uzun vadeli bir dizi önlem almak gerekiyor. İşte bazı önemli tedbirler ve çözüm önerileri:

Kısa Vadeli Önlemler (Don Anında ve Sonrasında)

Özellikle meyve bahçelerinde kullanılan sisleme, dumanlama veya ısıtıcı gibi don savar sistemlerinin yaygınlaştırılması ve çiftçilere bu konuda destek sağlanması kritik önem taşıyor.

Sebze üretiminde örtü altı yetiştiriciliğin teşvik edilmesi, ürünleri doğrudan dondan koruyarak kayıpları azaltabilir.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün don riskine karşı daha hassas ve bölgesel tahminler yapması ve bu bilgilerin çiftçilere zamanında ulaştırılması gerekiyor. Mobil uygulamalar ve SMS gibi iletişim kanalları etkin bir şekilde kullanılmalı.

Tarım sigortasının önemi bu tür felaketlerde bir kez daha ortaya çıkıyor. Çiftçilerin TARSİM (Tarım Sigortaları Havuzu) gibi sistemler aracılığıyla ürünlerini sigortalamaları teşvik edilmeli ve sigorta primleri konusunda destek sağlanmalı.

Don sonrası hızlı ve doğru zarar tespiti yapılarak, etkilenen çiftçilere yönelik acil destek mekanizmaları devreye sokulmalı. Bu destekler, kredi ertelemesi, hibe veya düşük faizli kredi imkanları şeklinde olabilir.

Uzun Vadeli Önlemler

Tarım sektörünün iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı daha dirençli hale getirilmesi için sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, su kaynaklarının verimli kullanılması ve karbon ayak izinin azaltılması gibi çalışmalar desteklenmeli.

Tek tip ürün yetiştirmek yerine, farklı iklim koşullarına daha dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması önemlidir. Bölgesel iklim özelliklerine uygun ürün desenleri oluşturulmalı.

Çiftçilere zirai don riskleri, korunma yöntemleri ve sigorta konularında düzenli eğitimler verilerek bilinç düzeyleri artırılmalı. Yeni teknolojiler ve yöntemler hakkında bilgilendirme çalışmaları yapılmalı.

Zirai don olaylarına karşı daha dayanıklı bitki türlerinin geliştirilmesi ve etkin korunma yöntemlerinin araştırılmasına yönelik bilimsel çalışmalar desteklenmeli.