MURAT ÇABAS / DETAY HABER

Üretici, maliyet artışlarından; temel gıda ihtiyaçlarını karşılamak için pazara, markete giden vatandaşlar da sürekli artan fiyatlardan şikayetçi… Ülkemizin dört bir tarafı, birçok çeşit ürünü yetiştirme potansiyeline sahip verimli tarım arazileriyle dolu ama uygulanan tarım politikaları çiftçiyi de, vatandaşı da mağdur ediyor. Çiftçiler, temel girdiler dolara ve ithalata bağlı olduğu için sürekli artan bir üretim maliyetiyle karşılaşıyorlar. Zor şartlarda yetiştirdikleri ürünü satarken de maliyet artışlarını ürün fiyatına yansıtamıyorlar. Çiftçilerin elinden çıkan ürünler ise, markete, pazara gelene kadar katlanarak artan bir fiyatla geliyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği'nden (TZOB) yapılan son açıklamaya göre tarladan markete bu fiyat artışı 9 kata kadar ulaştı.

Fiyat farkı 'pes' dedirtti

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Temmuz'da üretici ile market arasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 766.5 ile elmada görüldüğünü bildirdi. Bayraktar, yazılı açıklamasında, Temmuz ayı üretici ve market fiyatları ile tarım sektöründe yaşanan son gelişmeleri değerlendirdi. Temmuz'da elmanın 8.7, marulun 4.2, kuru fasulyenin, maydanozun 3.8 ve yeşil mercimeğin 3.7 kat fazla fiyatla tüketiciye satıldığını belirten Bayraktar, "Temmuz'da üretici ile market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 766.5 ile elmada görüldü. Bunu yüzde 325.5 ile marul, yüzde 304.8 ile kuru fasulye, yüzde 274.8 ile maydanoz, yüzde 267.4 ile yeşil mercimek, yüzde 243.8 ile kuru incir ve yüzde 238.6 ile nohut takip etti" dedi. Buna göre, üreticide 2 lira olan elma 17 lira 38 kuruşa, 2 lira 8 kuruş olan marul 8 lira 85 kuruşa, 7 lira 90 kuruş olan kuru fasulye de 31 lira 98 kuruşa markette satıldı.

36 ürünün 25'inde fiyatlar arttı

TZOB Başkanı Bayraktar, Temmuz'da markette 36 ürünün 25'inde fiyat artışı, 11'inde ise fiyat azalışı görüldüğünü belirterek, şu bilgileri paylaştı: "Temmuz'da markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 72.7 ile limon oldu. Limondaki fiyat artışını yüzde 69.6 ile domates, yüzde 38.1 ile yumurta, yüzde 35.5 ile sivri biber, yüzde 33.8 ile kırmızı mercimek ve yüzde 28.5 ile marul takip etti. Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 16.8 ile ıspanak oldu. Ispanaktaki fiyat düşüşünü yüzde 15.6 ile yeşil soğan, yüzde 10.2 ile patlıcan, yüzde 8.1 ile Antep fıstığı, yüzde 5.4 ile toz şeker, yüzde 5.3 ile ayçiçek yağı izledi."

Üreticide en fazla 'kuru soğan' arttı

Bayraktar, geçen ay üreticide en fazla fiyat artışının yüzde 89.7 ile kuru soğanda görüldüğünün altını çizerek, bunu yüzde 80 ile limonun, yüzde 54.2 ile sivri biberin, yüzde 45 ile yumurtanın, yüzde 44.4 ile patatesin, yüzde 40 ile domatesin, yüzde 38.1 ile salatalığın takip ettiğini duyurdu. Üreticide fiyatı en fazla düşen ürünün de yüzde 16.7 ile kuru kayısı olduğunu aktaran Bayraktar, kuru kayısıdaki fiyat düşüşünü yüzde 2.5 ile yeşil soğan, yüzde 2.4 ile Antep fıstığının izlediğini belirtti. Temmuz'da üreticide 29 ürünün 17'sinde fiyat artışı olurken, 6'sında fiyat düşüşü görüldüğünü belirten Bayraktar, "Üretici fiyatlarında elma, nohut, fındık, pirinç, kuru üzüm ve kuru incirde fiyat değişimi olmadı" bilgisini paylaştı.

Üretici maliyeti fiyata yansıtamıyor

Bayraktar, ürünlerdeki fiyat artışlarına rağmen üreticilerin zor durumda olduğuna dikkat çekerek, girdi fiyat endeksindeki artışlarla tarımsal üretici fiyat endeksi arasındaki artışların, üretici aleyhine giderek artan büyük farklar oluşturduğunu kaydetti. Üreticilerin maliyet artışlarını fiyatlara yansıtamadığını aktaran Bayraktar, "Üreticilerimize verilecek destek, aynı zamanda tüketiciye verilecek destektir. Üreticilerimizi destekleyerek, moralini yüksek tutalım. Üretimden kopmasına izin vermeyelim" ifadelerini kullandı.

Gübre yüzde 229, mazot yüzde 235 arttı

Geçen yılın Temmuz ayına göre son bir yılda, DAP gübresinin yüzde 194, üre gübresinin yüzde 229 oranında arttığını belirten Bayraktar, mazot fiyatının aylık yüzde 10.8 azalmasına karşın, son bir yıla göre yüzde 235 arttığını vurguladı. Bayraktar, besi yeminin temmuzda bir önceki aya göre yüzde 4.3, süt yeminin de yüzde 2.4 azaldığını ancak son bir yılda besi yeminin yüzde 116.6, süt yeminin ise yüzde 125.2 arttığını aktardı. Elektrik fiyatlarının son bir yılda yüzde 129.4 arttığını ifade eden Bayraktar, şunları kaydetti: "Zirai ilaç fiyatları yüzde 300'e varan oranlarda artış gösterdi. Girdi fiyatları üretim sezonu boyunca var olan yüksek seviyesini sürdürüyor. Yüksek fiyatlar yeni üretim sezonuna hazırlanacak çiftçilerimizi düşündürüyor. Üreticilerimizin geleceği görmelerini, üretimde kalmalarını sağlamak için girdiler makul fiyatlardan üreticilere ulaştırılmalı, girdi destekleri artırılmalı, ekimden önce destekler açıklanmalı ve en kısa sürede üreticilerimize verilmelidir."