Tayvan ziyareti gerilimi artırdı

Çin'den gelen bütün tepkilere rağmen ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan ziyareti 2 Ağustos'ta gerçekleşti. Çin'in ziyaretle ilgili misilleme tehditlerine rağmen Tayvan'ın başkenti Taipei'ye giden Pelosi, Tayvan'a önemli bir destekte bulunmuş oldu. Pelosi'nin gelişi, 25 yıl sonra ilk kez üst düzey bir ABD yetkilisinin Tayvan'ı ziyareti oldu. Bu ziyaretle son yıllarda zaten kötü bir seviyede olan ABD-Çin ilişkileri de daha da gerildi. Kaliforniyalı Demokrat Pelosi, bu hafta Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya'daki durakları içeren Asya turuna çıkmıştı. Pelosi bu temaslarda bir kongre heyetine de liderlik ediyor. Resmi seyahat programında yer almamasına rağmen, geçen ay yaptığı geziyle ilgili raporların ortaya çıkmasından bu yana Tayvan'a da bir ziyaret planladığına dair beklenti, ABD-Çin gerilimini tırmandırmaktaydı. Pelosi ve ona eşlik eden kongre heyeti, inişten sonra yaptıkları açıklamada, ziyaretin "Amerika'nın Tayvan'ın canlı demokrasisini destekleme konusundaki sarsılmaz bağlılığını onurlandırdığını" söyledi. Pekin'i doğrudan eleştiren Pelosi, daha önce ABD'nin Tayvan'a destek göstermesinin önemli olduğunu söylemişti.

Çin tepki gösterdi

Çin ziyarete ilk olarak sözlü ve yazılı seviyede sert tepki gösterdi. Pelosi'nin gelişinin ardından Çin Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, gezinin "Çin-ABD ilişkilerinin siyasi temeli üzerinde ciddi bir etkisi" olacağını söyledi. Açıklamada, "Çin, ABD Başkanı'nın ziyaretine yanıt olarak egemenliğini ve toprak bütünlüğünü kararlı bir şekilde korumak için gerekli tüm önlemleri kesinlikle alacaktır" denildi. Tahrik amaçlı ziyaret karşısında Çin, 2 Ağustos akşamından itibaren Tayvan Adası çevresinde bir dizi askeri operasyon gerçekleştirmeye başladı. Tayvan Adası'nın kuzey, güneybatı ve güneydoğusunun deniz ve hava sahalarında ortak hava ve deniz tatbikatları yapılıyor. Ayrıca Çin, Tayvan'dan greyfurt, limon ve portakal gibi turunçgiller ile beyaz saç kuyruğu ve istavrit türü balıkların ithalatını yasaklandı. ABD'den ise Çin'in başlattığı askeri tatbikatların Tayvan'ın kıta sahanlığını işgal ettiği yönünde bir açıklama geldi. Ziyaretten önce ABD'li yetkililer, Çin'in askeri olarak yanıt verebileceğinden ve potansiyel olarak on yıllardır en kötü krizlerden birini tetikleyebileceğinden endişeliydi. Geçen hafta Çin Savunma Bakanlığı şu uyarıda bulundu: "ABD kendi yolunu izlemekte ısrar ederse, Çin ordusu asla boş durmayacaktır."

1995'te de kriz çıkmıştı

Çin, Tayvan'ın kendi toprakları olduğunu iddia ediyor ve adayı Çin anakarasıyla "yeniden birleştirmek" için uzun süredir güç kullanımına başvurma tehditleri savuruyor. On yıllardır Pekin, diplomatik müttefiklerini parçalamaktan uluslararası örgütlere katılmasını engellemeye kadar Taipei'yi dünya sahnesinde izole etmeye çalıştı. Tayvan'a uluslararası bir meşruiyet duygusu kazandırıyor gibi görünen herhangi bir harekete Çin her seviyede şiddetle karşı çıktı. En son 1995 yılında Tayvan'da dönemin Devlet Başkanı Lee Teng-hui'nin ABD'yi ziyareti Tayvan Boğazı'nda büyük bir krizi tetiklemişti. Geziye öfkelenen Çin, Tayvan çevresindeki sulara füzeler fırlatmış ve kriz ancak ABD'nin bölgeye iki uçak gemisini Taipei'ye güçlü bir destek gösterisi olarak göndermesiyle sona ermişti. 1997'de de eski ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Newt Gingrich aynı şekilde Tayvan'ı ziyaret etmişti.