Türkiye rekor faizle borçlanıyor!

Türkiye'nin ekonomik durumunun en önemli uluslararası göstergelerinden biri olarak kabul edilen kredi risk primi hızla yükseliyor. Bir ülkenin dış borçlanmasındaki en önemli göstergelerden biri olan CDS primi ne demek ve yükselmesi ne anlama geliyor? Türkçe'de kredi risk primi veya kredi temerrüt takası olarak kullanılan CDS (Credit Default Swap) aslında bir çeşit sigortalama işlemi. Herhangi bir ülke hazinesine ya da şirketine borç verirken o borcun geri ödenmemesi ihtimaline karşı aldığınız sigorta poliçesine CDS deniyor ve genellikle over-the-counter (OTC) yani herhangi bir borsa düzenlemesine tabi olmayan tezgahüstü piyasalarda işlem görüyor. Ülkelerin dış borçlanmalarına karşı CDS'leri genelde büyük uluslararası yatırım bankaları sağlıyor ve o ülkelerin borcunu çevirememesi halinde ödemeyi bu banka üstlenmiş oluyor. Bu bankalar da söz konusu ülkenin geri ödeme yeteneğini, makroekonomik koşullarını inceleyerek bir risk oranı belirliyor. Bu oran belirlenirken uluslararası derecelendirme kuruluşlarının verdiği notlar önemli bir rol oynasa da bunun dışında da bir çok faktör göz önünde bulunduruluyor. Ekonomisi sağlam ve geri ödeme sorunu yaşamayacağı düşünülen ülkelerin risk primi düşük olurken geri ödemekte sorun yaşayacağı düşünülen ülkelerin risk primi yüksek bir orandan belirleniyor.

Türkiye'nin CDS oranı rekor kırdı

Bu temel bilgileri verdikten sonra gelelim Türkiye'nin CDS oranına. Türkiye'nin 5 yıllık CDS oranı 13 Haziran'da 847 puanı görerek 2003'ten bu yana en yüksek düzeye çıktı. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre ekonomisi en kırılgan 5 ülke, Hindistan, Endonezya, Brezilya, Güney Afrika ve Türkiye. Bu ülkelerin risk primlerine baktığımızda Türkiye ekonomisinin vahim durumu gözler önüne seriliyor. Halihazırda Hindistan'ın CDS oranı 73 seviyesindeyken, Endonezya'da bu oran 119.6, Brezilya'da 254, Güney Afrika'da ise 308. Ülkemiz ise 847 CDS oranıyla Güney Afrika'dan 3 kat daha yüksek bir noktada. CDS primi 300 puan üzerindeki ülkeler aşırı kırılgan ekonomiler olarak kabul ediliyor. Diğer ülkelerin CDS primlerin bakıldığında; 13 Haziran 2022 itibariyle Hollanda'nın CDS primi 10.70, İngiltere'nin 11.04, ABD'nin 16.10 olurken, 2010 yılında iflasın eşiğine gelen komşu ülke Yunanistan'ın risk primi ise 179.70  seviyesinde. Bu CDS oranlarına göre Türkiye, komşumuz Yunanistan'dan 5 kat daha fazla faizle dış borç alabiliyor. Aşırı kırılgan ekonomilerin borçlanma maliyetlerinin yüksek olması yüksek enflasyon, yüksek dış açık, zayıf büyüme, sıcak paraya olan yüksek bağımlılık gibi sonuçlara neden olabiliyor.